Hưng cảm là bệnh gì? Dấu hiệu và cách điều trị hiệu quả

Hưng cảm là một hội chứng rối loạn tâm thần bao gồm nhiều triệu chứng khác nhau như vui vẻ quá mức và khí sắc tăng lạ thường. Bệnh có thể dẫn đến tình trạng hoang tưởng và gây nguy hiểm đến tính mạng người bệnh. Cùng tìm hiểu chi tiết về bệnh hưng cảm qua bài viết dưới đây bạn nhé!

1Hưng cảm là gì?

Hưng cảm là tình trạng rối loạn tâm thần trong một khoảng thời gian, có thể lặp lại thường xuyên. Cơ thể tăng cường mức độ hoạt động đột ngột, quá độ. Người bệnh có thể biểu hiện tăng khí sắc, cảm xúc phấn khích, tăng cường hoạt động và tư duy hưng phấn một cách quá mức.

Hưng cảm khiến người bệnh cảm giác hưng phấn, tràn đầy năng lượng có thể dẫn đến mất ngủ, thèm ăn liên tục. Tuy nhiên, giữa các khoảng thời gian đó, họ có thể biểu hiện tình trạng suy nhược thể chất thậm chí biểu hiện dấu hiệu của trầm cảm gián đoạn. [1]

2Nguyên nhân

Hiện chưa khẳng định chắc chắn nguyên nhân nào gây ra chứng hưng cảm. Tuy nhiên, một số yếu tố cho thấy có ảnh hưởng đến quá trình biểu hiện bệnh bao gồm:

• Tiền sử gia đình: Theo nghiên cứu, hưng cảm có tính chất gia đình, nghĩa là những người có người thân mắc chứng hưng cảm có nguy cơ biểu hiện bệnh cao. Yếu tố này thường liên quan đến hoàn cảnh sống chung, những vấn đề chung trong cuộc sống hằng ngày,...
• Tác dụng phụ của thuốc: Một số thuốc chống trầm cảm, chất kích thích, rượu,... gây trạng thái hưng phấn cho người dùng. Việc sử dụng lâu ngày hoặc lạm dụng gây cường tác dụng, biểu hiện chứng hưng cảm.
• Cú sốc tâm lý: Một thay đổi quan trọng trong cuộc sống như ly hôn, mất việc, mất khoản tiền lớn hoặc cái chết của người thân... có thể là khởi đầu gây chứng hưng cảm.
• Khó khăn trong cuộc sống: Chấn thương tâm lý hoặc bị lạm dụng, các vấn đề về nhà ở, tiền bạc hoặc cô đơn kéo dài gây căng thẳng về thần kinh có nguy cơ dẫn đến chứng hưng cảm.
• Rối loạn giấc ngủ: Tình trạng thiếu ngủ, thay đổi thói quen khi ngủ khiến người bệnh bị mệt mỏi trong thời gian dài làm tăng nguy cơ mắc chứng hưng cảm.
• Một số vấn đề sức khỏe tâm thần bao gồm rối loạn cảm xúc theo mùa, rối loạn tâm thần sau sinh, rối loạn phân liệt cảm xúc... đều có thể biểu hiện tình trạng hưng phấn đột ngột.
• Tổn hại về thể chất hoặc thần kinh như chấn thương não, u não, đột quỵ, sa sút trí tuệ, lupus thể não hoặc viêm não,...

3Triệu chứng

Các triệu chứng thông thường

Các triệu chứng thường gặp của bệnh hưng cảm

• Tăng mức độ hoạt động quá mức với năng lượng cao bất thường.
• Người bệnh cảm thấy cực kỳ phấn khích với mọi thứ xung quanh, đôi khi tỏ rõ sự hưng phấn quá độ.
• Thường ngủ ít hoặc thậm chí không ngủ nhưng vẫn không cảm thấy buồn ngủ và tràn đầy năng lượng.
• Nói nhiều hơn bình thường, nói liên tục, liến thoắng với sự hào hứng cao. Nói nhiều và nhanh, không quan tâm đến người xung quanh có nghe hay không.
• Suy nghĩ dồn dập: Người bệnh có rất nhiều suy nghĩ trong đầu về nhiều chủ đề trong cùng một lúc. Người xung quanh họ nhận xét đó là sự bay bổng của ý tưởng.
• Khó tập trung vào một việc nào đó: Người bệnh dễ bị phân tâm bởi những thứ xung quanh, những thứ không liên quan đến việc họ đang làm.
• Sự tự tin quá mức, cho rằng bản thân có thể làm tất cả mọi việc, thậm chí thực hiện những hành vi bốc đồng để thể hiện bản thân. Do đó, họ có thể thực hiện những công việc sai lầm, nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe, tiền bạc và cuộc sống.
• Ám ảnh quá mức, bị cuốn hút vào một hoạt động nào đó.
• Thực hiện những hành vi không rõ mục đích, không rõ nguyên nhân.

Các triệu chứng loạn thần

Đôi khi, người bệnh có những khoảng tăng nặng triệu chứng, thể hiện tình trạng loạn thần bao gồm

• Ảo tưởng: Người bệnh có những niềm tin hoặc ý tưởng sai lầm, họ diễn giải thông tin không chính xác. Ví dụ người bệnh thấy có người nhìn mình liền ảo tưởng bản thân bị theo dõi, bị hại dù thực tế không phải vậy.
• Người bệnh có thể có những cảm giác sai về thị giác (ảo giác) hoặc cảm giác sai về thính giác (ảo thanh).

4Cách chẩn đoán

Khi người có dấu hiệu nghi ngờ chứng hưng cảm đến khám bệnh, bác sĩ sẽ cần khai thác kỹ tiền sử bệnh. Những tiền sử về gia đình, tiền sử bị bệnh trước đó đến những khó khăn, thay đổi trong cuộc sống hiện tại đều có khả năng gợi ý chẩn đoán. Ngoài ra, tiền sử dùng thuốc cũng đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán bệnh.

Sau khi khai thác bệnh và khám lâm sàng, người bệnh cần làm thêm các xét nghiệm để chẩn đoán. Xét nghiệm máu cần được thực hiện bao gồm cả định lượng nồng độ hormone tuyến giáp để loại trừ bệnh lý cường giáp với một số triệu chứng tương tự trên lâm sàng.

Sau khi đã kết hợp các triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng, việc chẩn đoán xác định chứng hưng cảm cần dựa theo các tiêu chí trong Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần DSM-5 của Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ. Các tiêu chí bao gồm:

• Biểu hiện cảm xúc tăng cao bất thường, kéo dài cùng với mức độ năng lượng và hoạt động cao kéo dài ít nhất 1 tuần và xuất hiện thường xuyên trong ngày và hàng ngày.
• Có 3 triệu chứng bệnh trở lên với sự thay đổi rõ ràng so với hành vi thông thường trước đó (hoặc từ 4 triệu chứng nếu tâm trạng chỉ dễ cáu kỉnh).
• Có rối loạn tâm thần nghiêm trọng, có nguy cơ gây tổn hại đáng kể đến hoạt động xã hội, công việc hoặc học tập, thậm chí cần phải nhập viện để ngăn những hành vi làm hại bản thân và người xung quanh. Hoặc có các triệu chứng của loạn thần như ảo giác hoặc ảo tưởng.
• Triệu chứng hưng cảm không do tác dụng của thuốc hoặc chất kích thích và đã loại trừ các bệnh lý khác gây triệu chứng tương tự.

5Khi nào cần gặp bác sĩ

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Một số dấu hiệu gợi ý chứng hưng cảm bạn cần chú ý để đi khám bác sĩ sớm:

• Thường xuyên trong tình trạng phấn khích quá mức, hào hứng với mọi thứ xung quanh.
• Cảm giác bản thân luôn tràn đầy năng lượng.
• Nói nhiều hơn trước, nói nhanh, nói nhiều, có thể nói liên tục về các chủ đề khác nhau.
• Có nhiều suy nghĩ trong đầu, có thể thức cả đêm để suy nghĩ về một vấn đề nào đó.
• Thường cảm thấy bất an, lo lắng có người theo dõi, định hãm hại mình.
• Đôi khi nhìn thấy hiện tượng lạ, nghe thấy âm thanh lạ, ngửi thấy mùi lạ mà người khác không thấy.

Nơi khám chữa hưng cảm

Khi bản thân hoặc người nhà của bạn có các dấu hiệu nghi ngờ chứng hưng cảm, bạn nên đến khám bác sĩ chuyên khoa thần kinh hoặc có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín.

• Tại Tp.Hồ Chí Minh: Bệnh viện tâm thần Thành phố, Bệnh viện tâm thần Lê Minh Xuân, Bệnh viện tâm thần Trung ương 2,...
• Tại Hà Nội: Bệnh viện tâm thần Trung ương, Bệnh viện tâm thần Hà Nội, Khoa tâm bệnh - Bệnh viện Bạch Mai,...

6Các phương pháp chữa hưng cảm

Sử dụng thuốc

Nếu người bệnh có biểu hiện các triệu chứng hưng cảm, bác sĩ sẽ chỉ định dùng thuốc chống loạn thần như olanzapin, quetiapin, risperidon,... Nhóm thuốc này có tác dụng kiểm soát cảm xúc và ổn định tinh thần người bệnh.

Tùy vào biểu hiện bệnh, bác sĩ có thể chỉ định kết hợp với nhóm thuốc chống động kinh như valproate (Deparkin) và carbamazepine (Tegretol),...

Tâm lý liệu pháp

Liệu pháp tâm lý bao gồm nhiều kỹ thuật khác nhau, điều trị thông qua tác động vào tâm lý người bệnh. Bác sĩ chuyên khoa sẽ tiếp xúc với người bệnh để tìm hiểu về các yếu tố nguy cơ gây khởi phát bệnh. Từ đó, người bệnh sẽ dần được gỡ bỏ gánh nặng tâm lý, loại bỏ yếu tố kích thích gây bệnh.

Ngoài ra, liệu pháp nhận thức hành vi còn được thực hiện với mục đích loại bỏ những nhận thức sai lầm. Qua đó, người bệnh sẽ nhìn nhận đúng với thực tế và khỏi các triệu chứng ảo giác hay ảo tưởng.

Gia đình đóng vai trò quan trọng trong điều trị hưng cảm. Người bệnh luôn cần người nhà đồng hành, chia sẻ và thấu hiểu họ. Sau khi hồi phục, gia đình là điểm tựa để họ tái hòa nhập với cộng đồng.

Liệu pháp sốc điện

Liệu pháp sốc điện được cân nhắc chỉ định trong trường hợp hưng cảm nặng và có biểu hiện tình trạng rối loạn lưỡng cực. Biện pháp sử dụng dòng điện với hiệu thế thấp đi qua não trong thời gian ngắn để ức chế tạm thời dẫn truyền thần kinh, loại bỏ tình trạng hưng cảm quá mức.

7Biện pháp phòng ngừa

Hưng cảm có thể phòng ngừa bằng cách loại bỏ và tránh các yếu tố kích thích khởi phát triệu chứng bệnh. Một số biện pháp thay đổi lối sống có thể áp dụng giúp phòng bệnh:

• Có chế độ ăn uống cân bằng, giàu dinh dưỡng, bổ sung vitamin, khoáng chất và năng lượng để đảm bảo sức khỏe.
• Tập thể dục thể thao, tăng cường vận động hằng ngày giúp giải tỏa căng thẳng và năng lượng.
• Thư giãn, giao lưu, kết bạn và chia sẻ về đời sống, công việc hằng ngày.
• Nghỉ ngơi sau những giờ làm việc căng thẳng, đi du lịch, thăm bạn bè để thư giãn.
• Ngủ đủ giấc, tránh thức khuya để giữ đầu óc tỉnh táo, thư thái vào mỗi buổi sáng.
• Hạn chế chất kích thích, rượu, cafe để tránh trạng thái hưng phấn quá mức.
• Tập thói quen ghi nhật ký hằng ngày để theo dõi các trạng thái kích thích và biểu hiện của hưng cảm.

Hưng cảm là hội chứng rối loạn tâm thần phổ biến và thường xuất hiện trong rối loạn lưỡng cực. Người bệnh có thể sẽ gặp nguy hiểm tính mạng nếu không được chữa trị kịp thời. Hãy chia sẻ những thông tin hữu ích trên đến mọi người xung quanh bạn nhé!