Buồng trứng đa nang: Nguyên nhân, dấu hiệu, chẩn đoán, điều trị

Buồng trứng đa nang là bệnh lý về phụ khoa có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của phụ nữ. Hãy cùng tìm hiểu nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị bệnh buồng trứng đa nang thông qua bài viết dưới đây nhé!

1Hội chứng buồng trứng đa nang là gì?

Buồng trứng là nơi sản xuất ra hormone estrogen và progesterone cần thiết cho phụ nữ kiểm soát chu kỳ kinh nguyệt và quá trình mang thai.

Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) là một vấn đề sức khỏe phổ biến do sự mất cân bằng hormone sinh sản và đề kháng insulin, từ đó gây nên nhiều tác động lên buồng trứng.

Khi bị buồng trứng đa nang, trứng có thể không phát triển như bình thường hoặc có thể không rụng một cách như bình thường, gây ra chu kỳ kinh nguyệt không đều hoặc bị mất. Từ đó có thể dẫn đến:

• Vô sinh (không có khả năng mang thai).
• Sự phát triển của u nang (túi nhỏ chứa đầy chất lỏng) trong buồng trứng

Hầu hết phụ nữ ở mọi lứa tuổi sau tuổi dậy thì, mọi sắc tộc đều có thể có nguy cơ mắc hội chứng buồng trứng đa nang.

Tuy nhiên, nguy cơ mắc buồng trứng đa nang có thể cao hơn nếu bạn bị béo phì hoặc gia đình có mẹ, chị gái hoặc dì mắc bệnh.

Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) là nguyên nhân gây vô sinh phổ biến

2Nguyên nhân gây buồng trứng đa nang

Đề kháng insulin

Insulin là hormone được sản xuất bởi tuyến tụy giúp chuyển hoá carbohydrate và lipid tạo ra năng lượng. Do đó, insulin cho thấy chức năng kiểm soát lượng đường trong máu.

Đề kháng insulin xảy ra khi các mô của cơ thể chống lại tác dụng của insulin khiến lượng đường trong máu tăng cao. Từ đó cơ thể phải tăng cường sản xuất thêm insulin để làm giảm lượng đường trong máu.

Nồng độ insulin cao khiến buồng trứng sản xuất quá nhiều nội tiết tố nam testosterone, cản trở sự phát triển của các nang trứng và ngăn ngừa sự rụng trứng bình thường.

Đồng thời, đề kháng insulin cũng có thể dẫn đến tăng cân. Điều này khiến chất béo dư thừa và cơ thể phải sản xuất nhiều insulin hơn, làm cho các triệu chứng buồng trứng đa nang trở nên trầm trọng hơn.

Viêm mức độ nhẹ

Viêm mức độ nhẹ là phản ứng tự nhiên của cơ thể tạo ra các tế bào bạch cầu đáp ứng với nhiễm trùng hoặc chấn thương.

Ngoài ra, các nhà nghiên cứu cũng nhận thấy tình trạng viêm mức độ nhẹ đặc trưng cho hội chứng buồng trứng đa nang chủ yếu do sự tích tụ mỡ.

Từ đó, dẫn đến các vấn đề có liên quan đến các biến chứng chuyển hóa và tim mạch [1].

Chế độ ăn uống

Chế độ ăn uống có hàm lượng đường cao có thể làm khả năng sản xuất insulin quá tải, kích hoạt tình trạng viêm mãn tính, kháng insulin và sản xuất androgen. Từ đó, gây ra tình trạng buồng trứng đa nang.

Ngoài ra, mất cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột cũng có thể gây ra tình trạng kháng insulin có mối liên quan chặt chẽ dẫn đến sự xuất hiện của Hội chứng buồng trứng đa nang.

Chế độ ăn uống có hàm lượng đường cao gây ra buồng trứng đa nang

Mất cân bằng hormone

Nhiều phụ nữ mắc buồng trứng đa nang được phát hiện có sự mất cân bằng một số hormone như:

• Tăng nồng độ nội tiết tố nam testosterone cản trở sự rụng trứng.
• Tăng nồng độ hormone kích thích rụng trứng Luteinizing (LH) quá cao dẫn đến những tác động bất thường ở buồng trứng.
• Nồng độ thấp của globulin liên kết với hormone giới tính (SHBG).
• Tăng nồng độ hormone kích thích tuyến vú sản xuất sữa trong thai kỳ prolactin (chỉ ở một số phụ nữ mắc HCBTĐN).

Di truyền

Các nghiên cứu về người có thành viên gia đình như mẹ, chị em gái hoặc dì có tiền sử mắc buồng trứng đa nang nhận thấy một số gen nhất định có thể liên quan đến sự phát triển Hội chứng buồng trứng đa nang.

Ngoài ra, một nghiên cứu cũng cho thấy khả năng di truyền của hội chứng này là 0,71 ở các chị em sinh đôi cùng trứng và 0,38 ở các cặp song sinh khác trứng cũng như các chị em khác [2].

3Dấu hiệu buồng trứng đa nang

• Kinh nguyệt không đều: Phụ nữ mắc Hội chứng buồng trứng đa nang có thể mất kinh hoặc có ít kinh hơn (ít hơn 8 kỳ trong một năm) do sự thiếu rụng trứng ngăn niêm mạc tử cung bong ra hàng tháng. Đôi khi chu kỳ của họ có thể đến sau mỗi 21 ngày hoặc thường xuyên hơn.
• Lông phát triển quá mức: trên mặt, cằm hoặc các bộ phận trên cơ thể 70% phụ nữ mắc buồng trứng đa nang do sự tăng cường androgen.
• Mụn trứng cá: Nội tiết tố nam có thể làm cho da nhờn hơn bình thường và gây nổi mụn ở các vùng như mặt, ngực và lưng.
• Béo phì: 80% phụ nữ mắc Hội chứng buồng trứng đa nang bị thừa cân hoặc béo phì.
• Sạm da dọc theo các nếp nhăn ở cổ, bẹn và bên dưới ngực.
• U nang: Nhiều người mắc hội chứng buồng trứng đa nang có buồng trứng trông to hơn hoặc có nhiều nang (u nang túi trứng) khi siêu âm.
• U mềm treo (skin tags) là những vạt da thừa nhỏ ở nách hoặc vùng cổ.
• Cảm giác đau, khó chịu vùng bụng dưới.
• Tóc mỏng hoặc rụng tóc.
• Tâm trạng thất thường, mệt mỏi, dễ lo âu, cáu gắt.
• Hiếm muộn: Việc không rụng trứng khi bị buồng trứng đa nang có thể dẫn đến khó thụ thai, gây vô sinh.

Kinh nguyệt không đều là một trong những dấu hiệu của buồng trứng đa nang

4Bị buồng trứng đa nang có nguy hiểm không?

buồng trứng đa nang là tình trạng phổ biến ở chị em phụ nữ và thường không gây đau đớn. Nhiều người cho rằng buồng trứng đa nang chỉ tác động đến chu kỳ kinh nguyệt.

Tuy nhiên, về lâu dài, bệnh có thể gây ra nhiều ảnh hưởng nguy hiểm đến sức khỏe sinh sản và sức khỏe tổng quát của người bệnh.

Do đó, việc phát hiện sớm để điều trị kịp thời là cực kỳ quan trọng. Điều trị kịp thời cũng giúp chị em tránh được nhiều biến chứng, đặc biệt là vô sinh.

5Biến chứng của buồng trứng đa nang

• Vô sinh: Hội chứng buồng trứng đa nang là nguyên nhân phổ biến nhất của rối loạn rụng trứng và thiểu trứng, có liên quan đến việc tăng nguy cơ vô sinh [3].
• Bệnh tiểu đường thai kỳ hoặc tăng huyết áp thai kỳ có nguy cơ tăng ít nhất gấp ba lần ở phụ nữ bị buồng trứng đa nang.
• Sảy thai hoặc sinh non: Nguy cơ sinh non tăng gấp đôi và tình trạng sảy thai nhiều hơn ở bệnh nhân buồng trứng đa nang.
• Viêm gan nhiễm mỡ không do rượu do chất béo tích tụ trong gan.
• Hội chứng chuyển hóa gồm huyết áp cao, lượng đường trong máu cao, mức cholesterol xấu (LDL) hoặc chất béo trung tính không lành mạnh cao làm tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
• Đái tháo đường type 2 hoặc tiền tiểu đường.
• Chứng ngưng thở lúc ngủ thường gặp ở phụ nữ thừa cân, béo phì. Phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang vừa bị béo phì có nguy cơ cao gấp 5 – 10 lần.
• Trầm cảm, lo âu: Sự thay đổi nội tiết tố dẫn đến tình trạng ảnh hưởng tiêu cực đến cảm xúc và tinh thần như lo âu, trầm cảm.
• Ung thư nội mạc tử cung: Hội chứng buồng trứng đa nang gây nên những thay đổi về nội tiết tố, có xu hướng dẫn đến tăng sinh nội mạc tử cung, làm niêm mạc tử cung trở nên quá dày, từ đó làm tăng nguy cơ ung thư nội mạc tử cung.

6Chẩn đoán buồng trứng đa nang

Khám lâm sàng

Để giúp chẩn đoán Hội chứng buồng trứng đa nang và loại trừ các nguyên nhân gây ra các triệu chứng, bác sĩ có thể:

• Hỏi về thông tin chu kỳ kinh nguyệt, tiền sử bệnh của bạn và trong gia đình như có mẹ hoặc chị gái bị buồng trứng đa nang hoặc có các triệu chứng tương tự không.
• Đo huyết áp, kích thước vòng eo và chỉ số khối cơ thể (BMI).
• Xem xét làn da để tìm lông mọc thêm trên mặt, ngực hoặc lưng.
• Xuất hiện mụn hoặc có sự đổi màu da.
• Khám vùng chậu để kiểm tra các dấu hiệu tăng nội tiết tố nam như âm vật to ra và kiểm tra xem buồng trứng có to ra hoặc sưng lên hay không. Kiểm tra có xuất hiện bất kỳ tình trạng rụng tóc nào hoặc các dấu hiệu của các tình trạng sức khỏe khác (chẳng hạn như phì đại tuyến giáp).

Xét nghiệm máu

Xét nghiệm máu được chỉ định giúp kiểm tra nồng độ nội tiết tố androgen hay còn được gọi là "nội tiết tố nam" trong cơ thể. Ngoài ra, xét nghiệm máu cũng có thể kiểm tra các kích thích tố khác liên quan đến các vấn đề sức khỏe phổ biến như:

• Bệnh tuyến giáp.
• Mức cholesterol và chất béo trung tính.
• Kiểm tra lượng đường trong máu.

Siêu âm

Dựa vào siêu âm, bác sĩ sẽ kiểm tra và đánh giá được tình trạng hiện tại của buồng trứng và độ dày của niêm mạc tử cung.

7Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Hãy đến gặp bác sĩ của bạn để nhận được sự tư vấn và điều trị khi:

• Chu kỳ kinh nguyệt của bạn không đều.
• Cố gắng nhiều cách nhưng khó có thai.
• Bạn có dấu hiệu thừa androgen như mọc lông trên mặt và cơ thể, mụn trứng cá và chứng hói đầu ở nam giới.

Nơi khám chữa bệnh phụ khoa uy tín

Nếu gặp các dấu hiệu nêu trên, bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất, các phòng khám hay bệnh viện chuyên khoa Sản - Phụ khoa. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Từ Dũ, Bệnh viện Đại học Y Dược TP. HCM, Bệnh viện Hùng Vương.
• Hà Nội: Bệnh viện phụ sản Trung ương, Bệnh viện phụ sản Hà Nội, Khoa Phụ sản - Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện đại học Y Hà Nội.

8Điều trị buồng trứng đa nang

Thay đổi lối sống

Trước hết, bác sĩ thường khuyến nghị đối với bệnh nhân mắc hội chứng buồng trứng đa nang cần thực hiện những thay đổi về lối sống, cụ thể:

• Xây dựng một chế độ ăn lành mạnh, ít calo, cân bằng gồm nhiều trái cây và rau quả.
• Tham gia hoạt động thể chất thường xuyên, vừa phải có thể làm giảm tình trạng trầm cảm trong quá trình bị buồng trứng đa nang.
• Giảm cân và duy trì cân nặng khỏe mạnh có thể khôi phục quá trình rụng trứng, giảm nồng độ androgen và khiến chu kỳ kinh nguyệt bình thường trở lại. Từ đó, giảm nguy cơ mắc các bệnh như tiểu đường, tim mạch.
• Không hút thuốc vì điều này làm tăng mức độ androgen và nguy cơ mắc bệnh tim.

Sử dụng thuốc

Bệnh nhân mắc Hội chứng buồng trứng đa nang nên đến khám tại các cơ sở uy tín để được bác sĩ tư vấn và kê đơn các thuốc điều trị như:

• Điều trị rối loạn chuyển hóa: Phương pháp điều trị dược lý dành riêng cho rối loạn chuyển hóa như không phóng noãn, rậm lông và rối loạn kinh nguyệt gồm các loại thuốc: thuốc tránh thai, metformin, prednisone, leuprolide, clomiphene và spironolactone.
• Điều trị tình trạng không rụng trứng: Để giúp rụng trứng, bác sĩ có thể đề nghị sử dụng: Clomiphene - thuốc kháng estrogen đường uống, letrozole trong điều trị ung thư vú để kích thích buồng trứng, metformin.
• Điều trị chứng rậm lông: Phụ nữ mắc HCBTĐN có thể được chỉ định các loại kem eflornithine hàng ngày làm chậm quá trình mọc lông, thuốc tránh thai, spironolactone ngăn chặn tác dụng của androgen trên da. Ngoài ra, bạn có thể cạo râu, nhổ lông, tẩy lông bằng laser và điện phân cho chứng rậm lông.
• Điều trị kinh nguyệt không đều: Bác sĩ có thể chỉ định các loại thuốc tránh thai tổng hợp chứa cả estrogen và progestin giúp điều chỉnh nội tiết tố. Ngoài ra, liệu pháp progestin cũng có thể để điều hòa chu kỳ và bảo vệ bạn khỏi ung thư nội mạc tử cung.

Thuốc tránh thai được sử dụng trong điều trị buồng trứng đa nang

Phẫu thuật

Trong trường hợp không thể điều trị bằng thuốc, bác sĩ có thể lựa chọn các loại phẫu thuật gồm:

• Phẫu thuật cắt góc buồng trứng.
• Phẫu thuật nội soi đốt điểm buồng trứng.

buồng trứng đa nang là một trong những nguyên nhân gây vô sinh phổ biến nhất do sự mất cân bằng nội tiết tố cản trở khả năng phát triển và giải phóng trứng khỏi buồng trứng. Khi không rụng trứng, bạn không thể mang thai.

Bác sĩ có thể tư vấn cho bạn về những cách giúp rụng trứng cũng như tăng cơ hội mang thai. Công cụ tính ngày rụng trứng cũng được khuyến khích sử dụng để xem những ngày nào trong chu kỳ kinh nguyệt có nhiều khả năng thụ thai nhất.

Ngoài ra việc tìm đến các kĩ thuật kích thích buồng trứng, hỗ trợ sinh sản cũng làm táng tỉ lệ mang thai.

9Phụ nữ mắc buồng trứng đa nang nên ăn gì?

Chế độ dinh dưỡng phù hợp là một trong những yếu tố quan trọng đối với việc điều trị buồng trứng đa nang ở chị em phụ nữ. Do đó, hãy lưu ý về thực đơn mỗi ngày để giúp cân bằng trao đổi chất tốt hơn, từ đó hỗ trợ điều trị PCOS một cách hiệu quả.

Bị hội chứng buồng trứng đa nang nên ăn gì

• Ăn nhiều thực phẩm tươi, ít chế biến, ít gia vị.
• Bổ sung chất xơ và nhiều loại vitamin bằng rau xanh, củ quả, trái cây tươi.
• Bổ sung các loại quả mọng như nho, việt quất, mâm xôi, cherry... giúp hỗ trợ chống oxy hoá.
• Bổ sung acid béo lành mạnh như Omega-3 bằng các loại cá như cá hồi, cá thu, các loại hạt óc chó, hạt hạnh nhân hoặc dầu hạt, dầu ô liu, bơ.
• Một số thực phẩm khác như ngũ cốc, khoai lang, các loại đậu cũng được khuyên dùng trong chế độ dinh dưỡng của bệnh nhân buồng trứng đa nang.

Bị hội chứng buồng trứng đa nang nên kiêng ăn gì

• Hạn chế thức ăn dầu mỡ, chiên rán, thức ăn nhanh, thức ăn đóng hộp
• Ít ăn các thực phẩm chứa nhiều đường hoặc cacbonhydrat tinh chế như bánh mỳ, bánh ngọt
• Các thức ăn đóng hộp hoặc chế biến sẵn như xúc xích cũng nên được hạn chế trong thực đơn của chị em mắc buồng trứng đa nang
• Tránh uống rượu bia, các chất kích thích và các sản phẩm từ đậu nành

10Phòng ngừa bệnh buồng trứng đa nang

Để phòng ngừa cũng như giúp giảm bớt ảnh hưởng của hội chứng buồng trứng đa nang, bạn cần:

• Kiểm soát và duy trì cân nặng khỏe mạnh, hợp lý để giảm nồng độ insulin, androgen cũng như khôi phục sự rụng trứng.
• Hạn chế carbohydrate trong chế độ ăn vì carbohydrate có thể làm làm tăng lượng đường trong máu và khiến mức insulin tăng cao hơn. Hãy chọn carbohydrate phức hợp trong trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt, đậu khô nấu chín, đậu Hà Lan,... để làm tăng lượng đường trong máu của bạn chậm hơn.
• Thường xuyên vận động, tập thể dục giúp giảm lượng đường trong máu, có thể điều trị hoặc thậm chí ngăn ngừa tình trạng kháng insulin. Đồng thời, vận động cũng có thể giúp bạn kiểm soát cân nặng và tránh phát triển bệnh tiểu đường.
• Kiểm tra sức khỏe phụ khoa định kỳ 6 tháng/lần giúp tầm soát, điều trị kịp thời, ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm của Hội chứng buồng trứng đa nang cũng như nhiều bệnh phụ khoa khác.

Kiểm soát và duy trì cân nặng khỏe mạnh giúp phòng ngừa bệnh buồng trứng đa nang

Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị của bệnh buồng trứng đa nang. Hãy chia sẻ bài viết nếu thấy hữu ích bạn nhé!