U nang buồng trứng là bệnh phổ biến ở nữ giới. Phần lớn bệnh nhân không có triệu chứng rõ ràng nhưng một số trường hợp có thể gặp các biến chứng nghiêm trọng. Cùng tìm hiểu về bệnh u nang buồng trứng qua bài viết sau nhé!
1U nang buồng trứng là gì?
U nang buồng trứng là các túi chứa dịch hoặc các tổ chức khác, thường xuất hiện ở một hoặc cả hai bên của buồng trứng. Phần lớn các u nang không gây ra triệu chứng và sẽ tự biến mất mà không cần điều trị.
U nang buồng trứng là khối dịch có vỏ bọc
2Các loại u nang buồng trứng
Tùy theo nguyên nhân và thời gian tiến triển của bệnh mà u nang buồng trứng được chia thành 2 loại gồm:
U nang buồng trứng cơ năng
U nang buồng trứng cơ năng là những khối u xuất hiện do bất thường về chức năng của buồng trứng mà không có tổn thương cấu trúc. Các khối u này thường nhỏ và có thể mất đi sau vài chu kỳ như:
- U nang bọc noãn.
- U nang hoàng tuyến.
- U nang hoàng thể.
U nang buồng trứng thực thể
Ngược lại, u nang buồng trứng thực thể là các khối u xuất hiện gây những bất thường về cấu trúc của buồng trứng. Bệnh thường tiến triển chậm nhưng không tự mất đi. Phần lớn các khối u này là lành tính nhưng số ít trường hợp có thể chuyển sang thể ác tính.
Một số khối u nang buồng trứng thực thể gồm:
- U nang bì.
- U nang nước.
- U nang nhầy.[1]
3U nang buồng trứng có nguy hiểm không?
Phần lớn các khối u nang buồng trứng không gây nhiều triệu chứng khó chịu hoặc gây hại cho sức khỏe. Tuy nhiên, một số khối u có thể xuất hiện một số biến chứng nguy hiểm như:
- Chảy máu trong ổ bụng: các khối u có kích thước quá lớn có thể bị vỡ vào trong ổ bụng. Điều này khiến máu chảy ồ ạt vào ổ bụng gây đau bụng dữ dội, mất máu cấp, thậm chí tử vong.
- Xoắn buồng trứng: khi khối lượng khối u quá lớn vượt quá khả năng chống đỡ của hệ thống dây chằng sẽ dẫn đến xoắn buồng trứng. Đây là một biến chứng nguy hiểm vì nếu không điều trị kịp thời có thể gây hoại tử buồng trứng, nhiễm độc cơ thể.
- Ác tính hóa: thường gặp ở các khối u nang buồng trứng thực thể. Khi khối u thoái hóa ác tính có thể dẫn đến các biểu hiện như khối u to, sụt cân nhanh, đau bụng nhiều.[2]
U nang buồng trứng có biến chứng xoắn có thể gây đau bụng dữ dội
4Dấu hiệu của bệnh u nang buồng trứng
Đa số các u nang buồng trứng thường ít gây triệu chứng. Trong trường hợp khối u lớn có thể dẫn tới một số dấu hiệu sau:
5Dấu hiệu u nang buồng trứng lành tính
U nang buồng trứng lành tính là bệnh lý thường gặp. Phần lớn trường hợp gần như không có triệu chứng rõ ràng hoặc một số bệnh nhân có thể xuất hiện các triệu chứng như:
- Đau bụng âm ỉ vùng bụng dưới bên phải hoặc bên trái.
- Cảm giác căng tức vùng bụng dưới.
- Không sốt, không buồn nôn.
- Rối loạn kinh nguyệt: cường kinh, rong kinh hoặc vô kinh.
- Đau bụng nhẹ sau quan hệ tình dục.[3]
Rối loạn kinh nguyệt là dấu hiệu của u nang buồng trứng
6Nguyên nhân gây ra u nang buồng trứng
Béo phì và các hội chứng chuyển hóa
Béo phì và các hội chứng chuyển hoá là một trong những yếu tố nguy cơ gây ra buồng trứng đa nang ở nữ.
Hormone luteinizing (LH) trong cơ thể quá cao dẫn đến sự rối loạn nội tiết tố - là cơ sở hình thành nhiều nang trong buồng trứng nhưng không có sự rụng trứng, tạo thành u nang cơ năng.
Ngoài ra bệnh nhân buồng trứng đa nang còn có các đặc điểm như lông rậm, thời gian giữa hai chu kỳ kinh dài hơn bình thường.
Lạc nội mạc tử cung
Lạc nội mạc tử cung là tình trạng niêm mạc tử cung không phát triển ở tử cung mà lại phát triển ở những vùng khác như ống dẫn trứng, buồng trứng, vòi trứng, ruột, âm đạo, bàng quang. Nếu nội mạc tử cung lạc sang buồng trứng sẽ gây nên u nang buồng trứng.
Rối loạn bài tiết hormone
Khi xảy ra tình trạng rối loạn bài tiết hormon, estrogen và progesterone tiết ra khác với bình thường, cộng thêm dư thừa androgen, sẽ kích thích buồng trứng hình thành nang.
Phụ nữ mang thai
Phụ nữ mang thai khiến cho nội tiết tố thay đổi, có thể có vài nang buồng trứng xuất hiện để đảm bảo cung cấp chất dinh dưỡng cho thai trong những tháng đầu.
Nhiễm trùng
Nhiễm trùng ở buồng trứng hoặc từ nơi khác lan đến buồng trứng có thể gây ra viêm, tạo thành u nang buồng trứng.
7Các yếu tố nguy cơ gây u nang buồng trứng
Hiện nay, nguyên nhân gây ra u nang buồng trứng vẫn chưa được phát hiện đầy đủ. Tuy nhiên, bạn sẽ có khả năng mắc bệnh cao hơn nếu có những yếu tố nguy cơ sau:
Mất cân bằng nội tiết tố
Sự thay đổi nhịp nhàng theo chu kỳ của hormone hàng tháng giúp buồng trứng phòng trứng đều đặn.Vì thế, nếu nồng độ các hormone bị rối loạn trong chu kỳ có thể dẫn đến rối loạn hoạt động chức năng buồng trứng và làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Mang thai
Giai đoạn đầu của thời kỳ mang thai, buồng trứng tồn tại hoàng thể thai nghén có vai trò bài tiết progesteron giúp ổn định tử cung và giúp thai phát triển. Tuy nhiên, một số trường hợp hoàng thể phát triển quá mức có thể hình thành khối u tồn tại trong 3 tháng đầu.
Mang thai có thể là yếu tố nguy cơ của u nang buồng trứng
Tiền sử u nang buồng trứng
Những người có tiền sử u nang buồng trứng thường có sẵn 1 hay nhiều yếu tố nguy cơ của bệnh. Vì thế, khả năng xuất hiện khối u mới ở những trường hợp này thường cao hơn nên cần thường xuyên thăm khám định kỳ.
Nhiễm trùng vùng chậu
Các vi khuẩn gây viêm nhiễm vùng chậu có thể xâm nhập và buồng trứng gây ra những tổn thương về mặt cấu trúc. Điều này vừa có thể gây ra viêm buồng trứng đồng thời cũng làm tăng nguy cơ xuất hiện khối u nang.
Bệnh lạc nội mạc tử cung
Lạc nội mạc tử cung là tình trạng xuất hiện tế bào nội mạc của tử cung tại những vị trí khác nhau trong ổ bụng, trong đó có buồng trứng. Khối lạc nội mạc tại buồng trứng có thể gia tăng kích thước theo chu kỳ kinh nguyệt và gây đau đớn cho người bệnh.[4]
8Biến chứng của bệnh u nang buồng trứng
U nang buồng trứng là bệnh lý lành tính, tiến triển chậm theo thời gian nhưng có thể gây một số biến chứng nguy hiểm như:
- U nang buồng trứng xoắn: u nang xoắn ngăn cản máu đến buồng trứng gây nên tình trạng đau bụng dữ dội, đột ngột, sinh hiệu không ổn định, mạch nhanh, nhỏ, buồn nôn, nôn, cần phải tiến hành cấp cứu ngay.
- U nang buồng trứng vỡ: ít gặp, là hệ quả của u buồng trứng xoắn gây nên tình trạng chảy máu dữ dội, có thể đe dọa đến tính mạng.
- Ung thư buồng trứng: u nang buồng trứng ở tuổi mãn kinh có thể là chỉ báo của ung thư buồng trứng.
- Chèn ép tiểu khung: chỉ xuất hiện với u nang buồng trứng phát triển lớn, chèn ép vào các tạng lân cận ở vùng tiểu khung, gây ra áp lực cho bàng quang và trực tràng, nếu lớn hơn có thể ảnh hưởng đến niệu quản.
9Các chẩn đoán phát hiện bệnh
U nang buồng trứng có thể được phát hiện khi khám phụ khoa. Dựa trên đặc điểm và kích cỡ của khối u, bác sĩ sẽ chỉ định các xét nghiệm chẩn đoán phù hợp:
- Thử thai: để gợi ý xem u nang buồng trứng ở giai đoạn này có phải u nang hoàng thể hay không.
- Siêu âm vùng chậu: đánh giá xem có phải u nang hay không, xem vị trí của nó và xác định xem đây là nang đặc hay nang dịch lỏng.
- Nội soi ổ bụng: đánh giá chèn ép của u nang buồng trứng với các tạng lân cận.
- Xét nghiệm CA.125: để xác định xem có nguy cơ đây là ung thư buồng trứng hay không.
Thử thai có thể xác định u nang cơ năng
6Khi nào cần gặp bác sĩ?
Các dấu hiệu cần đến gặp bác sĩ
- Chu kỳ kinh nguyệt không bình thường, không đều, thời gian giữa hai chu kì lâu hơn bình thường.
- Đau hạ vị kéo dài.
- Bụng to ra, có thể lệch về một bên.
- Đau trong khi quan hệ tình dục.
Nếu có các dấu hiệu của u buồng trứng xoắn cần phải đến ngay các cơ sở y tế.
Nếu có dấu hiệu của u buồng trứng xoắn cần đến ngay các cơ sở y tế
Nơi khám chữa bệnh uy tín
Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất, các bệnh viện chuyên khoa Sản phụ khoa, Ung bướu. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.
Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:
- Tại Thành phố Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Từ Dũ, Bệnh viện Nhân dân 115.
- Tại Hà Nội: Bệnh viện Sản Trung ương, Bệnh viện Sản Hà Nội, Bệnh viện E, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội.
10Phương pháp điều trị
Theo dõi và tái khám định kỳ
Trong trường hợp u nang không gây ra triệu chứng và không có dấu hiệu của bệnh lý nghiêm trọng, người bệnh chỉ cần theo dõi định kỳ qua siêu âm để xác định xem khối u có tự tiêu biến hay không.
Nội khoa
Điều trị nội khoa (điều trị dùng thuốc) được chỉ định khi khối u nhỏ, ít gây các triệu chứng lâm sàng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Các loại thuốc thường chỉ định với khối u nhỏ hơn 60mm nhằm giảm nhẹ các triệu chứng như:
Điều trị nội khoa giúp giảm nguy cơ xuất hiện biến chứng của phẫu thuật như suy giảm chức năng buồng trứng.
Tuy nhiên, phương pháp này không giúp điều trị tận gốc mà chỉ điều trị triệu chứng của người bệnh.
Phẫu thuật
Phẫu thuật mổ u nang buồng trứng được chỉ định trong một số trường hợpnhư:
- Khối u lớn hơn 4cm.
- Không đáp ứng với điều trị nội khoa.
- Đau bụng dữ dội.
Dựa vào triệu chứng, độ tuổi, mong muốn có con của người bệnh mà bác sĩ sẽ cân nhắc phẫu thuật nội soi bóc tách khối u hay phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng và các thành phần liên quan khác.
11U nang buồng trứng kiêng ăn gì?
Bệnh u nang buồng trứng là bệnh tiến triển tương đối chậm. Vì thế, để giảm thiểu các triệu chứng khó chịu hoặc nguy cơ xuất hiện biến chứng do khối u quá to, người bệnh nên hạn chế sử dụng các thực phẩm sau:
- Thịt sẫm màu: bạn nên tránh ăn các loại thịt sẫm màu như thịt bò, thịt cừu, thịt trâu để hạn chế sự phát triển của khối u.
- Thịt phẩm chiên: các thực phẩm chiên rán có chứa nhiều dầu mỡ có thể dẫn đến béo phì và làm kích thước khối u tăng lên nhanh chóng.
- Thực phẩm giàu chất béo bão hòa: tương tự các thực phẩm nhiều dầu mỡ, bạn cũng nên hạn chế ăn các nhóm giàu chất béo bão hòa như sữa, phô mai để tránh khối u phát triển to.
- Thực phẩm giàu đường tinh luyện: ăn quá nhiều đường tinh luyện được xem là nguyên nhân gây mất cân bằng nội tiết tố nữ. Từ đó, khiến khối u dễ hình thành và phát triển hơn.
- Rượu: rượu cũng là yếu tố gây mất cân bằng nội tiết phổ biến mà người bệnh u nang buồng trứng nên tránh.
- Đồ uống có chứa cafein: cafein có thể làm tăng tình trạng viêm trong cơ thể. Điều này có thể khiến khối u nang buồng trứng dễ bị nhiễm trùng gây đau đớn.
- Thực phẩm có chỉ số đường huyết cao: người bệnh nên tránh một số thực phẩm thuộc nhóm này như gạo, mì, khoai tây để kiểm soát lượng đường trong máu, hạn chế tăng cân và giảm sự gia tăng kích thước khối u.[5]
12Các câu hỏi liên quan về u nang buồng trứng
U nang buồng trứng có phải mổ không?
Phần lớn các khối u buồng trứng có kích thước nhỏ không cần phẫu thuật mà có thể được điều trị với các thuốc kiểm soát nội tiết tố. Tuy nhiên, chỉ định phẫu thuật được đặt ra để điều trị bệnh dứt điểm và tránh biến chứng đối với một số trường hợp sau:
- Kích thước khối u quá lớn trên 10cm.
- Khối u nang buồng trứng xuất hiện sau mãn kinh.
- U nang nghi ngờ chuyển sang ác tính.
- Khối u nang buồng trứng xoắn.[6]
U nang buồng trứng có thai được không?
U nang buồng trứng là bệnh lý lành tính. Vì thế người bệnh u nang buồng trứng vẫn có thể mang thai bình thường. Tuy nhiên, do một số tác động qua lại giữa khối u và thai nhi dẫn đến một số tình trạng như sảy thai, rau tiền đạo, sinh non, khó sinh…
Vì thế, người bệnh u nang buồng trứng khi có thai cần được theo dõi định kỳ để kịp thời phát hiện các bất thường để xử trí phù hợp. Ngoài ra, trong quá trình sinh mổ, các bác sĩ có thể đồng thời phẫu thuật cắt bỏ khối u nang buồng trứng.
13Phương pháp phòng ngừa
U nang buồng trứng có thể gặp ở phụ nữ ở bất kỳ độ tuổi nào, vì vậy phòng tránh bệnh là việc cần thiết để chống lại căn bệnh này. Một số biện pháp phòng tránh cần thiết như sau:
- Không nạo phá thai vì có nguy cơ dẫn của u nang buồng trứng cũng như một số bệnh phụ khoa khác.
- Chế độ dinh dưỡng phù hợp, đặc biệt bổ sung nhiều vitamin và khoáng chất, rau củ quả, thực đơn giàu protein và ít chất béo.
- Sinh hoạt khoa học, tốt cho sức khỏe như uống đủ nước mỗi ngày, có thói quen tập luyện thể dục thể thao để nâng cao sức đề kháng cho cơ thể.
- Không lạm dụng thuốc, giảm stress, căng thẳng và giữ tinh thần vui vẻ, lạc quan.
- Nói không với rượu bia, thuốc lá và điều chỉnh cân nặng một cách hợp lý để tránh tình trạng béo phì.
- Khám phụ khoa định kỳ mỗi 6 tháng/lần.
Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn những kiến thức cơ bản về u nang buồng trứng. Bạn hãy đến khám bác sĩ sớm ngay khi phát hiện các triệu chứng bất thường về sức khỏe nhé!
Nguồn tham khảo
Xem thêm 
