Tinh dầu sả

Sả chanh có tính ấm, vị cay, mùi thơm, quy vào kinh phế, tỳ, vị, có tác dụng làm ra mồ hôi, thông tiểu, hạ khí tiêu đờm.

Trong đông y, Sả được dùng trong chữa cảm sốt, đau bụng, đi ngoài, đầy hơi, trướng bụng, nôn mửa, trẻ em kinh phong, ho, viêm phổi, thủy thũng, ngộ độc rượu. Hiện được dùng nhiều trong các chế phẩm tinh dầu thư giãn, chống muỗi.

Chữa bụng trướng to, chân tay gầy gò

Nguyên liệu: Cây Sả, Diêm tiêu, vỏ Bưởi, Xạ hương, Quế, Bồ hóng, Hồi hương, Trạch Tả, Mộc thông, cỏ Bấc.

Cách làm: Sắc cách thủy rồi uống. Kiêng cơm nếp và muối, nên ăn một khúc mía trước khi uống thuốc.

Chữa cảm cúm, cảm lạnh, sốt gai rét không ra mồ hôi

Dùng tinh dầu Sả 10-15 giọt, uống cùng 1 cốc nước ấm, đắp chăn để ra mồ hôi giúp giải cảm sốt.

Thuốc xông giải cảm

Dùng: Lá Sả, lá Bưởi, lá Chanh, Cúc tần, Hương Nhu hoặc lá Bạch đàn, mỗi vị một nắm. Rửa sạch, cho vào nồi nước, đun sôi một lúc, trùm chăn xông hơi rồi lau khô, sau đó uống 1 bát nước thuốc, đắp chăn ngủ để ra mồ hôi là khỏi.

Hoặc: Lá Sả, lá Bưởi, Tía Tô, Bạc Hà, Kinh Giới, mỗi thứ một nắm. Đun sôi, xông trong 5-10 phút.

Chữa tiêu chảy

Dùng: Rễ Sả, Trần Bì, Hậu phác mỗi vị 6g, Hương Phụ 10g, vỏ Rụt 8g. Sắc đặc, uống làm nhiều lần trong ngày.

Hoặc: Rễ Sả, Gừng mỗi vị 10g. Sắc đặc, chia 2 lần uống trong ngày.

Nếu tiêu chảy nước nhiều: Rễ Sả 16g, búp Ổi, củ Riềng mỗi vị 8g. Sao qua, sắc uống, có thể truyền nước nếu mất nước nhiều.

Chữa phù nề chân, tiểu ít, thấp thũng

Dùng lá Sả 2 nắm, Cỏ xước 1 nắm, Bạch mao căn hoặc bông Mã Đề 1 nắm. Sắc uống 3 ấm.

Chữa ho

Nguyên liệu: Bách Bộ (bỏ lõi, thái nhỏ, sao khô) 500g, Mạch Môn (bỏ lõi) 300g, Tang bạch bì (tẩm mật, sao vàng) 200g, rễ Sả, Trần bì, Sinh khương, Tô tử mỗi vị 250g.

Cách làm: Bách bộ, Mạch môn, Tang bạch bì sắc với nước, cô thành 300ml cao lỏng; các vị còn lại giã nát, ngâm với rượu 40 độ vừa đủ để thu được 200ml rượu thuốc. Trộn cao lỏng với rượu thuốc, mỗi lần uống 10ml, ngày uống 2-3 lần.

Chữa đau dạ dày

Nguyên liệu: Rễ sả già (sao), Hậu phác (tẩm gừng, sao) mỗi vị 6g, Cám gạo (rang cháy khét) 12g, Hương phụ (sao) 10g, Thạch xương bồ, củ Riềng mỗi vị 4g, bao tử lợn 1 cái (sấy khô giòn).

Cách làm: Tất cả tán nhỏ thành bột mịn, mỗi ngày uống 12g.

Tinh dầu sả chanh luôn phải được pha loãng trong dầu nền trước khi sử dụng tại chỗ.

Tránh thoa gần miệng, mũi và mắt. Không vượt quá liều lượng khuyến cáo; dầu được hấp thụ bởi da và độc tính có thể xảy ra.

Phụ nữ mang thai hoặc cho con bú, trẻ em và những người bị bệnh gan, thận.

Một số người có thể bị kích ứng khi thoa dầu sả lên da. Nên thực hiện kiểm tra miếng dán da trước khi sử dụng sản phẩm này hoặc bất kỳ loại tinh dầu nào.

Hoạt động bảo vệ

Một số thử nghiệm sinh học đã xác nhận tiềm năng của các loài Cymbopogon cho một số mục đích sử dụng của chúng. Sả chanh được phát hiện có hoạt tính bảo vệ bằng cách ngăn chặn các tổn thương tế bào gan do diethylnitrosamine (DEN) gây ra ở chuột. Ở Nam Phi, chiết xuất từ ​​Sả chanh đã được áp dụng để điều trị bệnh tưa miệng ở những bệnh nhân có kết quả xét nghiệm dương tính với HIV/AIDS và đã cho thấy hiệu quả.

Diệt côn trùng bao gồm muỗi

Hoạt động diệt côn trùng là một trong những tác dụng sinh học của hầu hết các loài thực vật thuộc chi Cymbopogon; nó được áp dụng như là biện pháp kiểm soát dịch hại đối với cây trồng được lưu trữ hoặc là thuốc chống muỗi/thuốc trừ sâu. Tinh dầu của Sả hoa hồng đã được nghiên cứu và phát hiện có hoạt tính kháng giun cao đối với Caenorhabditis elegans ở giá trị ED50 là 125,4 µg/mL, tinh dầu C.schoenanthus, C.giganteus và Sả chanh cho thấy khoảng 100% tỷ lệ tử vong đối với Anopheles gambiae trưởng thành. Tinh dầu từ C.winterianus gây ra tỷ lệ chết phụ thuộc vào liều lượng của Culex quinquefasciatus với LC50 là 0,9%.

Chống ung thư

Các đặc tính chống ung thư của các loài Cymbopogon cũng đã được nghiên cứu. Tinh dầu của C.flexuosus có hiệu quả trong việc ức chế sự phát triển và tiêu diệt tế bào khối u Ehrlich và Sarcoma-180. Người ta phát hiện ra rằng ở liều 200 mg/kg, Ehrlich ức chế khối u rắn khoảng 57,83% so với mức ức chế 45,23% quan sát được với 5-fluorouracil (22 mg/kg). Sự ức chế giai đoạn đầu của quá trình sinh ung thư gan cũng được quan sát thấy ở Sả chanh. Kết quả tích cực trong một số xét nghiệm sinh học khác như chống độc tố, chống viêm, kháng khuẩn, chống vi khuẩn, chống đái tháo đường, kháng cholinesterase, hoạt động diệt nhuyễn thể, kháng nấm và diệt ấu trùng cũng nổi bật.

Sả được sử dụng rộng rãi như là một loại cây thuốc và gia vị tại các nước châu Á (đặc biệt là của người Thái, người Lào, người Khmer và người Việt) cũng như tại khu vực Caribe. Sả có hương vị như chanh, có thể dùng ở dạng tươi hay sấy khô và tán thành bột. Phần cuống khá cứng, không ăn được nhưng lõi non bên trong mềm hơn, có thể đem thái nhỏ dùng như gia vị. Sả cũng có thể đem cất lấy tinh dầu. Thành phần chính trong tinh dầu sả là citral (3,7-dimethyl-2,6-octađienal)

Sả nói chung được dùng pha nước uống (phổ biến ở châu Phi), nấu thành súp và các món cà ri. Nó cũng rất thích hợp cho các món chế biến từ thịt gia cầm và hải sản.