Ác mộng khi ngủ là gì? Nguyên nhân và cách khắc phục hiệu quả

Ác mộng là tình trạng có thể gặp với bất kỳ ai. Ác mộng có thể khiến cho người vừa trải qua cảm thấy mệt mỏi và sợ hãi. Cùng tìm hiểu nguyên nhân và cách khắc phục ác mộng qua bài viết dưới đây nhé!

1Ác mộng là gì?

Ác mộng là giấc mơ đáng sợ gây nên cảm xúc tiêu cực cũng như sợ hãi khi thức dậy. Ác mộng có thể gặp ở bất kỳ độ tuổi nào. Theo thống kê, ác mộng có thể bắt đầu từ năm 3 tuổi và giảm dần tần số xuất hiện sau khi trẻ 10 tuổi.[1]

Một thống kê khác cũng chỉ ra rằng, có gần 20% trẻ em gặp ác mộng ít nhất 1 lần/tuần. Tỷ lệ gặp ác mộng ở người trưởng thành nhỏ hơn chỉ, dao động từ 2%- 6%. Bệnh thường gặp ở nữ nhiều hơn nam, trong đó phụ nữ từ 20 - 39 tuổi thường gặp ác mộng nhiều hơn cả.[2]

Ác mộng là tình trạng xuất hiện những giấc mơ đáng sợ

2Cách nhận biết cơn ác mộng

Đặc điểm của ác mộng

Ác mộng thường gặp nhiều hơn vào giai đoạn sau của giấc ngủ. Các cơn ác mộng thường ngắn nhưng lại khiến cho người gặp phải tỉnh dậy và khó ngủ lại tiếp. Ác mộng thường có những đặc điểm như:

• Cảm thấy khó chịu gây nên tâm trạng lo lắng.
• Giấc mơ thường liên quan đến các mối nguy hiểm ảnh hưởng đến sự sống còn.
• Giấc mơ khiến người trải qua tỉnh giấc giữa đêm.
• Người trải qua đổ mồ hôi hoặc tăng nhịp tim.
• Giấc mơ khiến người trải qua không muốn ngủ lại.

Chứng rối loạn ác mộng

Ác mộng được coi là một chứng rối loạn nếu:

• Xuất hiện thường xuyên.
• Ác mộng khiến tâm lý người bệnh không ổn định.
• Ác mộng khiến cho người bệnh không ngừng nghĩ về những gì đã trải qua trong giấc mơ.
• Ác mộng gây nên tình trạng buồn ngủ hoặc mệt mỏi cả ngày.
• Ác mộng làm giảm khả năng tập trung cũng như sinh hoạt hàng ngày của người bệnh.

3 Nguyên nhân gây ác mộng

Ác mộng không do bệnh lý

Ác mộng thường xảy ra trong giai đoạn REM (ngủ không sâu giấc). Nguyên nhân gây nên tình trạng này vẫn chưa được xác định chính xác. Một số yếu tố được cho là kích hoạt ác mộng có thể kể đến là:

• Căng thẳng, lo lắng: những lo lắng căng thẳng có thể tạo những áp lực tâm lý gây ra ác mộng.
• Thiếu ngủ: đồng hồ sinh hoạt bị gián đoạn có thể làm tăng nguy cơ xuất hiện ác mộng.
• Tác dụng phụ từ một số loại thuốc như thuốc chống trầm cảm, thuốc huyết áp, thuốc chẹn beta giao cảm hoặc thuốc điều trị bệnh parkinson có thể dẫn tới ác mộng.
• Sử dụng rượu và ma túy: lạm dụng rượu và ma túy có thể khiến ác mộng diễn ra.
• Ở một số người, khi xem các bộ phim có tình tiết đáng sợ thì có thể gây nên tâm lý sợ hãi và gây ra ác mộng.

Người thiếu ngủ có thể gặp ác mộng

Ác mộng do bệnh lý

Một số rối loạn sau đây có thể tồn tại cùng ác mộng nên có thể coi đây là yếu tố khởi phát ác mộng. Cụ thể là:

• Rối loạn căng thẳng sau chấn thương: một sự kiện gây tổn thương trong quá khứ có thể khiến người bệnh xuất hiện các trạng thái tâm lý bất ổn. Đây cũng là điều kiện thuận lợi khiến các trải nghiệm đáng sợ xuất hiện trong giấc mơ.
• Trầm cảm: tâm lý lo lắng sợ hãi sẽ dễ dẫn tới ác mộng. Theo thống kê, những trẻ từ 13 tuổi đến 16 tuổi thường xuyên gặp những dấu hiệu của trầm cảm hay lo âu sẽ xuất hiện ác mộng hơn những người khác.
• Rối loạn nhân cách ranh giới: theo thống kê, những người rối loạn nhân cách ranh giới rất dễ xuất hiện những giấc mơ tiêu cực. Theo thống kê, những người được chẩn đoán rối loạn nhân cách ranh giới có 49% thường xuyên gặp ác mộng và 95,5% xuất hiện rối loạn dạng giấc ngủ.
• Rối loạn phân ly: là rối loạn xuất hiện khi cá nhân bị ngắt kết nối với thế giới thật khiến cho suy nghĩ, cảm xúc cũng như hành động khác biệt với thế giới hiện thực. Một nghiên cứu chỉ ra rằng có 57% những mắc rối loạn phân ly cũng xuất hiện chứng rối loạn ác mộng.[2]

Người mắc rối loạn phân ly thường dễ gặp ác mộng hơn người bình thường

4Chẩn đoán bệnh rối loạn ác mộng

Để chẩn đoán tình trạng rối loạn ác mộng, bác sĩ sẽ tiến hành khai thác những đặc điểm như:

• Khai thác bệnh sử: bác sĩ khai thác những đặc điểm của cơn ác mộng có gắn liền với điểm gì trong thực tế hay không. Ngoài ra, bác sĩ cũng tiến hành khai thác những thói quen sinh hoạt cũng như bất thường trong cuộc sống của người bệnh.
• Làm bài kiểm tra sức khỏe: người bệnh có thể được làm một số bài trắc nghiệm để đánh giá tình trạng trầm cảm cũng như rối loạn lo âu.
• Đo đa ký giấc ngủ: nếu ác mộng gây ảnh hưởng lớn tới giấc ngủ. Bác sĩ có thể đo đa ký giấc ngủ để xác định ác mộng có liên quan đến các chứng rối loạn giấc ngủ hay không.

5Khi nào cần gặp bác sĩ?

Dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Ác mộng là tình trạng có thể gặp ở bất kỳ ai. Tuy nhiên, nếu ác mộng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hoặc kèm theo những đặc điểm dưới đây, người bệnh cần đến các cơ sở chuyên khoa để được thăm khám và điều trị:

• Xảy ra thường xuyên trong thời gian dài.
• Ảnh hưởng tới giấc ngủ.
• Khiến người bệnh sợ đi ngủ.
• Làm xuất hiện những hành vi bất thường vào ban ngày.

Nơi khám chữa rối loạn ác mộng

Nếu gặp các vấn đề như trên hãy đến ngay các phòng khám hay bệnh viện chuyên khoa Tâm lý, Tâm thần. Hoặc các bệnh viện đa khoa tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tại Thành phố Hồ Chí Minh: Bệnh viện Tâm thần TPHCM, Khoa Tâm thần kinh, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương, Phòng khám Bệnh viện Đại học Y dược 1 TPHCM.
• Tại Hà Nội: Viện sức khỏe tâm thần Quốc gia - Bệnh viện Bạch Mai, Khoa Sức khỏe Tâm thần - Bệnh viện Lão khoa Trung ương, Phòng khám số 1 - Bệnh viện Đại học Y Hà Nội.

6Điều trị cơn ác mộng

Không phải cơn ác mộng nào cũng cần điều trị. Tuy nhiên, nếu những cơn ác mộng này gây ảnh hưởng tới sức khỏe, bác sĩ sẽ căn cứ vào nguyên nhân gây bệnh để tiến hành điều trị phù hợp.

• Thay đổi, chỉnh liều thuốc gây cơn ác mộng: nếu thuốc là nguyên nhân gây bệnh, bác sĩ có thể tiến hành điều chỉnh liều thuốc để đạt được hiệu quả điều trị mà không ảnh hưởng tới người bệnh.
• Điều trị bệnh lý dẫn đến ác mộng: điều trị tốt những bệnh lý dẫn tới ác mộng như hội chứng ngưng thở khi ngủ, hội chứng tay chân hoạt động khi ngủ, rối loạn căng thẳng hậu sang chấn, rối loạn phân ly, trầm cảm, rối loạn lo âu.
• Điều trị tình trạng căng thẳng, lo lắng: nếu tình trạng căng thẳng ảnh hưởng tới người bệnh, bác sĩ có thể hướng dẫn người bệnh một số bài tập giải tỏa căng thẳng hoặc kết hợp điều trị tâm lý và sử dụng thuốc phù hợp với mỗi người bệnh.
• Phương pháp diễn tập tưởng tượng: với những người bị rối loạn căng thẳng hậu sang chấn, người bệnh có thể được quan sát hình ảnh để thay đổi đoạn kết cho cơn ác mộng. Điều này có thể khiến người bệnh cảm thấy giấc mơ đó không còn đáng sợ nữa.

7Các phương pháp phòng ngừa ác mộng

Phòng ngừa ác mộng ở người lớn

Để phòng ngừa cơn ác mộng, người lớn có thể thực hiện một số biện pháp như:

• Tương tác xã hội lành mạnh nhằm thúc đẩy sự ổn định về cảm xúc.
• Tắm nước ấm và đi tiểu trước khi đi ngủ.
• Tập thể dục thường xuyên nhưng không nên tập thể dục trước khi ngủ 4 giờ.
• Không ăn thực phẩm giàu chất béo khi đi ngủ.
• Không sử dụng các chất kích thích trước khi đi ngủ.
• Duy trì thời gian biểu hợp lý.
• Không xem các thiết bị điện tử trước khi ngủ 1 giờ.
• Khám và đánh giá những rối loạn tâm lý thường xuyên.
• Trị liệu tâm lý nếu có.

Phòng ngừa ác mộng ở trẻ em

Để phòng ngừa ác mộng ở trẻ em, cha mẹ có thể thực hiện một số biện pháp sau:

• Tạo tâm lý thoải mái cho trẻ trước khi đi ngủ bằng cách đọc sách hoặc kể chuyện cho trẻ.
• Đưa ra những lời trấn an về những cơn ác mộng của trẻ.
• Phân tích ác mộng với trẻ và nhắc nhở trẻ rằng ác mộng không có thật.
• Xây dựng cái kết có hậu cho ác mộng của trẻ.
• Tạo môi trường ngủ thoải mái với thú bông hoặc đồ vật yêu thích của trẻ.
• Sử dụng đèn ngủ để trẻ dễ đi vào giấc ngủ hơn.

Hy vọng bài viết đã cung cấp những kiến thức cơ bản về ác mộng. Mặc dù ai cũng có thể gặp ác mộng trong đời nhưng nếu tình trạng này ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bạn thì đừng ngần ngại tìm sự trợ giúp từ nhân viên y tế nhé!