Tăng động giảm chú ý ở trẻ: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Tăng động là một dạng bệnh rối loạn hành vi tâm thần với các biểu hiện hiếu động hơn bình thường và giảm khả năng tập trung, thường gặp ở trẻ em. Hãy cùng bài viết dưới đây tìm hiểu về nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị tăng động giảm chú ý nhé!

1Tăng động giảm chú ý là gì?

Tên gọi khác: Rối loạn giảm chú ý tăng động, ADHD.

Tăng động là một dạng bệnh rối loạn hành vi tâm thần với các biểu hiện hiếu động hơn bình thường và giảm khả năng tập trung, thường gặp ở trẻ em.

Tăng động làm giảm sút nghiêm trọng khả năng học tập và gây khó khăn cho trẻ trong mối quan hệ với những người xung quanh.

Bé trai có tỉ lệ mắc tăng động cao gấp 3 lần so với bé gái và độ tuổi mắc bệnh là vào khoảng 8 đến 11 tuổi, khi trẻ trưởng thành bệnh có khuynh hướng giảm.

Tăng động là bệnh rối loạn hành vi tâm thần

2Nguyên nhân

Do di truyền

Nếu trong gia đình có trường hợp mắc tăng động giảm tập trung thì nguy cơ mắc bệnh của trẻ cũng sẽ cao hơn.

Tăng động thường có xu hướng di truyền trong gia đình và có thể do gen bị đột biến gây ra.

Mất cân bằng các chất trong não

Mất cân bằng các chất trong não bộ có thể là thiếu hụt hoặc chênh lệch các chất dẫn truyền thần kinh như dopamin và norepinephrin trong bộ não.

Sự mất cân bằng các chất trong não kích thích hoặc ức chế hoạt động của vùng trên và trước não ở trẻ dẫn đến tình trạng tăng động giảm chú ý ở trẻ.

Sự bất thường của não bộ

Các vùng não có liên quan đến sự tập trung, kiểm soát các hành vi và cảm xúc bị ảnh hưởng dẫn đến động kinh. Điều này có thể do các rối loạn thần kinh, rối loạn sự phát triển của não bộ hoặc chấn thương đầu gây ra.

Sự bất thường của não bộ cũng có thể do mắc các bệnh lý khác như chứng rối loạn tâm thần.

Các yếu tố nguy cơ khác

Các yếu tố nguy cơ gây ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ em trong thai kỳ bao gồm:

• Sử dụng chất kích thích: thuốc lá, ma tuý, hoá chất, chất bảo quản trong thực phẩm có thể gây ra tăng động.
• Thiếu dinh dưỡng.
• Nhiễm trùng.

Bên cạnh đó, một số yếu tố nguy cơ gây ra tăng động bao gồm

• Sinh non.
• Tiếp xúc với độc tố (chì).
• Chấn thương não hoặc rối loạn não.
• Chế độ ăn: nhiều đường, chất béo, natri, ít chất xơ và omega-3.
• Thiếu dinh dưỡng.
• Phụ gia thực phẩm. [1]

3Dấu hiệu của tăng động

Giảm chú ý

Giảm chú ý là tình trạng trẻ không thể tập trung, bị xao nhãng bởi những yếu tố xung quanh.

Bên cạnh đó, trẻ thường không đủ kiên nhẫn, không thể ngồi yên một chỗ và cảm thấy chán nản khi phải tiếp tục tham gia vào những hoạt động mà trẻ không thích.

Trẻ có thể dễ dàng bị phân tâm bởi những âm thanh hoặc sự vật hiện diện xung quanh và thường nhanh quên những việc mình đang làm.

Ngoài ra, trẻ thường làm mất các vật dụng như đồ chơi và dụng cụ học tập.

Hấp tấp và bốc đồng

Trẻ có các hành động vội vàng, thiếu kiểm soát và không đề phòng những nguy hiểm có thể gây ra cho chính mình và những người xung quanh như:

• Đột ngột chạy qua đường mà không quan sát.
• Leo trèo trên những đồ vật nguy hiểm.
• Không tuân thủ theo những hướng dẫn của bố mẹ và giáo viên.

Tăng động

• Trẻ thường gặp khó khăn khi ngồi yên trong lớp học hoặc công viên.
• Cảm thấy bồn chồn tay chân, bối rối và thường bỏ vị trí trong lớp học hoặc nơi khác.
• Chạy hoặc leo trèo ở những nơi không cho phép.
• Khó khăn khi phải giữ yên lặng khi chơi.
• Thường xuyên di chuyển và hoạt động.
• Nói nhiều, thường ngắt lời người hỏi và trả lời cộc lốc.
• Khó khăn khi chờ đợi lượt chơi hay mua hàng.
• Có thói quen làm gián đoạn hoặc xen ngang vào câu chuyện của người khác. [2]

4Biến chứng

Một số biến chứng thường gặp ở trẻ tăng động giảm chú ý:

• Khó khăn trong học tập.
• Gặp nhiều tai nạn và thương tích do tăng động quá mức và ít đề phòng nguy hiểm.
• Tự trọng kém hơn so với các trẻ khác.
• Khó khăn khi giao tiếp với bạn bè và người lớn.
• Nguy cơ cao lạm dụng rượu và ma túy cũng như các hành vi phạm pháp khác. [2]

5Cách chẩn đoán bệnh

Hỏi về tiền sử của trẻ và gia đình

Bác sĩ thường sẽ hỏi về tiền sử của trẻ và gia đình bao gồm:

• Thông tin về các triệu chứng.
• Thời gian xuất hiện triệu chứng.
• Mức độ ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của trẻ.
• Tiền sử bệnh của người thân trong gia đình.

Ngoài ra, bác sĩ cũng sẽ hỏi về biến cố có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý của trẻ như bạo lực, sự thiếu thốn tình cảm trong gia đình, sự tổn thương.

Khám sức khỏe, đánh giá thần kinh

Bác sĩ sẽ kiểm tra thị giác, thính giác, kỹ năng nói và vận động của trẻ.

Nếu triệu chứng hiếu động của trẻ quá mức thì các xét nghiệm khác như xét nghiệm máu, đo sóng não cũng có thể được thực hiện để xác định một số vấn đề liên quan đến thể chất khác.

Ngoài ra, đối với trẻ đang ở độ tuổi đi học thì bác sĩ sẽ thực hiện đánh giá về trí thông minh, năng khiếu, đặc điểm tính cách hoặc kỹ năng xử lý. [3]

Bác sĩ kiểm tra thị giác, thính giác, kỹ năng nói và vận động của trẻ

6Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Nên đến gặp bác sĩ để thăm khám và điều trị kịp thời nếu trẻ có các dấu hiệu sau:

• Khó tập trung.
• Nói nhiều, di chuyển liên tục.
• Không kiểm soát được hành vi, liều lĩnh và không nghĩ đến hậu quả có thể xảy ra.
• Ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày.

Nơi khám chữa bệnh tăng động

Khi thấy trẻ có các dấu hiệu thái quá thì nên đến các khoa tâm lý - thần kinh của các bệnh viện, phòng khám uy tín.

Ngoài ra, bạn có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, nổi tiếng và uy tín dưới đây:

• Tại Hà Nội: Bệnh viện tâm thần Hà Nội, Bệnh viện tâm thần trung ương I, Viện sức khỏe tâm thần – Bệnh viện Bạch Mai...
• Tại TP Hồ Chí Minh: Bệnh viện Nhi đồng 1, Bệnh viện Nhi đồng 2, Bệnh viện Tâm Thần...

7Các phương pháp chữa bệnh tăng động

Sử dụng thuốc

Bác sĩ có thể kê đơn thuốc hướng thần để điều trị tăng động cho trẻ. Thuốc giúp tăng cường và cân bằng các chất hóa học trong não, gọi là chất dẫn truyền thần kinh.

Ngoài ra, thuốc còn có tác dụng cải thiện các triệu chứng giảm chú ý và tăng động trong một thời gian ngắn.

• Amphetamines: dextroamphetamine, lisdexamfetamine,...
• Methylphenidate: methylphenidate, dexmethylphenidate,...

Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc chỉ là một phần trong quá trình điều trị và tùy thuộc vào tình trạng cụ thể của trẻ, bác sĩ có thể kết hợp với các phương pháp điều trị khác.

Liệu pháp hành vi

Để điều trị tăng động, bên cạnh việc sử dụng thuốc, bố mẹ cũng nên phối hợp với giáo viên và bác sĩ để điều chỉnh hành vi của trẻ theo hướng tích cực hơn.

Bố mẹ có thể dành những lời khen ngợi và tặng những món quà nhỏ để động viên và thúc đẩy trẻ.

Đồng thời, thiết lập thời gian biểu cho các hoạt động hàng ngày từ lúc trẻ thức giấc đến lúc đi ngủ để giúp trẻ cải thiện khả năng tổ chức và sự tập trung.

Bố mẹ cũng nên dành thời gian để trò chuyện và chơi cùng con nhiều hơn để gắn kết tình cảm.

Trẻ cũng nên được tham gia nhiều hoạt động ngoại khóa hay các môn học nghệ thuật, thể thao mang tính đồng đội để cải thiện tính kiên nhẫn, khả năng giao tiếp và có cơ hội tiếp xúc với nhiều người.

Tâm lý trị liệu

Tâm lý trị liệu là phương pháp giúp trẻ giải tỏa căng thẳng, tập luyện tính kiên trì, học cách tổ chức và ứng xử với bạn bè trong khi chơi.

Tuy nhiên, bố mẹ cần đảm bảo không cho trẻ chơi những trò chơi kích thích như trò chơi đánh nhau, bắn súng... Thay vào đó, có thể chơi các môn thể thao như đá bóng, đá cầu, nhảy dây, cầu lồng, tập bơi... giúp trẻ tăng cường sức khỏe, giải phóng bớt năng lượng dư thừa và giảm triệu chứng hiếu động, nghịch ngợm.

Liệu pháp gia đình

Liệu pháp gia đình là phương pháp giúp cho bố mẹ và anh chị em đối phó với căng thẳng khi sống chung với trẻ tăng động giảm chú ý.

Để áp dụng liệu pháp này, mọi người cần thể hiện tình yêu thương với trẻ, khích lệ và động viên trẻ khi trẻ làm đúng.

Đồng thời, cần phân tích cho trẻ những việc làm chưa đúng và đưa ra những hình phạt phù hợp ngay khi trẻ mắc lỗi. [2]

8Biện pháp phòng ngừa

Để phòng ngừa tăng động giảm chú ý ở trẻ em, bố mẹ có thể thực hiện những biện pháp sau:

• Thực hiện chế độ ăn uống và giấc ngủ đầy đủ cho trẻ.
• Tập thể dục mỗi ngày, tham gia các bộ môn thể thao: bóng rổ, bóng đá, cầu lông, bơi lội,...
• Hạn chế sử dụng các thiết bị điện tử.
• Đồng hành cùng trẻ trong việc học tập, giúp trẻ tiếp nhận kiến thức một cách tích cực.
• Khuyến khích trẻ tham gia vào các hoạt động ngoại khóa và các môn học nghệ thuật.
• Giữ một lịch trình rõ ràng và đều đặn. [1]

Bố mẹ nên dành thời gian trò chuyện và đồng hành cùng trẻ

Bài viết trên đã cung cấp những thông tin về nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị tăng động giảm chú ý. Nếu bạn cảm thấy bài viết hay và bổ ích thì hãy chia sẻ đến những người thân yêu nhé!