Hoạt thạch

- Trong Tây y tác dụng của bột hoạt thạch chỉ dùng làm thuốc bôi như phấn xoa rôm, làm cho da trơn mau khô, dùng để bao thuốc viên cho khỏi dính nhau, làm xà phòng đánh răng, phấn bôi mặt.

- Đông y một phần tác dụng của bột hoạt thạch cũng dùng như Tây y: Hoạt thạch hay được dùng làm thuốc uống chữa bệnh sốt, tả, lỵ, lợi tiểu, sốt khát nước, viêm ruột, lỵ, da vàng, tiểu tiện ra máu, viêm niệu đạo, có sỏi ở bàng quang, tiểu tiện đau buốt... Theo tài liệu cổ, hoạt thạch dược liệu có vị ngọt, tính hàn, không độc, vào 2 kinh vị và bàng quang. Những bệnh nhân âm hư không thấp nhiệt, tỳ hư hạ hãm, phụ nữ có thai không dùng được hoạt thạch dược liệu.

Liều hoạt thạch mỗi ngày 10-15g, dùng dưới dạng thuốc sắc hay thuốc bột, nếu uống viên thì uống với liều 1-2g.

- Không dùng hoạt thạch cho người có chứng dương hư, phụ nữ mang thai.

- Kiêng kỵ người tỳ hư, sức yếu, hoạt tinh, hao tổn tân dịch do nóng sốt.

- Lưu ý cần phân biệt hoạt thạch với vị huyễn hoạt thạch (Kaolinum) hay còn lại là cao lãnh thạch.

- Không nên dùng bột hoạt thạch trong thời gian dài vì có thể làm tăng nguy cơ hình thành u hạt ở âm đạo, ổ bụng và trực tràng.

- Có thể thấy hoạt thạch mang lại nhiều công dụng hữu ích đối với đời sống và sức khỏe con người. Tuy nhiên dược liệu hoạt thạch có thể gây hại nếu dùng liều lượng lớn hoặc sử dụng để điều trị dài hạn. Vì vậy bệnh nhân nên cân nhắc và tham vấn y khoa trước khi áp dụng bài thuốc có chứa hoạt thạch.

Không dùng cho phụ nữ mang thai.

Theo Đông Y:

- Công dụng: Thanh nhiệt, lợi niệu, hành thủy, thẩm thấp.

- Chủ trị: Thấp chẩn (chàm), lâm lậu, bứt rứt háo khát do thử thấp, thạch lâm kèm tiểu khó, tiết tả do thấp nhiệt, thấp sang (lở loét), rôm sảy ở trẻ nhỏ.

Theo nghiên cứu dược lý hiện đại:

- Hoạt thạch có tác dụng ức chế trực khuẩn phó thương hàn A, trực khuẩn thường hàn và ức chế khuẩn ở mức độ nhẹ đối với vi khuẩn gây bệnh viêm màng não.

- Hoạt thạch phấn có khả năng hút chất độc và chất kích thích nên có tác dụng bảo vệ da bị tổn thương và bị viêm.

- Khi dùng uống, hoạt thạch phấn có thể bảo hộ niêm mạc bao tử và ruột, đồng thời ngăn ngừa hấp thu chất độc, cầm tiêu chảy và trấn ói.

- Dùng hoạt thạch lâu ngày có thể gây u hạt (granuloma) ở âm đạo, trong bụng và trực tràng.

Để nơi khô ráo.

Bột talc là chất khoáng được cấu tạo từ magie slicat ngậm nước với công thứ hóa học là Mg3Si4O10(OH)2. Thông thường, hoạt thạch tồn tại ở dạng đá có màu trắng, xám, lam nhạt, vàng, chất óng ánh, kích thước to nhỏ không đều. Tuy nhiên khi sử dụng, hoạt thạch thường được nghiền thành bột.