Viêm tụy cấp là một tình trạng bệnh lý cần phát hiện và điều trị kịp thời để tránh dẫn tới tử vong. Cùng tìm hiểu về viêm tụy cấp qua bài viết dưới đây để biết cách phát hiện cũng như phòng ngừa bệnh này nhé!
1Viêm tụy cấp là bệnh gì?
Tuyến tụy là một cơ quan nhỏ trong ổ bụng, nằm sau dạ dày. Đây là cơ quan vừa có chức năng nội tiết và chức năng ngoại tiết.
- Chức năng ngoại tiết: tiết ra dịch tiêu hóa (dịch tụy) góp phần tiêu hóa thức ăn.
- Chức năng nội tiết: tiết ra các hormone như glucagon hoặc insulin để duy trì đường huyết ở mức bình thường.
Viêm tụy cấp là tình trạng tụy bị viêm đột ngột, diễn biến nhanh nếu không được cấp cứu và điều trị kịp thời có thể dẫn tới tử vong.
Người có nguy cơ cao mắc viêm tụy cấp là những người mắc sỏi mật, người nghiện rượu, người có thói quen ăn gỏi sống, cá sống.
Viêm tụy cấp có số lượng mắc vào khoảng 0,025% - 0,075% dân số cả nước. Trong đó số ca mắc viêm tụy cấp nặng chiếm từ 10 đến 30%.
Viêm tụy cấp là tình trạng tuyến tụy bị viêm đột ngột
2Nguyên nhân gây ra bệnh viêm tụy cấp
Sỏi mật: được hình thành từ các thành phần của mật cô đặc như cholesterol hoặc bilirubin. Sỏi mật hình thành và chặn đường di chuyển ở ống mật chủ sẽ làm cho dịch mật và dịch tụy không đi vào ống tiêu hoá được.
Dịch tụy khi không được vận chuyển sẽ tích lũy trong vùng tuyến tụy gây nên tình trạng viêm các tế bào vùng này.
Nghiện rượu: rượu khi vào trong cơ thể sẽ sản sinh các chất là phá hủy các tế bào của tụy, khiến tụy bị tổn thương. Khi tụy bị tổn thương sẽ kích thích quá trình viêm gây nên viêm tụy.
Tình trạng tăng triglycerid: các acid béo tự do gây ra tổn thương nội mạc mạch máu nhỏ nuôi tụy, dẫn đến vỡ các mạch máu và làm tổn thương tụy.
Một số nguyên nhân khác ít phổ biến hơn như:
- Nhiễm trùng: nhiễm khuẩn máu sẽ đưa các virus đến tụy và gây bệnh ở vùng này.
- Chấn thương tuyến tụy: va đập hoặc phẫu thuật ảnh hưởng đến tuyến tuỵ.
- Nồng độ canxi trong máu cao: dễ hình thành tính thể mật.
Sỏi mật là một trong những nguyên nhân gây viêm tụy cấp
3Triệu chứng của bệnh viêm tụy cấp
- Đau bụng đột ngột dữ dội, xuất hiện ở vùng thượng vị hoặc quanh rốn, có xu hướng ngày càng tăng và có thể lan ra sau lưng, giảm đi khi nằm cuộn tròn nhưng tăng lên khi nằm ngửa.
- Nôn, buồn nôn nhiều, sau nôn không giảm đau bụng, cảm giác khó tiêu thức ăn, bụng chướng nhẹ, nhu động ruột giảm hoặc mất.
- Sốt cao (từ 38,5 độ C trở lên).
- Nhịp tim nhanh (lớn hơn 100 lần/phút), nhịp thở nhanh.
- Tình trạng vàng da vàng mắt đôi lúc có thể gặp nếu bệnh nhân viêm tụy cấp do sỏi mật.
- Cơn đau của viêm tụy cấp thường xuất hiện sau bữa ăn thịnh soạn hoặc nhiều dầu mỡ hoặc sau uống rượu bia.
- Trường hợp viêm tụy cấp thể nặng, có thể xuất hiện bầm tím ở vùng quanh rốn hoặc hông lưng.
4Biến chứng của bệnh viêm tụy cấp
Nang giả tụy: xuất hiện những túi chứa dịch tụy tập hợp dịch tụy bị rò trong giai đoạn viêm tụy. Các nang này có thể biến mất nhưng cũng có trường hợp làm cho tụy bị nhiễm trùng dẫn tới các biến chứng nguy hiểm khác.
Hoại tử tụy: khi tuyến tụy bị viêm quá nặng một phần do viêm hủy hoại nhu mô tụy, phần khác do viêm nên hạn chế cấp máu vùng mô lành cũng có thể gây hoại tử tụy.
Khi xảy ra hoại tử, các virus, vi khuẩn gây viêm có thể theo dòng máu đến các cơ quan khác trong cơ thể gây ra viêm ở các vùng này và dẫn tới nhiễm trùng huyết. Tình trạng hoại tử tụy nếu không được điều trị kịp thời sẽ rất dễ dẫn tới tử vong.
Viêm tụy mạn: viêm tụy cấp không được điều trị kịp thời sẽ dẫn tới tổn thương không hồi phục nhu mô tụy gây nên tình trạng viêm tụy mạn sau này.
Sau viêm tụy cấp có thể xuất hiện nang giả tụy
5Các phương pháp chẩn đoán bệnh viêm tụy cấp
Dựa vào các đặc điểm đau, cũng như thời gian xuất hiện, tiền sử ăn uống và sử dụng rượu, bác sĩ cân nhắc hướng tới chẩn đoán có phải viêm tụy cấp hay không.
Ngoài ra, bác sĩ sẽ chỉ định các xét nghiệm để chẩn đoán xác định như:
- Xét nghiệm máu: tiến hành đo chỉ số amylase và lipase trong máu rồi so sánh với các chỉ số bình thường để tiến tới chẩn đoán. Đồng thời, xét nghiệm máu cũng thể hướng đến tình trạng nhiễm trùng thông qua chỉ số bạch cầu, procalcitonin máu.
- Siêu âm: đánh giá hình ảnh tụy xem có viêm hay không, tìm nguyên nhân sỏi mật, đánh giá các cấu trúc xung quanh túi mật để tiên lượng mức tổn thương.
- X-quang bụng đứng không sửa soạn: có thể thấy hình ảnh quai ruột canh gác.
- Chụp cắt lớp vi tính (CT-scanner): đánh giá khách quan theo lát cắt tình trạng viêm tụy, túi mật, đường dẫn mật, gan.
- Cộng hưởng từ (MRI): có tác dụng tương tự CT-scanner nhưng được dùng với trẻ em, phụ nữ có thai và người dị ứng thuốc cản quang.
6Khi nào cần gặp bác sĩ?
Các dấu hiệu cần đến gặp bác sĩ
Bất cứ dấu hiệu nào của viêm tụy cấp cần đến ngay các cơ sở y tế để được cấp cứu kịp thời. Một số dấu hiệu cần chú ý như:
Nơi khám chữa bệnh uy tín
Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất, các bệnh viện chuyên khoa Nội, Tiêu hoá - Gan mật. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.
Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:
- Tại Thành phố Hồ Chí Minh: Bệnh viện Gia An 115, Bệnh viện Nhân dân 115, Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM.
- Tại Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Thanh Nhàn, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, Bệnh viện Đống Đa.
7Phương pháp điều trị viêm tụy cấp
- Bệnh nhân viêm tụy cấp cần được theo dõi chặt chẽ, hồi sức tích cực trong 24 giờ đầu.
- Nhịn ăn hoàn toàn (có thể truyền dịch cung cấp năng lượng): cho tuyến tụy nghỉ ngơi tuyệt đối.
- Đảm bảo đủ oxy cho người bệnh: do tình trạng suy giảm chức năng nên cần bổ sung đầy đủ oxy.
- Thuốc giảm đau: giảm nhanh cơn đau bụng để hạn chế quá trình viêm cũng như giảm đáp ứng của cơ thể với cảm giác đau. Có thể phải dùng thuốc giảm đau bậc cao trong trường hợp này.
- Thuốc kháng sinh: trong tình trạng viêm do vi khuẩn phải sử dụng kháng sinh loại bỏ tận gốc nguyên nhân.
- Nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP): giải quyết ngay sỏi mật nếu bị tắc tại đường dẫn mật gây cản trở lưu thông đường tiêu hóa.
- Cắt bỏ túi mật: thực hiện sau 2 tuần sau khi tình trạng viêm tụy cấp ổn định nhằm lại bỏ nguyên nhân gây sỏi.
8Phương pháp phòng ngừa viêm tụy cấp
- Bỏ hoàn toàn thuốc lá.
- Hạn chế uống rượu bia.
- Hạn ăn những thức ăn chiên xào hoặc thức ăn nhanh: do các loại này chứa nhiều cholesterol LDL, có tác hại cho cơ thể.
- Thay mỡ động vật bằng dầu thực vật.
- Cung cấp nhiều rau xanh và hoa quả: nhằm cung cấp đầy đủ vitamin và khoáng chất giúp tăng cường hệ miễn dịch.
Xây dựng một chế độ ăn khoa học nhiều ăn xanh để phòng ngừa viêm tụy cấp
Viêm tụy cấp là một trong những bệnh cần phải tiến hành cấp cứu kịp thời, nếu không sẽ ảnh hưởng đến tính mạng. Mong rằng bài viết đã cung cấp cho bạn các dấu hiệu cũng như biện pháp phòng tránh viêm tụy cấp. Nếu thấy bài viết hay, hãy chia sẻ cho người thân và bạn bè nhé!
