Ngủ hay giật mình là bệnh gì? 5 nguyên nhân và cách phòng tránh

Thời gian gần đây, nhiều người đã bày tỏ lo lắng về tình trạng giật mình khi ngủ, không biết liệu đó có phải là dấu hiệu của bệnh lý hay không và làm thế nào để khắc phục. Hãy cùng tìm hiểu ngủ hay giật mình là bệnh gì và 5 nguyên nhân cùng cách phòng tránh qua bài viết sau nhé!

1Hiện tượng ngủ giật mình là gì?

Giật mình khi ngủ là hiện tượng co giật cơ không tự nguyện xảy ra khi cơ thể bắt đầu chìm vào giấc ngủ. Đây là dạng chuyển động cơ nhanh và bất ngờ, thường xuất hiện trong giai đoạn đầu của giấc ngủ (giai đoạn 1 và 2) và sẽ biến mất khi cơ thể tiến vào giấc ngủ sâu hay còn gọi là giấc ngủ chuyển động mắt nhanh (REM). Nói cách khác, hiện tượng này thường xảy ra khi cơ thể chuyển từ trạng thái tỉnh táo sang trạng thái ngủ [1].

Giật mình khi ngủ thuộc dạng rung giật cơ - một loại co cơ không kiểm soát. Một ví dụ phổ biến khác của rung giật cơ là nấc cụt.

Giật mình khi ngủ là hiện tượng co giật cơ không tự nguyện xảy ra khi cơ thể bắt đầu chìm vào giấc ngủ

2Biểu hiện của tình trạng ngủ hay giật mình

Cường độ của hiện tượng giật mình khi ngủ có thể rất đa dạng. Một số người có thể không nhận thức được các cử động của mình, chỉ được biết qua phản hồi từ bạn đời hoặc người ngủ chung. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, các cơn giật cơ
đủ mạnh để khiến người đó thức giấc giữa chừng, gây ra cảm giác khó chịu và làm gián đoạn giấc ngủ.

Một số biểu hiện đi kèm hiện tượng giật mình khi ngủ có thể bao gồm:

• Cảm giác như đang ngã hoặc vấp ngã, khiến cơ thể giật thót.
• Cảm giác như bị "điện giật" chạy qua cơ thể.
• Những ảo giác hoặc giấc mơ sống động, thường liên quan đến việc ngã hoặc gặp tai nạn.

3Nguyên nhân hay giật mình khi ngủ

Tâm lý căng thẳng

Tâm lý căng thẳng có thể tác động lớn đến giấc ngủ, đặc biệt là gây ra hiện tượng giật mình khi ngủ. Căng thẳng và lo âu làm tăng mức cortisol, hormone căng thẳng dẫn đến giấc ngủ không sâu. Khi bạn nằm trằn trọc suy nghĩ, bộ não khó bước vào trạng thái nghỉ ngơi, làm gián đoạn quá trình chuyển đổi từ thức sang ngủ, gây ra các cơn giật cơ. Điều này không chỉ làm bạn mất ngủ mà còn tạo ra vòng luẩn quẩn: càng lo lắng, càng khó ngủ, dẫn đến nhiều lần giật mình hơn [2].

Tâm lý căng thẳng có thể tác động lớn đến giấc ngủ, đặc biệt là gây ra hiện tượng giật mình khi ngủ

Ngủ sai tư thế

Ngủ ở tư thế không đúng có thể khiến não bộ nhận diện tình huống như một mối nguy hiểm, từ đó kích hoạt phản ứng "báo động". Điều này không chỉ gây khó khăn cho bạn trong việc vào giấc sâu mà còn làm tăng khả năng bị giật mình trong giấc ngủ. Để có một giấc ngủ ngon và sâu hơn, hãy chú ý đến tư thế nằm ngủ, đảm bảo rằng cơ thể được hỗ trợ đầy đủ và thoải mái.

Ngủ ở tư thế không đúng có thể khiến não bộ nhận diện tình huống như một mối nguy hiểm, từ đó kích hoạt phản ứng báo động

Thiếu Canxi

Thiếu canxi cũng có thể là nguyên nhân. Khi cơ thể thiếu hụt canxi, hệ thần kinh và cơ bắp bị rối loạn, dẫn đến co cơ thường xuyên trong giấc ngủ. Ngoài ra, thiếu magie hay vitamin B12 cũng gây ra hiện tượng tương tự, khiến giấc ngủ trở nên khó chịu hơn.

Khi cơ thể thiếu hụt canxi, hệ thần kinh và cơ bắp bị rối loạn, dẫn đến co cơ thường xuyên trong giấc ngủ

Sử dụng thực phẩm, đồ uống kích thích

Các chất kích thích như caffeine và nicotine có thể giữ cho não bộ ở trạng thái tỉnh táo nhiều giờ sau khi tiêu thụ. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng ngay cả khi ngừng uống cà phê 6 giờ trước khi đi ngủ, người uống vẫn gặp khó khăn trong việc vào giấc và có thể bị giật mình trong đêm.

Các chất kích thích như caffeine và nicotine có thể giữ cho não bộ ở trạng thái tỉnh táo nhiều giờ sau khi tiêu thụ

Luyện tập thể lực quá sức vào ban đêm

Tập thể dục buổi tối cũng có ảnh hưởng. Mặc dù tập thể dục thường xuyên cải thiện chất lượng giấc ngủ, nhưng tập quá sức vào ban đêm có thể làm cơ thể quá mệt mỏi, dẫn đến giấc ngủ nhanh và các cơn giật mình xảy ra.

Tập quá sức vào ban đêm có thể làm cơ thể quá mệt mỏi, dẫn đến giấc ngủ nhanh và các cơn giật mình xảy ra

4Cách phòng tránh tình trạng giật mình khi đang ngủ

Nếu bạn lo lắng về tình trạng giật mình khi ngủ, việc thực hiện một số thay đổi lối sống có thể giúp ngăn ngừa và cải thiện chất lượng giấc ngủ:

Xây dựng thói quen khi ngủ

Chất lượng giấc ngủ ảnh hưởng lớn đến tần suất giật mình khi ngủ. Bạn có thể cải thiện giấc ngủ bằng cách:

• Cố gắng ngủ ít nhất 7-8 tiếng mỗi đêm và thức dậy vào giờ cố định mỗi ngày, kể cả cuối tuần, để duy trì nhịp sinh học ổn định.
• Giữ phòng ngủ mát mẻ và thông thoáng để tạo môi trường dễ chịu cho giấc ngủ.
• Tối ưu hóa không gian phòng ngủ: sử dụng rèm cản sáng, máy tạo tiếng ồn trắng để đảm bảo không gian yên tĩnh.
• Ngừng sử dụng thiết bị điện tử ít nhất một giờ trước khi đi ngủ để tránh ánh sáng xanh gây cản trở giấc ngủ.
• Thực hiện thói quen ngủ đều đặn để báo hiệu cho cơ thể rằng đã đến lúc nghỉ ngơi.

Cố gắng ngủ ít nhất 7-8 tiếng mỗi đêm và thức dậy vào giờ cố định mỗi ngày, kể cả cuối tuần, để duy trì nhịp sinh học ổn định

Ăn uống lành mạnh

Đảm bảo chế độ ăn uống cân bằng, bổ sung đầy đủ canxi, magie để ngăn ngừa co cơ và dây thần kinh quá mức.

Hạn chế các thức uống chứa nhiều cafein

Caffeine có thể giúp bạn tỉnh táo vào ban ngày nhưng lại là nguyên nhân gây mất ngủ và giật mình nếu tiêu thụ quá nhiều, đặc biệt vào buổi chiều tối. Hạn chế tiêu thụ hơn 400mg caffeine mỗi ngày và không uống cà phê ít nhất sáu giờ trước khi ngủ để tránh ảnh hưởng đến giấc ngủ.

Tránh sử dụng các loại thức uống có cồn, nicotin

Nicotine là chất kích thích làm giảm chất lượng giấc ngủ, thậm chí gây gián đoạn quá trình ngủ. Dù rượu có thể khiến bạn buồn ngủ nhưng rượu cũng làm rối loạn cấu trúc giấc ngủ, gây thiếu ngủ và làm tăng nguy cơ mắc chứng giật mình khi ngủ.

Giữ tinh thần thoải mái

Căng thẳng là một trong những nguyên nhân gây ra cơn giật mình khi ngủ. Hãy thử các phương pháp giảm căng thẳng như thiền, hít thở sâu hoặc yoga trước giờ đi ngủ. Những hoạt động này giúp cơ thể thư giãn, chuẩn bị cho một giấc ngủ êm đềm. Nếu căng thẳng kéo dài, bạn nên tìm sự hỗ trợ từ bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý.

Dành thời gian thư giãn, tránh những suy nghĩ hoặc hoạt động căng thẳng vào buổi chiều và tối. Các bài tập thở sâu, yoga nhẹ nhàng hoặc thiền có thể giúp bạn thư giãn.

Tập thể dục hằng ngày

Tập thể dục hàng ngày không chỉ cải thiện giấc ngủ mà còn giảm căng thẳng. Tuy nhiên, tránh tập thể dục cường độ cao gần giờ đi ngủ vì có thể kích thích cơ thể quá mức. Nếu bạn chỉ có thể tập luyện vào buổi tối, hãy chọn những bài tập nhẹ nhàng như đi bộ hoặc yoga và hoàn thành buổi tập ít nhất 90 phút trước khi ngủ.

5Khi nào cần gặp bác sĩ

Các triệu chứng cần gặp bác sĩ

Giật mình khi ngủ là hiện tượng phổ biến xảy ra trong quá trình chuyển tiếp từ trạng thái tỉnh táo sang giấc ngủ. Hiện tượng này diễn ra nhanh chóng và thường không gây hại. Nếu bạn chỉ thỉnh thoảng gặp phải tình trạng này, có thể bạn không cần quá lo lắng.

Tuy nhiên, nếu bạn liên tục trải qua những cơn co giật kéo dài hoặc chúng lan sang các bộ phận khác của cơ thể, có thể bạn đang gặp phải một loại rung giật cơ khác. Những triệu chứng này có thể liên quan đến các vấn đề nghiêm trọng như động kinh, rối loạn hệ thần kinh, chấn thương đầu hoặc tủy sống, suy giảm chức năng của các cơ quan.

Chuyên khoa thần kinh tại một số bệnh viện uy tín

Nếu bạn nhận thấy mình gặp phải những cử động giật khác trong khi ngủ, điều này có thể là dấu hiệu của rối loạn chuyển động chân tay theo chu kỳ. Trong trường hợp bạn lo lắng rằng tình trạng giật cơ của mình có thể liên quan đến vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa thần kinh. Một số địa điểm mà bạn có thể tham khảo:

• Tp. HCM: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Đại học Y Dược, Bệnh viện Chuyên khoa Ngoại thần kinh quốc tế,...
• Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, Bệnh viện Đại học Y,...

Cần lưu ý rằng ngay cả khi bạn đã áp dụng những biện pháp khuyến nghị, việc thỉnh thoảng gặp phải tình trạng giật thần kinh vẫn có thể xảy ra và đây là hiện tượng bình thường trong quá trình ngủ. Tuy nhiên, nếu bạn nhận thấy các cử động khác làm gián đoạn giấc ngủ của mình hoặc gây khó chịu, hãy tìm đến bác sĩ để được tư vấn và kiểm tra. Việc chăm sóc sức khỏe giấc ngủ một cách đúng đắn là rất quan trọng để đảm bảo bạn có một giấc ngủ sâu và phục hồi.