Đau thắt lưng là tình trạng tổn thương ở quanh lưng gây nhiều biến chứng cũng như ảnh hưởng đến các hoạt động hằng ngày của người bệnh. Cùng tìm hiểu bệnh đau thắt lưng qua bài viết dưới đây nhé!
1Đau thắt lưng là gì?
Đau thắt lưng là một nhóm bệnh lý thường gặp, có khoảng 65 - 80% dân số bị đau lưng ít nhất 1 lần trong đời. Đau thắt lưng là tình trạng xuất hiện triệu chứng đau từ vị trí xương sườn thấp xuống đến nếp mông.
Trong đa số trường hợp, rất khó để xác định chính xác nguồn gốc và nguyên nhân gây đau thắt lưng. Để định hướng được nguyên nhân gây đau, người ta thường phân đau thắt lưng thành 2 nhóm theo thời gian xuất hiện triệu chứng:
- Đau thắt lưng cấp: thường đau lưng có thời gian kéo dài dưới 3 tháng.
- Đau lưng mạn: thời gian đau kéo dài từ 3 tháng trở lên.
Riêng đau thắt lưng có chèn ép rễ thần kinh là tình trạng đau lưng kèm theo các triệu chứng của đau kiểu rễ thần kinh.[1]
Đau thắt lưng bên phải
Đau thắt lưng bên phải có thể chỉ âm ỉ, kéo dài hàng giờ hoặc đau dữ dội khiến người bệnh không thể vận động, di chuyển. Một số nguyên nhân gây đau thắt lưng bên phải thường gặp gồm:
- Bệnh lý cơ và dây chằng: có thể gặp trong trường hợp căng cơ, viêm cơ, giãn hoặc đứt dây chằng. Người bệnh thường đau lưng khi đi lại hoặc vận động các cơ vùng lưng và giảm đau khi nằm nghỉ ngơi.
- Bệnh lý xương sống: phổ biến nhất ở các bệnh nhân thoái hóa cột sống, thoát vị đĩa đệm hoặc viêm cột sống dính khớp. Các bệnh lý này làm bệnh nhân đau lưng âm ỉ, giảm khả năng cúi, ngửa thậm chí đau thần kinh tọa do chèn ép.
- Viêm ruột thừa: ruột thừa là cấu trúc nằm ở hố chậu phải (bụng dưới bên phải). Người bệnh thường gặp các triệu chứng như sốt nhẹ (37,5 - 38 độ C), buồn nôn, đau bụng âm ỉ có thể ở quanh rốn lan đến bụng dưới hoặc lưng phải.
- Sỏi túi mật: cơn đau viêm túi mật thường dữ dội khiến người bệnh phải cúi gập về phía trước. Người bệnh thường đau ở bụng trên bên phải và có thể lan về sau thắt lưng bên phải.
- Sỏi niệu quản phải: người bệnh thường đau nhiều ở vùng thắt lưng bên phải và lan xuống bụng dưới hoặc phía trong đùi phải kèm theo đau bụng, buồn nôn, tiểu ra máu.
- Một số bệnh lý khác có thể gặp gồm: nhiễm trùng đường tiết niệu, xoắn buồng trứng phải, xoắn tinh hoàn phải.[2]
Đau thắt lưng bên phải có thể do tổn thương cơ và dây chằng quanh cột sống
Đau thắt lưng bên trái
Các nguyên nhân gây đau thắt lưng bên trái liên quan đến các bất thường về cơ xương khớp khá tương đồng so với bên phải. Một số bệnh lý khác, thường gặp khi đau thắt lưng bên trái gồm:
- Viêm loét đại tràng: bệnh thường gây đau bụng bên trái âm ỉ, song một số trường hợp cơn đau có thể lan tỏa đến vùng thắt lưng bên trái. Ngoài ra, người bệnh thường gặp các vấn đề tiêu hóa như tiêu chảy, đi ngoài phân nhầy, giảm cân.
- Viêm tụy cấp: tụy là cơ quan nằm ở ngay phía trên cột sống. Do đó, khi tụy bị viêm thường xuất hiện cơn đau vùng thượng vị và lan về phía cột sống thắt lưng bên trái như dao đâm. Cơn đau thường xuất hiện sau bữa ăn nhiều chất hoặc sau khi uống quá nhiều rượu bia.
- Một số bệnh lý khác: ung thư đại tràng, xoắn buồng trứng trái, xoắn tinh hoàn trái…[3]
Viêm tụy cấp có thể là nguyên nhân gây đau thắt lưng trái
Đau thắt lưng dưới
Đau vùng thắt lưng dưới cũng là một triệu chứng thường gặp, nhất là trong trường hợp chấn thương hoặc thoái hóa. Một số bệnh lý phổ biến gây đau thắt lưng dưới gồm:
- Chấn thương cột sống: thường gặp khi ngã cao hoặc tai nạn do vùng cột sống thắt lưng L5 - S1 dễ bị trượt khi có va chạm mạnh. Triệu chứng chính của bệnh gồm đau lưng khi vận động, bầm tím vùng thắt lưng, yếu hoặc liệt 2 chân nếu có tổn thương tủy sống.
- Thoái hóa cột sống, đĩa đệm: khiến bệnh nhân khó vận động vùng thắt lưng, không nâng vác được đồ nặng. Đặc biệt, nếu có chèn ép dây thần kinh, người bệnh có thể đau lan xuống chân, tê bì và giảm cảm giác do đau thần kinh tọa.
- Bệnh lý phụ khoa: cơ quan sinh dục trong của nữ giới nằm trong vùng hạ vị. Do đó, một số bệnh lý phụ khoa có thể gây đau bụng dưới kèm theo đua vùng thắt lưng như u xơ tử cung, lạc nội mạc tử cung hoặc u nang buồng trứng.
- Ung thư trực tràng: ở giai đoạn đầu của bệnh, các triệu chứng thường khá ít và mơ hồ như rối loạn đại tiện, đi ngoài phân lỏng. Tuy nhiên, nếu bệnh chuyển nặng, bệnh nhân có thể gặp tình trạng đau bụng, đau thắt lưng dưới, đi ngoài ra máu hoặc sút cân nhanh.[4]
U xơ tử cung cũng có thể là nguyên nhân gây đau lưng dưới
2Nguyên nhân gây đau thắt lưng
Đau lưng có thể xuất hiện do nhiều nguyên nhân rất đa dạng liên quan đến hệ thống cơ xương khớp hoặc các tổn thương của cơ quan lân cận. Một số nguyên chính phổ biến gây đau thắt lưng gồm:[5], [4], [6]
Căng cơ
Tình trạng đau thắt lưng có thể xảy ra cấp tính sau một chấn thương vào vùng thắt lưng hoặc sau những vận động mạnh, gắng sức của vùng lưng gây căng cơ vùng thắt lưng.
Đau thường biểu hiện đột ngột, đau nhiều, dữ dội, khối cơ cạnh cột sống căng cứng. Người bệnh khó thực hiện các động tác cúi hoặc xoay người, đau tăng khi thay đổi tư thế.
Thoát vị đĩa đệm
Một nguyên nhân gây đau thắt lưng là do thoát vị đĩa đệm vùng thắt lưng. Thoát vị đĩa đệm là tình trạng nhân nhày đĩa đệm thoát ra khỏi vị trí giải phẫu bình thường, gây chèn ép dây thần kinh.
Thoát vị đĩa đệm hay gặp nhất là thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng do vùng thắt lưng chịu áp lực lớn của trọng lực cơ thể.
Triệu chứng đau thắt lưng do thoát vị đĩa đệm thường là đau mạn tính. Thoát vị đĩa đệm gây đau vùng lưng kéo dài, tăng dần và thường đau tăng khi lao động nặng.
Thoát vị đĩa đệm hay gặp thoát vị vùng thắt lưng
Đau thần kinh tọa
Đau thần kinh tọa là tình trạng đau dọc theo đường đi của dây thần kinh tọa hay thần kinh hông to. Đau thần kinh tọa có thể đau vùng thắt lưng dưới dọc xuống mông, mặt sau đùi đi xuống cẳng và bàn chân.
Đau thần kinh tọa có thể gặp đau 1 hoặc cả 2 bên, đau âm ỉ, liên tục, đôi khi đau thành cơn dữ dội. Có nhiều nguyên nhân gây đau thần kinh tọa, thường gặp do thoát vị đĩa đệm, viêm dây thần kinh, u vùng thắt lưng gây chèn ép...
Đau thần kinh tọa biểu hiệu đau dọc từ thắt lưng xuống cẳng chân 2 bên
Hẹp ống sống
Hẹp ống sống là tình trạng thu hẹp lỗ ống sống gây chèn ép tủy sống và các dây thần kinh. Hẹp ống sống có thể do các nguyên nhân như u chèn ép, thoát vị đĩa đệm, gai đốt sống.
Hẹp ống sống có thể gây tình trạng đau lưng dưới kèm theo tê bì, yếu cơ 2 chi dưới. Một số trường hợp nặng có thể biểu hiện hội chứng chùm đuôi ngựa hoặc liệt chi dưới.
Hẹp ống sống gây chèn ép thần kinh, đau thắt lưng mạn tính
Cong vẹo cột sống
Cong vẹo cột sống là tình trạng các thân đốt sống bị xoay khỏi vị trí bình thường theo trục giải phẫu, khiến cho cột sống mất đi các đường cong sinh lý. Cong vẹo cột sống vừa gây đau vùng thắt lưng vừa ảnh hưởng tới sinh hoạt và thẩm mỹ.
Cong vẹo cột sống thường gặp ở trẻ em do ngồi sai tư thế, cột sống chưa ổn định hoặc ở những người thường xuyên bê vác nặng.
Vẹo cột sống gây đau thắt lưng
Loãng xương
Một nguyên nhân khác gây đau thắt lưng là loãng xương. Loãng xương thường gặp ở nhóm phụ nữ sau mãn kinh. Bệnh diễn biến từ từ, không biểu hiện triệu chứng gì đặc hiệu.
Loãng xương thường gây các hậu quả như dễ xẹp thân đốt sống, đau dây thần kinh tọa, cong vẹo cột sống.
Loãng xương gây đau thắt lưng
Các nguyên nhân khác
Một số nguyên nhân khác có thể gây tình trạng đau thắt lưng như:
- Viêm, nhiễm trùng: viêm các khớp đốt sống gây tình trạng đau thắt lưng.
- Thoái hóa đốt sống: là tình trạng các thân và gai đốt sống bị suy yếu, không đảm bảo được cấu trúc và chức năng bình thường của cột sống.
- Bất thường khác ngoài cột sống: đau quặn 2 bên thắt lưng trong viêm đài bể thận, sỏi thận hoặc đau mỏi lưng dưới ở phụ nữ có thai.
3Triệu chứng của đau thắt lưng
Các triệu chứng thường gặp của đau thắt lưng như:
- Đau dọc vùng lưng dưới 2 bên, đau tăng khi ngồi lâu hoặc khi thay đổi tư thế.
- Đau xuất hiện khi cúi người hoặc khi bê vật nặng sai tư thế.
- Đau kèm cảm giác căng cứng 2 khối cơ thắt lưng dọc cột sống.
- Đau từ vùng thắt lưng dọc xuống mông, có thể lan dọc xuống vùng mặt sau đùi.
- Hạn chế cử động vùng cột sống thắt lưng bao gồm cúi người, xoay người sang 2 bên.
- Tê bì vùng mông và 2 chân.
- Tư thế bất thường: gù lưng, vẹo cột sống, đi khập khiễng.
Một số triệu chứng ít gặp hơn, tuy nhiên đây là dấu hiệu cảnh báo tình trạng biến chứng nặng:
- Rối loạn đại tiểu tiện: đại tiện không tự chủ, bí tiểu, tiểu són, tiểu dắt gặp trong hội chứng chùm đuôi ngựa (tình trạng tổn thương bó sợi thần kinh ở đoạn cuối tủy sống).
- Yếu hoặc liệt chi dưới.
- Sốt thất thường.[4]
Đau thắt lưng dọc xuống mông kèm co cứng cơ cạnh cột sống
4Biến chứng của đau thắt lưng
Đau thắt lưng có thể gặp do nhiều nguyên nhân khác nhau. Đau có thể biểu hiện ở nhiều mức độ nhẹ đến nặng khiến nhiều người chủ quan và tự dùng thuốc tại nhà khiến tình trạng đau kéo dài và tăng nặng dần đến khi xuất hiện biến chứng thường ở giai đoạn muộn của bệnh:
Các biến chứng nguy hiểm có thể gặp:
- Hội chứng chùm đuôi ngựa.
- Liệt 2 chi dưới.
- Teo cơ, cứng khớp gây hạn chế vận động.[4]
5Cách chẩn đoán bệnh
Bên cạnh việc hỏi tiền sử, bệnh sử và thăm khám lâm sàng cột sống, các bác sĩ có thể chỉ định một số cận lâm sàng nhằm xác định nguyên nhân gây bệnh như:
- Chụp X-quang: Đây là xét nghiệm đơn giản, chi phí thấp và đôi khi còn có thể phát hiện sỏi tiết niệu kèm theo.
- Chụp cộng hưởng từ (MRI): xét nghiệm có giá trị trong chẩn đoán nguyên nhân gây đau thắt lưng, cho phép quan sát rõ các tổn thương vùng thắt lưng và tủy sống.
- Chụp CT-scanner: có giá trị chẩn đoán tổn thương quanh đốt sống cũng như nguyên nhân, đánh giá sơ bộ các tổn thương ổ bụng kèm theo trong những trường hợp chấn thương.
- Đo điện cơ (EMG): đánh giá cơ lực, khả năng co cơ và phát hiện cơ yếu, liệt.
- Xét nghiệm máu: định hướng đau lưng kiểu viêm, bao gồm công thức máu, tốc độ máu lắng.[5], [4]
6Khi nào cần gặp bác sĩ?
Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ ngay
Trong những trường hợp sau, người bệnh cần đến gặp bác sĩ ngay để được chẩn đoán và điều trị kịp thời:
- Đau thắt lưng khởi phát sau chấn thương, té ngã, mang vác vật nặng.
- Đau thắt lưng kèm tình trạng sụt cân không lý giải được, đặc biệt ở bệnh nhân lớn tuổi.
- Đau thắt lưng nhiều về đêm, tăng khi vận động, không giảm khi nghỉ ngơi.
- Đau thắt lưng kèm triệu chứng rối loạn tiểu tiện, yếu liệt chân đột ngột.
Nơi khám chữa bệnh đau thắt lưng
Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất, các bệnh viện chuyên khoa Cơ xương khớp. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.
Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:
- Tại Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, bệnh viện 115, bệnh viện Đại học Y.
- Tại Hà Nội: Bệnh viện Việt Đức, bệnh viện Bạch Mai, bệnh viện 103.
7Các phương pháp chữa bệnh
Tùy theo nguyên nhân gây đau thắt lưng, bác sĩ sẽ lựa chọn các biện pháp điều trị phù hợp cho người bệnh:
Thuốc
Để giảm đau lưng, bạn có thể bắt đầu bằng thuốc giảm đau không kê đơn như paracetamol. Kết hợp paracetamol và caffein tăng cường hiệu quả giảm đau, giúp giảm đau nhanh hơn và mạnh hơn so với chỉ dùng paracetamol đơn thuần. Bên cạnh đó, các thuốc chống viêm không steroid (NSAID) cũng thường được sử dụng để giảm đau và viêm.
Một số loại thuốc khác có thể được kê đơn để giãn cơ và giảm co thắt cơ vùng lưng, tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của cơn đau. Tuy nhiên, luôn tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, đặc biệt là khi kết hợp nhiều loại thuốc. Tự ý dùng thuốc có thể gây ra tác dụng phụ không mong muốn.
Kết hợp Paracetamol và Cafein để tăng hiệu quả giảm đau
Vật lý trị liệu
các bài tập vật lý trị liệu giúp tăng cường cơ bắp, tăng khả năng co giãn cơ, sức bền của cơ, hỗ trợ nâng đỡ và bảo vệ cột sống của bạn. Các bài tập cũng giúp cải thiện độ dẻo dai và linh hoạt của cơ thể, từ đó, hạn chế được chấn thương khác.
Xoa bóp bằng tay
Thực hiện các động tác xoa bóp làm thư giãn các khối cơ bị căng, giảm đau và cải thiện tư thế.
Tiêm thuốc nội khớp
Một số trường hợp viêm nặng, kéo dài, viêm không đáp ứng với các loại thuốc uống thông thường, bác sĩ có thể chỉ định tiêm thuốc vào giữa các khớp của vùng lưng dưới bị đau. Thông thường các thuốc được sử dụng để tiêm là thuốc nhóm steroid làm giảm đau, chống viêm và hạn chế được tác dụng phụ của thuốc khi dùng đường toàn thân.
Phẫu thuật
Một số nguyên nhân gây đau thắt lưng cần can thiệp phẫu thuật. Thông thường rất hạn chế chỉ định phẫu thuật và thường chỉ sử dụng các phẫu thuật xâm lấn tối thiểu vào vùng thắt lưng.[5], [4], [6]
Thực hiện các bài tập vật lý trị liệu trong điều trị tình trạng đau thắt lưng
8Biện pháp phòng ngừa
Đau thắt lưng là bệnh lý gây ảnh hưởng lớn đến khả năng vận động, đi lại khiến người bệnh gặp nhiều khó khăn trong sinh hoạt. Vì thế, bạn nên phòng ngừa bệnh bằng việc áp dụng một số biện pháp sau:
- Duy trì cân nặng hợp lý: duy trì cân nặng hợp lý giúp giảm áp lực của trọng lượng cơ thể lên vùng thắt lưng, hạn chế nguy cơ mắc các bệnh lý gây đau thắt lưng.
- Tăng cường tập cơ bụng, cơ lưng: tập các bài tập hằng ngày giúp tăng sự dẻo dai, vững chắc và sức bền cho cơ vùng lưng, bụng. Từ đó, bảo vệ cột sống, hỗ trợ và nâng đỡ cột sống.
- Giữ đúng tư thế khi nâng đồ vật: bê đồ vật sai tư thế là một yếu tố gây khởi phát tình trạng đau thắt lưng. Thực hiện đúng tư thế khi nâng đồ vật để tránh tạo áp lực lên vùng thắt lưng và hạn chế nguy cơ chấn thương cột sống kèm theo.
Nâng đồ vật đúng cách để phòng đau thắt lưng
Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn có thể nhiều kiến thức bổ ích về bệnh đau thắt lưng. Bạn hãy đến khám bác sĩ sớm nếu triệu chứng bệnh khiến bạn hạn chế vận động hoặc có những bất thường kèm theo nhé!
Nguồn tham khảo
Xem thêm 
