Ngưu hoàng

Tác dụng đối với trung khu thần kinh

Trong báo The Journal of Oriental medecine 33, (5) 1940, các nhà khoa học Nhật Bản đã chứng minh ngưu hoàng có thành phần axit cholic, muối canxi có tác dụng trấn tĩnh, ức chế sự hưng phấn của long não, caffeine và picrotoxin, nhưng không có tác dụng với strychnin.

Tác dụng đối với máu

Các nhà khoa học đã có báo cáo chứng minh tác dụng tăng hồng huyết cầu và huyết sắc tố, tác dụng này chủ yếu do vitamin D, bilirubin và ergosterol có trong ngưu hoàng. Tuy nhiên, trong thành ngưu hoàng có axit cholic có tác dụng làm giảm sức căng bề mặt tương tự như tính chất của saponin. Do đó, nếu tiếp xúc trực tiếp với hồng cầu như tiêm tĩnh mạch có thể gây phá huyết.

Tác dụng đối với tim mạch

Thành phần acid cholic trong ngưu hoàng có tác dụng tương tự như dương địa hoàng Digitalis, nếu tiêm một lượng lớn ngưu hoàng vào máu có thể gây ức chế cơ, dẫn đến hạ huyết áp và tăng hô hấp.

Trong dân gian, ngưu hoàng thường được sử dụng dưới dạng bột hay phối hợp với các vị thuốc khác với tác dụng để trấn tĩnh trong các triệu chứng điên cuồng, sốt quá phát cuồng, co quắp, trẻ em bị kinh phong.

Trong các tài liệu cổ mô tả, ngưu hoàng có vị đắng, tính bình, hơi có độc, quy kinh tâm và can. Có tác dụng thanh tâm giải độc, chữa hồi hộp và long đờm. Dùng trong các bệnh nhiệt quá phát cuồng, thần trí hôn mê, trúng phong bất tỉnh, cổ họng sưng đau, ung thư, đinh nhọt. Ngoài ra, ngưu hoàng có thể làm trụy thai với liều dùng,3 – 0,6 g, do đó, không dùng ngưu hoàng cho phụ nữ mang thai.

Kiêng kỵ: Không dùng ngưu hoàng cho thai phụ.

Ngưu hoàng là sạn (sỏi) trong túi mật của con bò. Kích thước có khi to bằng quả trứng gà, bé thì bằng hạt sạn, sắc vàng, đắng, thơm, xốp nhẹ, không nứt vỡ, không đen sẫm là tốt.

Phân bố

Ngưu hoàng nhân tạo (tổng hợp) là dùng mật bò hay mật heo gia công tổng hợp thành. Những năm gần đây, người ta dùng phương pháp nuôi Ngưu hoàng thiên nhiên ở những con bò sống bằng cách cho cấy Hoàng hạch vào túi mật rồi bơm trực khuẩn đại tràng ( E. Coli) không gây bệnh vào làm cho thành phần của mật bám vào Hoàng hạch hình thành sạn mật nên gọi là Ngưu hoàng thiên nhiên nhân tạo.

Ngưu hoàng tổng hợp thì hiện nay ở Trung quốc có chế nhiều để đáp ứng nhu cầu. Ngưu hoàng thiên nhiên thì quanh năm đều có. Chú ý lúc mổ bò, nếu phát hiện có Ngưu hoàng lấy ra âm can nơi mát và không được có gió thổi, không phơi nắng hay sấy lửa vì có thể làm cho Ngưu hoàng nứt vỡ đổi màu đều kém phẩm chất. Cần gói kín để trong lọ màu dưới đáy có gạo rang hoặc vôi cục.

Ở vùng Tây bắc, Đông bắc và Hà bắc Trung Quốc có loại bò cho Ngưu hoàng. Các nước khác như Nam Mỹ, có Kim sơn ngưu hoàng và Ấn độ có Ấn độ ngưu hoàng.

Bộ phận dùng làm thuốc

Sỏi mật của ngưu hoàng thu thập quanh năm, hoặc là mật của ngưu hoàng (trâu) hoặc lợn có thể dùng thay thế. Sấy và nghiền thành bột hoặc làm thành viên