Viêm tụy mạn: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Viêm tụy mạn là tình trạng viêm tụy trong một thời gian dài. Quá trình viêm kéo dài như vậy sẽ dẫn đến xơ hóa tụy và khiến tụy mất dần đi chức năng. Hãy cùng nhau tìm hiểu về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị của bệnh viêm tụy mạn này nhé!

1Viêm tụy mạn là gì?

Tuyến tụy là một cơ quan phụ trợ của hệ tiêu hóa có chức năng nội tiết và ngoại tiết của cơ thể, giúp thủy phân các đại phân tử bao gồm protein, carbohydrate và chất béo. Tuyến tụy có một ống tụy chính chạy dọc theo chiều dài của nó, một ống tụy phụ và nhiều loại tế bào khác nhau.

Các ống dẫn có thể bị tắc hoặc bị biến dạng do bẩm sinh gây ra tình trạng viêm. Khi quá trình viêm xảy ra liên tục, sẽ tạo sẹo và xơ hóa ống tụy dẫn đến tổn thương vĩnh viễn ở nhiều cấu trúc, làm suy giảm chức năng bài tiết của tụy.

Vì vậy, viêm tụy mãn tính là một tình trạng viêm tuyến tụy trong thời gian dài, làm suy giảm hoặc mất cả hai chức năng của tuyến tụy và không có khả năng phục hồi.[1]

Viêm tụy mãn tính là một tình trạng viêm tuyến tụy trong thời gian dài

2 Nguyên nhân gây ra viêm tụy mạn

Nguyên nhân gây viêm tụy mãn tính bao gồm:

• Lạm dụng rượu: Là nguyên nhân phổ biến nhất. Rượu làm tăng tiết protein từ các tế bào nang tụy, khiến dịch trở nên nhớt, dẫn đến tắc nghẽn ống dẫn, xơ hóa và teo nang.
• Tắc nghẽn ống tụy: do sỏi ở tụy, chấn thương gây hẹp ống tụy, khối u ác tính ở tụy...
• Bệnh tự miễn ảnh hưởng đến tụy: Lupus ban đỏ hệ thống (SLE), viêm tụy tự miễn...
• Viêm tụy mãn tính vô căn: Viêm tụy không rõ nguyên nhân thường phát triển ở đối tượng từ 10 đến 20 tuổi và trên 50 tuổi.
• Di truyền: Đột biến gen PRSS1 gây viêm tụy mạn di truyền hay việc thiếu hụt Alpha 1-antitrypsin trong bệnh cảnh xơ hóa tụy dạng nang
• Viêm tụy cấp tái phát: 10% viêm tụy cấp sau này chuyển thành viêm tụy mạn.

Uống nhiều rượu là nguyên nhân phổ biến nhất của bệnh

3 Yếu tố nguy cơ viêm tụy mạn

Bên cạnh nguyên nhân phổ biến, một số yếu tố nguy cơ sau đây cũng có thể gây ra viêm tụy mạn:

• Hút thuốc lá.
• Thiếu hụt dinh dưỡng trong thời gian dài như thiếu hụt vitamin và chất chống oxy hóa.
• Tăng canxi máu.
• Tăng lipid máu.
• Hóa trị. [2]

4 Triệu chứng của viêm tụy mạn

Viêm tụy mãn tính có thể biểu hiện bằng đau bụng kéo dài kèm theo một số triệu chứng khác như:

• Cơn đau bụng giảm khi nghiêng người về phía trước.
• Buồn nôn hoặc nôn.
• Tiêu chảy với phân lẫn mỡ, phân nhờn, có mùi rất hôi.
• Triệu chứng của tăng đường huyết : khát nước, tiểu nhiều, đói, sụt cân..Đó là khi tuyến tụy không còn khả năng sản xuất insulin, dẫn đến bệnh tiểu đường .

Người bị viêm tụy mạn sẽ bị đau bụng thường xuyên

5Biến chứng của viêm tụy mạn

Viêm tụy mạn gây suy giảm hoặc mất chức năng tụy nội lẫn ngoại tiết, cho nên các biến chứng của căn bệnh này gây ra ảnh hưởng rất lớn đến khả năng chuyển hóa hóa chất trong cơ thể. Các biến chứng của viêm tụy mạn có thể kể đến:

• Tăng đường huyết: Tụy bị viêm làm suy giảm khả năng chuyển hóa lượng đường được nạp vào cơ thể, khiến lượng đường bị dư thừa.
• Sụt cân, suy kiệt cơ thể: Do suy giảm khả năng hấp thụ và phân giải các chất di dưỡng nạp vào cơ thể.
• Hình thành nang giả tụy.
• Báng bụng dịch tụy hay hình thành huyết khối trong tĩnh mạch lách do dịch tụy bị rò.
• Ung thư tụy.

Viêm tụy mãn có thể gây nên ung thư tụy

6 Cách chẩn đoán viêm tụy mạn

Thăm khám lâm sàng

Bác sĩ sẽ tiến hành hỏi về bệnh sử và triệu chứng của người bệnh để xác định rõ tình trạng bệnh. Ngoài ra, bác sĩ cũng sẽ thăm khám dựa vào các triệu chứng của người bệnh như cơn đau bụng vùng thượng vị lan ra sau lưng, tình trạng đi tiêu phân nhầy mỡ, sụt cân hay đôi khi sờ vào thấy khối u trên rốn.

Xét nghiệm

Chẩn đoán hình ảnh thông qua chụp hình X - Quang, siêu âm, vi tính cắt lớp hay cộng hưởng từ để xác định hình dạng, cấu trúc của tụy và ống tụy cũng như các mô xung quanh nó.

Chức năng tuyến tụy nhằm kiểm tra tình trạng rối loạn chức năng nội tiết và ngoại tiết của tuyến tụy. Các xét nghiệm bao gồm:

• Xét nghiệm sinh hóa đánh giá chức năng ngoại tiết của tụy như kiểm tra kích thích tiết secretin, kiểm tra hơi thở C13, xét nghiệm elastase trong phân, xét nghiệm trypsinogen huyết thanh.
• Xét nghiệm máu: tổng phân tích tế bào máu, Albumin máu, các enzyme của tụy: Amylase, Lipase; bilan mỡ máu, đường huyết….
• Xét nghiệm phân: đánh giá độ nhầy mỡ của phân.[3]

Làm xét nghiệm máu để chẩn đoán viêm tụy mạn

7 Khi nào cần gặp bác sĩ

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Hãy đến gặp bác sĩ nếu bạn bị đau bụng cấp tính hoặc đau bụng kéo dài, đau bụng có thể nghiêm trọng đến mức bạn không thể ngồi yên hoặc tìm được một tư thế khiến bạn thoải mái hơn.

Nơi khám chữa viêm tụy mạn

Nếu gặp các dấu hiệu nêu trên, bạn có thể đến khoa tiêu hóa của cơ sở y tế, bệnh viện để được thăm khám và điều trị từ các y, bác sĩ. Có thể tham khảo một số bệnh viện lớn sau:

• TP HCM: Khoa tiêu hóa Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM, Bệnh viện Nhân dân 115.
• Hà Nội: Khoa tiêu hóa Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, Bệnh viện Quân đội 108.

Nên đến gặp bác sĩ khi có dấu hiệu bệnh

8 Các phương pháp điều trị viêm tụy mạn

Các phương pháp điều trị viêm tụy mạn đa số tập trung vào làm giảm cơn đau, các triệu chứng và cải thiện hết mức chức năng của tụy.

Dùng thuốc:

• Thuốc giảm đau.
• Thuốc cung cấp các enzyme tuyến tụy bù lại lượng thiếu hụt enzyme do tụy bị mất chức năng.
• Insulin.
• Glucocorticoid cho trường hợp viêm tụy do ảnh hưởng của bệnh tự miễn.

Nội soi: nhằm mục đích giải nén ống tụy bị tắc nghẽn do hẹp hay sỏi.

Phẫu thuật - Các phương pháp thường dùng trong phẫu thuật điều trị ciêm tụy mạn bao gồm:

• Phẫu thuật loại trừ tắc nghẽn ống tụy
• Phẫu thuật dẫn lưu ống tụy.
• Phẫu thuật cắt tụy.

Phẫu thuật nội soi là phương pháp thường dùng trong điều trị viêm tụy mạn

9 Biện pháp phòng ngừa viêm tụy mạn

• Hạn chế uống rượu bia, hút thuốc lá hay những chất kích thích khác…
• Hạn chế ăn mỡ có nguồn gốc từ động vật.
• Chia bữa ăn ra thành nhiều bữa một ngày.
• Bổ sung thêm rau, trái cây.
• Nên bổ sung các vitamin tan trong dầu (vitamin A, vitamin K, vitamin D, vitamin E), sắt, vitamin B12, acid folic.
• Uống nhiều nước.
• Tập thể dục thường xuyên.
• Điều trị tăng Glyceride nếu có
• Tiến hành kiểm tra sức khỏe 6 tháng/lần để kịp thời phát hiện bệnh sớm.

Nên xây dựng chế độ ăn ít dầu mỡ, nhiều rau xanh và uống nhiều nước

Mong rằng bài viết đã cung cấp cho bạn các dấu hiệu cũng như biện pháp phòng tránh viêm tụy mạn. Nếu thấy bài viết hay, hãy chia sẻ cho người thân và bạn bè nhé!