Đối với những người có thể trạng thừa cân béo phì thì việc luyện tập thể thao để giảm cân là một tín hiệu đáng mừng. Tuy nhiên, tình trạng sụt cân nhanh bất thường mà không có chủ ý có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý nguy hiểm. Vậy sụt cân nhanh là gì? Hãy cùng tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây nhé!
1Sụt cân nhanh là gì?
Sụt cân nhanh không rõ nguyên nhân là tình trạng sụt giảm trọng lượng cơ thể nghiêm trọng khi bản thân người bệnh không có ý định hay kế hoạch giảm cân từ trước.
Tình trạng sụt cân xảy ra không liên quan đến chế độ ăn kiêng, tập thể dục thể thao hay thay đổi lối sống, căng thẳng quá mức.
Sụt cân nhanh là khi trọng lượng cơ thể giảm hơn 5% so với cân nặng bình thường trong khoảng thời gian từ 6 đến 12 tháng.
Đây có thể là biểu hiện của nhiều bệnh lý nguy hiểm. Do đó, người bệnh cần phải đặc biệt chú ý để có thể kịp thời phát hiện và đi khám bác sĩ.
2Nguyên nhân gây sụt cân nhanh
Sụt cân nhanh bất thường là dấu hiệu cảnh báo của nhiều bệnh lý nguy hiểm. Một số nguyên nhân gây sụt cân nhanh bất thường như:
- Bệnh lý ác tính như ung thư: khi tế bào ung thư phát triển và bắt đầu xâm lấn, các tế bào này sử dụng ồ ạt nguồn năng lượng của cơ thể và đồng thời tấn công các cơ quan lân cận.
- Kết quả là làm thiếu hụt nguồn năng lượng cung cấp cho các tế bào bình thường và gây suy yếu các cơ quan nội tạng bên trong, từ đó gây sụt cân nhanh chóng.
- Bệnh lý tiêu hóa như viêm loét dạ dày tá tràng, hội chứng ruột kích thích: phần lớn các bệnh này gây ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình tiêu hóa và hấp thu chất dinh dưỡng của cơ thể, từ đó gây gián đoạn quá trình cung cấp năng lượng dẫn đến tình trạng sụt cân nhanh.
- Bệnh tâm thần như trầm cảm, hưng cảm, tâm thần phân liệt: các bệnh lý này thường khiến người bệnh thay đổi tâm trạng, thói quen sinh hoạt và nhận thức hành vi. Khi đó, người bệnh thường cảm thấy chán nản, mệt mỏi, có khi tăng động, mất ngủ và thậm chí là chán ăn, không muốn ăn.
- Từ những nguyên nhân này dẫn đến cơ thể bệnh nhân bị suy nhược về thể chất và tinh thần, do đó gây sụt cân nhanh chóng.
- Bệnh nội tiết như bệnh lý tuyến giáp: sự thay đổi bất thường trong nồng độ hormone tuyến giáp bên trong cơ thể, đặc biệt là sự dư thừa hormone giáp trạng khiến cơ thể đốt cháy nhiều năng lượng hơn bình thường, kể cả khi người bệnh nghỉ ngơi. Điều này khiến trọng lượng cơ thể sụt giảm nghiêm trọng hoặc bệnh lý đái tháo đường với các triệu chứng ăn nhiều, uống nhiều, tiểu nhiều, sụt cân nhanh.
- Bệnh nhiễm khuẩn như viêm phổi, viêm đường tiết niệu, nhiễm trùng tiêu hóa, nhiễm trùng huyết do lao, nhiễm nấm, kí sinh trùng, virus HIV: hầu hết các bệnh nhiễm khuẩn đều gây ảnh hưởng lên tổng trạng sức khỏe của người bệnh.
- Sự mệt mỏi, chán ăn của bệnh nhân do các triệu chứng khó chịu, phiền toái mà bệnh gây ra, qua đó lâu ngày khiến cơ thể suy nhược nghiêm trọng dẫn đến sụt giảm trọng lượng cơ thể.
- Bệnh thần kinh như đột quỵ, bệnh Parkinson, bệnh Alzheimer: bệnh lý thần kinh tác động chủ yếu lên cơ quan cảm giác và vận động của bệnh nhân như gây yếu liệt chi, đau yếu cơ, sa sút trí tuệ, suy giảm nhận thức về các vấn đề xung quanh.
- Nếu bệnh nhân không được chăm sóc kĩ càng thì bệnh không những ảnh hưởng lên chức năng vận động và cảm giác mà còn gây sụt cân do suy nhược cơ thể kéo dài.
- Bệnh tim - thận - phổi mạn tính như suy tim, suy thận mãn, COPD, hen phế quản: đây là những cơ quan nội tạng đóng vai trò quan trọng của cơ thể, do đó bất kỳ bệnh lý nào ảnh hưởng lên những cơ quan này đều gây tác động tiêu cực lên toàn cơ thể.
- Đặc biệt là những bệnh lý mãn tính, đòi hỏi phải điều trị suốt đời. Vì vậy ở những nhóm bệnh nhân này thường có những biểu hiện sụt cân, lo âu, mệt mỏi kéo dài do phải chống chọi với bệnh tật lâu ngày.
- Bệnh khớp như thoái hóa khớp, loãng xương: bệnh lý khớp làm hạn chế chức năng di chuyển, đi lại và vận động của người bệnh, thậm chí gây yếu liệt khiến bệnh nhân phải nằm một chỗ.
- Do đó, ở những bệnh nhân này thường xuất hiện tình trạng đau nhức cơ khớp, biến dạng khớp, teo cơ, dễ gãy xương. Các triệu chứng này kéo dài khiến bệnh nhân mất ngủ do đau nhức, mệt mỏi, chán ăn, ăn không ngon, vì vậy dẫn đến sụt cân.
- Do thuốc như thuốc hóa trị, ARV, kháng sinh các loại thuốc này bên cạnh mục đích chính là điều trị bệnh lý thì tác dụng phụ cũng ảnh hưởng nhiều lên cơ thể bệnh nhân.
- Thuốc tác động trực tiếp lên quá trình tiêu hóa và hấp thu, làm suy giảm các chức năng gan, thận, ảnh hưởng xấu đến hệ vi sinh vật có lợi ở đường tiêu hóa. Từ đó khiến cơ thể bị sụt cân nhanh chóng.
3Sụt cân nhanh là dấu hiệu của bệnh gì?
Triệu chứng sụt cân nhanh xảy ra có thể là dấu hiệu cảnh báo cho nhiều bệnh lý nguy hiểm khác nhau như:
- Bệnh lý ác tính: ung thư phổi, ung thư cổ tử cung, ung thư gan, bệnh bạch cầu cấp.
- Bệnh lý tiêu hoá: xơ gan, u gan, viêm tuỵ mạn, viêm loét dạ dày - tá tràng.
- Bệnh lý tâm thần: hưng cảm, trầm cảm, tâm thần phân liệt, rối loạn lo âu, rối loạn lưỡng cực.
- Bệnh lý nội tiết: cường giáp, suy giáp, suy tuyến cận giáp.
- Bệnh lý truyền nhiễm: sốt xuất huyết, sởi, thuỷ đậu, quai bị, bạch hầu, ho gà, uốn ván.
- Bệnh lý thần kinh: tai biến mạch máu não, bệnh lý thần kinh ngoại biên, nhược cơ, động kinh.
- Bệnh lý tim mạch: suy tim, hẹp van tim, nhồi máu cơ tim, thiếu máu cục bộ cơ tim.
- Bệnh lý hô hấp: COPD, viêm phổi, hen phế quản, giãn phế quản..
- Bệnh lý thận: suy thận, hội chứng thận hư, viêm cầu thận.
- Bệnh khớp: lupus ban đỏ, viêm khớp dạng thấp, bệnh gout, thoái hóa khớp, loãng xương.
4Các biến chứng sụt cân nhanh
Chế độ dinh dưỡng lành mạnh, ăn uống đầy đủ chất là điều kiện tất yếu để có một cơ thể khỏe mạnh. Tình trạng chán ăn kéo dài có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như:
- Làm nặng nề hơn tình trạng bệnh lý mãn tính có từ trước ở người bệnh như đái tháo đường, tăng huyết áp, suy tim, suy thận.
- Rối loạn điện giải do có thể thiếu vitamin và khoáng chất.
- Suy dinh dưỡng.
- Teo cơ do cơ thể đáp ứng và bù đắp lại tình trạng thiếu năng lượng bằng cách ly giải cơ.
- Rối loạn nội tiết do suy dinh dưỡng.
5Cách chẩn đoán sụt cân nhanh
Sụt cân bất thường là khi sụt giảm hơn 5% trọng lượng cơ thể trong vòng 6 đến 12 tháng. Để đánh giá và chẩn đoán chính xác tình trạng sụt cân của bệnh nhân, bác sĩ thường dựa vào chỉ số cân nặng trước và sau khi sụt cân để xác định bệnh nhân có sụt cân bất thường hay không.
Đồng thời, việc khai thác chế độ ăn uống, sinh hoạt và kiêng cữ của bệnh nhân cũng góp phần giúp chẩn đoán nguyên nhân gây sụt cân. Qua các bước thăm khám trên, bác sĩ còn chỉ định một số xét nghiệm như:
- Công thức máu: đánh giá các chỉ số huyết học của người bệnh như chỉ sống về hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu.
- Sinh hóa máu: xem xét chức năng gan, thận, đường huyết, chức năng tuyến giáp và các chỉ số sinh lý khác của cơ thể.
- Siêu âm bụng tổng quát: để đánh giá hình ảnh học của các cơ quan như gan, thận, lách, siêu âm tuyến giáp.
- Trường hợp nghi ngờ ung thư có thể làm các xét nghiệm chuyên sâu, các marker ung thư,X - Quang, CT, MRI.
6Khi nào cần gặp bác sĩ?
Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ
Ngoài tình trạng sụt cân nghiêm trọng và kéo dài ra, khi xuất hiện các triệu chứng sau đây thì bệnh nhân nên đi khám bác sĩ ngay:
Nơi khám chữa bệnh
Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất, các bệnh viện chuyên khoa Nội, Tiêu hoá. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.
Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:
- Tại Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Nhân Dân Gia Định, Bình viện Bình Dân.
- Tại Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, Bệnh viện Quân Đội 108.
7Các cách điều trị tình trạng sụt cân nhanh
Tình trạng sụt cân nhanh bất thường đòi hỏi bệnh nhân phải đi khám và điều trị tại các cơ sở y tế, tuyệt đối không được xem thường và tự điều trị tại nhà do đây có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý nguy hiểm đến tính mạng.
Ví dụ, một số bệnh lý mãn tính như bệnh thận mạn cần phải hạn chế dịch và đạm ăn vào. Điều này nghĩa là càng bồi bổ để tăng cân thì càng có hại.
Việc điều trị một căn bệnh đòi hỏi sự thăm khám và chăm sóc bởi các chuyên gia y tế, tự ý điều trị bệnh tại nhà là không thể giúp giảm tình trạng sụt cân nhanh được.
Sụt cân nhanh bất thường không thể điều trị khỏi tại nhà, do đó bạn nên đi khám bác sĩ
8Các phương pháp phòng ngừa sụt cân nhanh
Một số giải pháp để ngăn ngừa tình trạng sụt cân ở bệnh nhân bao gồm:
- Sử dụng thực phẩm tươi sống, hạn chế ăn các loại thức ăn lâu ngày, ôi thiu.
- Ăn càng đa dạng càng tốt để bệnh nhân có thể hấp thụ nhiều loại chất dinh dưỡng.
- Ăn nhiều rau tươi, trái cây và nước trái cây để bổ sung vitamin, khoáng chất và chất xơ.
- Cần bổ sung các loại thực phẩm như thịt nạc, trứng, sữa và trứng giàu đạm, các chế phẩm từ đậu nành.
- Chia nhiều bữa trong ngày, có thể là 3 bữa chính hoặc 2-3 bữa phụ. Bữa phụ nên chọn những món giàu đạm, nhiều calo như bánh ngọt, sữa, súp,...
Tùy theo khả năng ăn uống và chức năng tiêu hóa của bạn mà chọn kết cấu hoặc phương pháp nấu ăn cho phù hợp với bản thân. Đặc biệt là đừng tin bất kỳ chế độ ăn kiêng nào có thể tiêu diệt tế bào ung thư, bệnh nhân có thể bị suy kiệt nghiêm trọng vì thiếu chất dinh dưỡng.
Để phòng tránh sụt cân, bạn cần có chế độ dinh dưỡng phù hợp
Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn đọc những thông tin bổ ích xoay quanh tình trạng sụt cân nhanh bất thường. Nếu bạn cảm thấy bài viết hay hãy chia sẻ cho bạn bè và gia đình cùng tham khảo nhé!
