Rối loạn giấc ngủ: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Rối loạn giấc ngủ là tình trạng chất lượng và thời lượng giấc ngủ đi xuống gây ảnh hưởng đến khả năng làm việc và hoạt động của người bệnh vào ban ngày. Cùng tìm hiểu về rối loạn giấc ngủ qua bài viết dưới đây nhé!

1Rối loạn giấc ngủ là gì?

Rối loạn giấc ngủ là tình trạng chất lượng hoặc thời lượng giấc ngủ bị ảnh hưởng. Đồng thời tác động đến khả năng hoạt động vào của bệnh đó khi họ thức. Có nhiều loại rối loạn giấc ngủ khác nhau, bao gồm các loại phổ biến sau đây:

Mất ngủ

Mất ngủ là chứng rối loạn giấc ngủ phổ biến nhất. Người bị mất ngủ sẽ không thể chìm vào giấc ngủ hoặc khó có thể duy trì giấc ngủ.[1]

Mất ngủ là chứng rối loạn giấc ngủ phổ biến nhất

Chứng ngưng thở khi ngủ

Chứng ngưng thở khi ngủ là một rối loạn hô hấp liên quan đến giấc ngủ. Rối loạn này gây ra tình trạng ngưng thở khi đang ngủ từ 10 giây trở lên.

Chứng ngủ rủ

Chứng ngủ rũ được hiểu là tình trạng buồn ngủ cực độ vào ban ngày. Người bệnh mắc rối loạn này có thể ngủ đột ngột kể cả khi đang làm việc và thường khó giữ được tỉnh táo vào ban ngày.

Người bệnh mắc chứng ngủ rủ có thể ngủ đột ngột kể cả khi đang làm việc

Hội chứng chân không yên (RLS)

Hội chứng chân không yên (RLS) tạo cảm giác ngứa ran hoặc châm chích ở chân, cùng với cảm giác thôi thúc muốn di chuyển chân một cách mạnh mẽ. Điều này dẫn đến tình trạng người bệnh phải di chuyển chân thường xuyên khi ngủ.

Bệnh mất ngủ giả Parasomnias

Trong lúc ngủ, người bệnh có những hành vi bất thường như đi lại, nói chuyện... Khiến cho những người xung quanh cứ nghĩ rằng họ đang thức nhưng thật ra người bệnh không có nhận thức vào thời điểm đó. Đây được gọi là chứng mất ngủ giả - Parasomnias, chứng này bao gồm: mộng du, nói mớ, ác mộng, tiểu dầm...

Người bệnh có thể đi lại, nói chuyện trong khi ngủ mặc dù không có nhận thức

Rối loạn giấc ngủ nhịp sinh học (Circadian)

Rối loạn giấc ngủ nhịp sinh học có thể hiểu đơn giản là tình trạng người bệnh không thể ngủ và thức dậy đúng giờ hay đúng nhịp sinh lý. Vấn đề này có thể gây ảnh hưởng đến chất lượng hoặc thời lượng giấc ngủ và khả năng làm việc của người bệnh vào ban ngày.

Rối loạn giấc ngủ là tình trạng đảo lộn giấc ngủ bình thường

2Nguyên nhân gây rối loạn giấc ngủ

Các yếu tố nguy cơ gây rối loạn giấc ngủ

Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc chứng rối loạn giấc ngủ như:

• Các chất kích thích, bao gồm caffeine và rượu.
• Lịch trình làm việc không cố định hoặc thường xuyên phải làm ca đêm.
• Tình trạng lão hóa ở người lớn tuổi làm cho họ ngủ ít và khó ngủ sâu hơn, cũng như dễ bị đánh thức hơn.
• Gia đình có tiền sử mắc chứng rối loạn giấc ngủ, các bệnh lý về cơ thể, hoặc các bệnh lý về chuyên khoa tâm thần như trầm cảm, lo âu, tâm thần phân liệt.

Thường xuyên phải làm việc ca đêm có thể là nguyên nhân gây mất ngủ

Dị ứng, các vấn đề đường hô hấp

Các bệnh lý về đường hô hấp như hen suyễn, cảm lạnh hoặc nhiễm trùng đường hô hấp có thể làm cho người bệnh khó thở vào ban đêm gây mất ngủ hoặc thức giấc giữa chừng. Mức độ rối loạn giấc ngủ thường tùy thuộc vào mức độ nặng của bệnh lý hô hấp.

Hen phế quản có thể làm người bệnh tỉnh giấc giữa đêm vì khó thở

Đi tiểu thường xuyên

Tiểu đêm hoặc đi tiểu thường xuyên vào ban đêm có thể làm gián đoạn giấc ngủ của người bệnh. Vấn đề này có thể do tình trạng mất cân bằng nội tiết tố hoặc các bệnh về đường tiết niệu gây ra.[2]

Tiểu đêm thường xuyên có thể làm giấc ngủ bị gián đoạn nhiều lần

Các cơn đau mãn tính

Các cơn đau mãn tính do viêm khớp, đau cơ xơ hóa, đau đầu dai dẳng hoặc đau thắt lưng... có thể gây mất ngủ hoặc làm gián đoạn giấc ngủ của người bệnh.

Ngoài ra, trong một số trường hợp rối loạn giấc ngủ còn làm nặng thêm tình trạng đau mạn tính và tạo ra vòng xoáy bệnh lý như trong đau cơ xơ hóa.

Đau khớp gối mạn tính có thể gây mất ngủ

Căng thẳng và lo lắng

Căng thẳng và lo lắng có tác động tiêu cực đến chất lượng giấc ngủ. Do đó, khi ở trong trạng thái căng thẳng hoặc lo lắng người bệnh có nguy cơ cao bị mất ngủ, mơ gặp ác mộng, mộng du...

Căng thẳng và lo lắng làm thường làm cho người bệnh khó đi vào giấc ngủ

3Các triệu chứng rối loạn giấc ngủ

Các biểu hiện của rối loạn giấc ngủ có thể rất đa dạng tùy thuộc vào từng loại rối loạn giấc ngủ khác nhau, chẳng hạn như:

• Khó vào giấc ngủ: mất hơn 30 phút mỗi đêm để chìm vào giấc ngủ.
• Thức giấc nhiều lần trong một giấc ngủ và khó khăn trong việc ngủ lại hoặc thức dậy quá sớm vào buổi sáng (dậy sớm hơn từ 2 tiếng so với bình thường).
• Cảm thấy buồn ngủ, mệt mỏi, uể oải vào ban ngày nhưng khó ngủ vào ban đêm.
• Trong lúc ngủ bạn có dấu hiệu: ngáy to, thở hổn hển, phát ra âm thanh nghẹt thở trong thời gian ngắn.
• Cảm giác ngứa ran, châm chích ở chân và triệu chứng sẽ thuyên giảm khi được xoa bóp trước khi đi ngủ.
• Chân và tay thường xuyên cử động hoặc giật trong lúc ngủ.
• Cảm giác cơ thể khó cử động, tê liệt khi vừa thức giấc (bóng đè).
• Ngủ gật vào thời điểm không thích hợp: đang lái xe, học bài, làm việc...
• Có chu kỳ đi ngủ và thức dậy không đều.
• Bị mộng du (rời khỏi giường và di chuyển hoặc nói chuyện trong khi vẫn đang ngủ).

Buồn ngủ, mệt mỏi vào ban ngày có thể là dấu hiệu của chứng rối loạn giấc ngủ

4Tác hại của rối loạn giấc ngủ

Rối loạn giấc ngủ gây ra tình trạng giấc ngủ ngắn, ngủ không sâu và chất lượng giấc ngủ không đảm bảo. Điều này dẫn đến tình trạng mệt mỏi, uể oải, không tập trung vào công việc, học tập.

Bên cạnh đó, rối loạn giấc ngủ có thể làm cho người bệnh đột ngột ngủ gật trong lúc lái xe, làm việc xây dựng, sửa chữa điện,... có thể gây nguy hại đến tính mạng của con người.

Rối loạn giấc ngủ có thể gây ra bực bội, khó chịu, cáu gắt đối với những người xung quanh. Ngoài ra, nó còn làm cho người bệnh cảm thấy đau đầu, chán nản... lâu ngày có thể dẫn đến trầm cảm, suy nghĩ tiêu cực. Vì vậy, điều trị rối loạn giấc ngủ càng sớm càng tốt để tránh những biến chứng hay bệnh lý tiềm ẩn mà nó có thể gây ra.

Mất ngủ lâu ngày có thể dẫn đến tình trạng trầm cảm

5Khi nào cần gặp bác sĩ

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Nếu bạn có một trong các dấu hiệu sau đây thì bạn nên đến gặp bác sĩ để được thăm khám và điều trị để tránh các tác hại của rối loạn giấc ngủ gây ra:

• Ngủ gật thường xuyên vào ban ngày hoặc trong các tình huống như lúc đang lái xe, học tập, làm việc...
• Mệt mỏi, uể oải, đau đầu, khó tập trung vào ban ngày.
• Khó đi vào giấc ngủ hoặc thức giấc nhiều lần mỗi đêm.
• Bị mộng du thường xuyên.
• Cảm thấy tê liệt sau khi thức dậy (bóng đè).
• Khó chịu, cáu kỉnh, thay đổi tâm trạng kéo dài. Cảm thấy mệt mỏi, không thoải mái kéo dài khi thức dậy.

Người bệnh nên gặp bác sĩ nếu thường xuyên ngủ gật khi đang lái xe

Nơi khám chữa rối loạn giấc ngủ

Bạn hãy đến các trung tâm y tế gần nhất hoặc khoa thần kinh hoặc chuyên khoa tâm thần của các bệnh viện uy tín để được thăm khám và chữa trị:

• Tại TP Hồ Chí Minh: Bệnh viện Nhân dân 115, Bệnh viện Đại học Y dược, Bệnh viện Chợ Rẫy...
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, Bệnh viện Bạch Mai...

6Phương pháp điều trị chứng rối loạn giấc ngủ

Thay đổi lối sống và vệ sinh giấc ngủ là một trong những phương pháp hiệu quả, an toàn và lâu dài nhất để điều trị rối loạn giấc ngủ. Do đó, để cải thiện tình trạng giấc ngủ người bị rối loạn giấc ngủ nên áp dụng một số biện pháp sau đây:

• Bổ sung nhiều rau, cá và giảm lượng đường nạp vào chế độ ăn uống của bạn.
• Giảm căng thẳng, lo lắng bằng cách thực hiện các bài tập thể dục nhẹ như yoga, thiền định...
• Tránh thức quá khuya và tập cho cơ thể quen với việc ngủ sớm, dậy sớm.
• Uống ít nước trước khi đi ngủ.
• Hạn chế sử dụng chất kích thích: cà phê, bia, rượu... đặc biệt vào buổi chiều và buổi tối.
• Tránh ăn quá no, quá nhiều carbohydrate trước khi đi ngủ.
• Duy trì cân nặng hợp lý.
• Hạn chế sử dụng các thiết bị điện tử trước khi đi ngủ. Loại bỏ bớt các thiết bị như ti vi, máy tính ra khỏi phòng ngủ.
• Không nên ngủ nướng vào buổi sáng.

Bên cạnh đó, đối với các trường hợp rối loạn giấc ngủ nặng, gây ảnh hưởng nhiều tới khả năng hoạt động vào ban ngày của người bệnh thì bác sĩ có thể chỉ định thêm một số phương pháp điều trị khác, bao gồm:

• Sử dụng thuốc ngủ theo chỉ dẫn của bác sĩ.
• Bổ sung hormone melatonin để cải thiện đồng hồ sinh học và giấc ngủ của bạn.
• Sử dụng thuốc phù hợp theo chỉ định bác sĩ để điều trị các bệnh lý sẵn có.
• Trong trường hợp người bệnh bị ngưng thở khi ngủ thì có thể sử dụng thiết bị trợ thở hoặc phẫu thuật.
• Nếu bạn nghiến răng khi ngủ thì sử dụng dụng cụ bảo vệ răng.

Chế độ ăn đủ dưỡng chất giúp hạn chế tình trạng rối loạn giấc ngủ

7Biện pháp phòng ngừa rối loạn giấc ngủ

Hạn chế những điều sau có thể giúp bạn cải thiện giấc ngủ và phòng ngừa rối loạn giấc ngủ:

• Sử dụng chất kích thích: cà phê, bia, rượu... vào cuối buổi chiều hoặc buổi tối.
• Một số loại thuốc như thuốc chống trầm cảm có thể dẫn đến mất ngủ. Vì vậy, luôn hỏi ý kiến của bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi sử dụng bất kì loại thuốc nào.
• Lo lắng, căng thẳng, suy nghĩ tiêu cực.
• Sử dụng thiết bị điện tử trước khi đi ngủ.
• Ngủ ở không gian ồn ào, náo nhiệt.
• Ngủ trưa quá nhiều, ngủ nướng vào buổi sáng.
• Không tập thể dục, thể thao mỗi ngày.

Tập thể dục thường xuyên có thể giúp cải thiện giấc ngủ

Rối loạn giấc ngủ có thể tác động đến chất lượng làm việc của bạn vào ban ngày. Bạn hãy chia sẻ thông tin này tới mọi người nếu thấy hữu ích nhé!