Chắp và lẹo mắt: Nguyên nhân, triệu chứng, cách phân biệt và điều trị

Chắp mắt và lẹo mắt là hai bệnh lý viêm quanh vùng mi mắt khiến người bệnh cảm thấy cộm, khó mở mắt và gây nên khó chịu trong sinh hoạt. Cùng tìm hiểu về hai bệnh lý này qua bài viết dưới đây!

1Bệnh chắp mắt và lẹo mắt (mụt lẹo) là gì?

Bệnh chắp mắt và lẹo mắt đều là tình trạng xuất hiện khối sưng nhỏ vùng mi của một hoặc hai mắt.

Tuy có những đặc điểm tương đối giống nhau, những chúng ta có thể phân biệt hai bệnh trên thông qua:

• Chắp mắt: thường xuất hiện ở bên ngoài (gần thái dương) của mi mắt trên. Lúc đầu có sưng, đau, đỏ, khó chịu ở bề mặt kết mạc của mi mắt; sau vài ngày chắp xẹp xuống chỉ còn khối tròn không đau và có thể tự hết sau vài tháng.[1]
• Lẹo mắt: xuất hiện ở phía trong (gần mũi) của mi mắt. Lẹo là tình trạng viêm cấp tính, lẹo mới mọc khiến mi mắt sưng nhẹ, hơi đỏ, ngứa, đau, nổi cục, sau 3-4 ngày lẹo mưng mủ và vỡ. Lẹo rất hay tái phát, khối viêm có thể vỡ mủ và lây từ mi này sang mi khác, đôi khi gây sưng to mi mắt nếu không được điều trị đúng cách.[2][3]

Chắp và lẹo mắt đều là tình trạng xuất hiện ổ viêm nhỏ với đặc trưng sưng đỏ, đau

2Nguyên nhân gây bệnh chắp và lẹo mắt

Nguyên nhân gây ra bệnh chắp và lẹo mắt không giống nhau dẫn đến một số triệu chứng và diễn biến khác nhau:

• Chắp mắt: thường do sự bít tắc của các tuyến tiết nhầy (có chức năng giữ ẩm giác mạc và bảo vệ mắt) quanh mắt gây ứ đọng dịch. Hiện tượng tắc tuyến tiết nhầy có thể do quá trình viêm nhiễm, chèn ép hoặc dị vật nhỏ gây nên.[4][1]
• Lẹo mắt: khác với chắp mắt, lẹo mắt là bệnh lý xuất hiện do sự xâm nhập và phát triển của vi khuẩn Staphylococcus vào tuyến tiết nhầy tại mi mắt gây sưng tấy, viêm nhiễm.[4][5]
• Một số trường hợp có thể chuyển từ lẹo mắt sang chắp mắt.

Ngoài ra, người bệnh có thể gặp bệnh chắp và lẹo mắt khi có những yếu tố nguy cơ như:

• Cơ địa da dầu hoặc da nhiều mụn trứng cá viêm.
• Sử dụng mỹ phẩm và các sản phẩm chăm sóc mắt không phù hợp, quá hạn sử dụng.
• Tẩy trang, rửa mặt không kỹ trước khi đi ngủ
• Không bảo quản, khử trùng kính áp tròng đúng cách.
• Người bệnh đái tháo đường làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn tại mắt.
• Bệnh lý mắt trước đó như viêm mí mắt, viêm bờ mi…
• Tiền sử điều trị bệnh chắp, lẹo trước đó.

3Chắp mắt

Triệu chứng

Bệnh chắp mắt thường xuất hiện và diễn biến nhanh với những triệu chứng ban đầu rầm rộ như:[6]

• Cảm giác cộm, đau tức, đỏ tại bờ ngoài mi mắt.
• Khối viêm kích thước lớn có thể gây sụp mi kèm theo chảy nước mắt, mờ mắt.
• Sau 1 - 2 ngày, vùng viêm được khu trú lại và xẹp xuống, để lại một khối kích thước như hạt thóc, không đau, có màu đỏ hoặc xám tại kết mạc.[7]

Khối viêm tròn, đỏ ở bên ngoài mi mắt là triệu chứng của bệnh chắp mắt

Các dạng bệnh

Chắp được phân chia theo vị trí của vùng viêm:[8]

• Chắp mắt điển hình: là dạng phổ biến nhất, thường gặp khối viêm hình tròn như hạt đậu nằm bên ngoài mi mắt.
• Chắp mắt kín đáo: xuất hiện mặt trong mi mắt, phải lật vùng kết mạc mới có thể quan sát được.
• Đa chắp mắt: có thể gặp nhiều chắp mắt ở vùng mi trên, mi dưới của 1 mắt hoặc cả 2 mắt.

Biến chứng

Một số trường hợp chắp mắt có thể xuất hiện biến chứng nếu không được điều trị, thường là chắp kích thước lớn trên 5mm:[6]

• Viêm mô tế bào gây biến dạng mi mắt.
• Nhìn mờ.
• Tăng mức độ loạn thị.
• Sẹo kết mạc mắt.

Chắp mắt mức độ nặng có thể dẫn đến nhìn mờ

4Lẹo mắt

Triệu chứng

Lẹo mắt là bệnh viêm nhiễm do vi khuẩn gây ra và có những triệu chứng như:[9]

• Sưng đau, nóng đỏ bên trong mi mắt bị viêm.
• Cảm giác cộm và khó mở mắt.
• Người bệnh có thể kèm theo ngứa rát, chảy nước mắt, tăng nhạy cảm với ánh sáng hoặc nhìn mờ.
• Khối viêm thường to dần, vỡ ra và chảy mủ vào mắt sau 3 - 4 ngày dẫn đến lây lan và tái phát lẹo mắt sang vị trí kế cận.

Lẹo mắt có đặc trưng là khối viêm nóng đỏ và đau phía trong mi mắt

Các dạng bệnh

Tương tự như chắp mắt, lẹo mắt cũng được phân chia theo vị trí xuất hiện bệnh:[8]

• Lẹo mắt điển hình: có thể quan sát khối lẹo từ bên ngoài, kích thước bằng hạt đậu và có mủ trắng trên đầu.
• Lẹo mắt kín đáo: thường ít gặp hơn với đặc trưng là lẹo nằm ở dưới kết mạc, phải lật mi mắt lên mới có thể quan sát được.
• Đa lẹo mắt: gồm nhiều khối lẹo ở 1 hoặc 2 mắt tại cả vùng mi mắt trên và dưới.

Biến chứng

Đa phần lẹo mắt có thể được điều trị khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, một số trường hợp có thể gặp những biến chứng như:[10]

• U nang Meibomian: lẹo mắt dai dẳng, tái phát nhiều lần có thể gây chèn ép, bít tắc vào tuyến meibomian (tuyến tiết dầu) mi mắt dẫn tới hình thành khối u nang kích thước nhỏ, di động, không đau và có ranh giới rõ ràng với xung quanh.
• Viêm mô tế bào trước hoặc quanh hốc mắt: là do sự lan rộng phản ứng viêm nhiễm ra các tế bào và mô xung quanh gây ra tình trạng sưng tấy, đỏ toàn bộ hốc mắt, thậm chí không thể mở mắt.

Lẹo mắt có thể dẫn đến biến chứng viêm mô tế bào trước và quanh hốc mắt

5Chẩn đoán chắp và lẹo mắt

Chắp mắt và lẹo mắt là hai bệnh lý về mắt thường gặp với những triệu chứng điển hình, diễn biến nhanh chóng. Do đó, bác sĩ có thể chẩn đoán bệnh dựa vào việc khai thác triệu chứng và thăm khám lâm sàng.

6Điều trị chắp và lẹo mắt

Tự điều trị lẹo mắt tại nhà

Người bệnh có thể làm giảm các triệu chứng của chắp và lẹo mắt ngay tại nhà với các biện pháp như:

• Chườm ấm: bạn nên sử dụng khăn mặt ấm hoặc túi chườm để đắp lên vùng viêm trong 15 phút giúp giảm bít tắc, tăng cường lưu thông dịch. Từ đó giảm bớt các triệu chứng cộm, đau mắt và sưng đỏ.

• Sử dụng nước muối sinh lý: người bệnh nên vệ sinh mắt bằng nước muối sinh lý từ 3 - 4 lần/ngày để loại bỏ các vi khuẩn nhằm ngăn ngừa biến chứng của bệnh.[10]

Nhỏ mắt với nước muối sinh lý có thể giúp điều trị chắp mắt tại nhà

Điều trị y tế

Trong một số trường hợp như viêm nhiễm nặng, lây lan ra xung quanh hoặc để lại biến chứng, người bệnh chắp hoặc lẹo mắt có thể được điều trị y tế:[5]

• Dùng thuốc kháng sinh, kháng viêm: bác sĩ có thể chỉ định các thuốc kháng sinh bôi tại vị trí viêm, thuốc nhỏ mắt chứa kháng sinh hoặc kháng sinh dạng viên để uống nếu viêm nặng.
• Chọc và dẫn lưu mủ: nhằm loại bỏ được toàn bộ vi khuẩn gây bệnh ra ngoài, tránh vỡ khối lẹo, giảm nguy cơ để lại sẹo.
• Phẫu thuật: thường dùng trong trường hợp biến chứng u nang Meibomian.

7Khi nào cần gặp bác sĩ

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Người bệnh lẹo hoặc chắp mắt cần đến gặp bác sĩ sớm nếu có những dấu hiệu sau:

• Mắt sưng đỏ, viêm nhiễm lan rộng, chắp và lẹo quá to dẫn đến không thể mở mắt.
• Đau mắt kéo dài trên 3 ngày.[3]
• Nhìn mờ.
• Chảy mủ mắt.

Các bệnh viện mắt hoặc bv có chuyên khoa mắt

• Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Mắt Tp. Hồ Chí Minh, bệnh viện Chợ Rẫy, bệnh viện Đại học Y dược Tp. Hồ Chí Minh…
• Hà Nội: Bệnh viện Mắt Trung ương, bệnh viện Bạch Mai, bệnh viện Quân đội Trung ương 108…

8Biện pháp phòng ngừa chắp và lẹo mắt

Bạn có thể phòng ngừa bệnh chắp và lẹo mắt bằng những biện pháp đơn giản, có thể thực hiện hàng ngày tại nhà như:[11]

• Giữ vệ sinh mắt và bờ mi bằng cách rửa mắt hàng ngày với nước muối sinh lý, đeo kính mắt khi ra bên ngoài để tránh bụi bẩn, chườm ấm và massage mắt mỗi ngày.
• Rửa tay thật sạch trước khi tiếp xúc với mắt.
• Không được tự ý chữa trị lẹo mắt bằng cách nặn mủ, đắp, xông lá thuốc mà chưa có sự đồng ý của bác sĩ vì nó có thể làm bệnh thêm trầm trọng, để lại sẹo, dễ tái phát.
• Tẩy trang sạch sẽ vùng mắt được trang điểm.
• Nên thay mỹ phẩm 6 tháng 1 lần, nhất là mascara và phấn mắt.
• Bảo quản và vệ sinh kính áp tròng đúng cách, không sử dụng kính áp tròng trong suốt thời gian bị bệnh. Sau khi điều trị, hạn chế sử dụng kính áp tròng và chỉ nên sử dụng trong thời gian khuyến cáo.
• Không dùng chung đồ như khăn tắm, khăn mặt hoặc đồ trang điểm với người khác
• Hạn chế dùng thuốc lá, rượu bia để giảm kích ứng vùng mắt.
• Nhỏ mắt bằng nước muối sinh lý hoặc nước mắt nhân tạo để tránh khô mắt.

Khử trùng kính áp tròng đúng cách có thể giúp ngăn ngừa bệnh

Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về bệnh chắp mắt và lẹo mắt. Hãy chia sẻ thông tin đến với tất cả bạn bè và người thân của bạn nhé!