Rối loạn hoang tưởng là một biểu hiện của tình trạng loạn thần sau sử dụng các chất kích thích hoặc là triệu chứng khi mắc các bệnh lý tâm thần. Cùng tìm hiểu về các biểu hiện của rối loạn hoang tưởng qua bài viết dưới đây nhé!
1Rối loạn hoang tưởng là gì?
Hoang tưởng là một dạng bệnh tâm thần với các triệu chứng rối loạn trong tư duy, đặc trưng bởi những suy những sai lệch, bệnh nhân sẽ hoàn toàn tin vào những chuyện hoang đường, không có thật. Hoang tưởng kéo dài và ảnh hưởng một cách sâu sắc đến nhân cách của bệnh nhân và có liên quan mật thiết với các rối loạn tâm thần khác.
Đặc biệt, dù mọi người xung quanh có giải thích và chứng minh những cảm nhận đó là sai lầm thì người bệnh cũng không tin tưởng. Rối loạn hoang tưởng thường được chia thành 8 loại theo các biểu hiện khác nhau.
Tuy nhiên, có 3 rối loạn hoang tưởng thường gặp gồm:[1]
- Hoang tưởng bị hại: người bệnh có niềm tin rằng luôn có ai đó hoặc một thế lực nào đó đang bên cạnh và âm mưu hại mình, mối nguy hiểm luôn cận kề và họ luôn trong trạng thái đề phòng. Những hành động dù là bình thường của những người xung quanh đôi khi cũng khiến họ dè chừng, bị khiêu khích.
- Hoang tưởng tự cao: người bệnh luôn thấy mình tài giỏi, có sức mạnh siêu nhiên, giàu sang, có thể làm được mọi thứ. Người mắc hoang tưởng tự cao đôi khi rơi vào hưng phấn quá mức trong các việc hằng ngày, giai đoạn này họ ít ngủ hơn nhưng sức sống tràn trề.
- Hoang tưởng ghen tuông: bệnh luôn nghĩ rằng vợ, chồng hoặc người yêu của mình đang lừa dối tình cảm, có mối quan hệ bất chính với người khác sau lưng mình, kể cả khi họ không có bất cứ thứ gì có thể chứng minh được suy nghĩ đó.
- Người mắc hoang tưởng ghen tuông thường kiểm tra điện thoại, máy tính của đối phương quá mức, bốc đồng, có những hành vi bạo lực, tra hỏi sinh hoạt của nửa kia và đôi khi không có khả năng kiểm soát bản thân mình.
Người bệnh tự cho là mình giỏi, có sức mạnh siêu nhiên là biển hiện của hoang tưởng tự cao
2Nguyên nhân
Do di truyền
Rối loạn hoang tưởng thường liên quan đến yếu tố gen và có nguy cơ di truyền trong gia đình, hay gặp trong bệnh:[2]
Nếu người thân có biểu hiện của rối loạn hoang tưởng thì các thành viên khác trong gia đình sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
Các yếu tố sinh học
Các triệu chứng của loạn thần như ảo tưởng, rối loạn hoang tưởng có liên quan chặt chẽ đến các chất dẫn truyền thần kinh trong não bộ. Sự mất cân bằng các chất dẫn truyền thần kinh có thể làm tăng khả năng xuất hiện các bệnh lý tâm thần.
Môi trường sống và tâm lý
Các ảnh hưởng từ môi trường sống có thể ảnh hưởng đến tâm lý của con người và như một yếu tố thúc đẩy hình thành các rối loạn hoang tưởng:
- Cuộc sống quá căng thẳng (stress) đến từ công việc, học tập hoặc các mối quan hệ xã hội.
- Bị gia đình bỏ rơi.
- Bạn bè, người thân hoặc xã hội cô lập, không tin tưởng.
- Sử dụng những chất kích thích như rượu, ma túy, thuốc lắc…
Stress kéo dài có thể làm cho bệnh rối loạn hoang tưởng nhanh chóng xuất hiện
3Dấu hiệu nhận biết
Biểu hiện của rối loạn hoang tưởng rất đa dạng và phong phú theo từng thể bệnh khác nhau như:
- Người bệnh thường hay suy nghĩ và nói ra những việc không có thật trong thực tế.
- Người bệnh có những biểu hiện khác thường trước khi hoang tưởng xảy ra như mất ngủ, kể với người thân đã bị rình rập, ma ám hay vừa nhận được một nhiệm vụ đặc biệt nào đó.
- Hay lẩm bẩm nói chuyện, cười một mình với những lời nói vô nghĩa.
- Nghi ngờ người thân, hàng xóm hoặc bạn bè có ý định hại mình.
- Nghĩ mình có thể điều khiển được mọi người làm theo ý mình.
- Thường ăn và ngủ ít dẫn đến hốc hác, tiều tụy.
Luôn nghĩ mình có thể điều khiển được mọi người có thể là biểu hiện của bệnh
4Biến chứng nguy hiểm
Rối loạn hoang tưởng là biểu hiện nặng của các bệnh lý tâm thần, do đó nếu không được điều trị sớm và chính xác có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm:
- Loạn thần cấp: người bệnh không còn ý thức được bất cứ điều gì xung quanh, cư xử kỳ lạ.
- Hành vi bạo lực: có thể gây nguy hại đến an toàn của bản thân và người khác.
- Sống cô lập, cách ly với xã hội.
- Tự sát: rối loạn hoang tưởng bị hại hoặc tự cho rằng bản thân mình kém cỏi có thể khiến người bệnh lo sợ, tiêu cực và suy nghĩ hoặc tìm cách tự kết liễu cuộc sống của mình.
5Cách chẩn đoán
Các rối loạn hoang tưởng nói riêng và bệnh lý tâm thần nói chung đều cần phối hợp nhiều phương pháp để có thể đưa ra những chẩn đoán chính xác:
- Hỏi tiền sử: bác sĩ sẽ hỏi bệnh nhân và những người thân về các biểu hiện của bệnh, thời gian xuất hiện bệnh, các sự kiện gây sang chấn tâm lý hoặc tiền sử gia đình.
- Xét nghiệm máu: chủ yếu có vai trò loại trừ các bệnh lý liên quan như nghiện chất, hội chứng cai rượu, sảng rượu, loạn thần sau nhiễm khuẩn huyết, động kinh…
- Giám định tâm thần: được thực hiện bởi các bác sĩ chuyên khoa tâm thần nhằm chắc chắn người bệnh đang mắc rối loạn hoang tưởng hoặc biểu hiện loạn thần khác.
6Khi nào cần gặp bác sĩ
Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ
Rối loạn hoang tưởng là biểu hiện bệnh lý tâm thần cần được chẩn đoán và điều trị sớm để hạn chế xuất hiện các biến chứng. Do đó, người bệnh cần đến gặp bác sĩ khi gặp bất cứ dấu hiệu sau:
- Lo lắng, sợ hãi ai đó sẽ làm hại đến mình dù không có căn cứ.
- Cười nói, lẩm bẩm một mình.
- Ghen tuông vô cơ.
- Luôn tự cho rằng bản thân mình tài giỏi, yêu cầu mọi người làm theo ý mình.
- Có những hành vi đe dọa đến tính mạng của bản thân và người khác.
Nơi khám chữa bệnh hoang tưởng
Khi xuất hiện bất cứ dấu hiệu kể trên, người bệnh cần đến các phòng khám tâm lý, tâm thần uy tín hoặc khoa thần kinh của các bệnh viện như:
- Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Tâm thần Tp. Hồ Chí Minh, bệnh viện Nguyễn Tri Phương, bệnh viện Đại học Y dược Tp. Hồ Chí Minh…
- Hà Nội: Bệnh viện Tâm thần Trung ương 1, bệnh viện Tâm thần Hà Nội, bệnh viện Bạch Mai…
7Các phương pháp chữa hoang tưởng
Sử dụng thuốc
Rối loạn hoang tưởng có thể được điều trị nhằm giảm và mất đi các triệu chứng nguy hiểm bằng một số nhóm thuốc
- Thuốc chống loạn thần: với khả năng tác động vào thụ thể dopamin, thụ thể alpha-adrenergic, muscarinic và histaminic của tế bào thần kinh nhằm hạn chế những suy nghĩ, lời nói hoặc nhận thức sai sự thật của người bệnh.
- Thuốc chống trầm cảm: thường được chỉ định với bệnh nhân trầm cảm có kèm theo hoang tưởng bị hại hoặc ảo tưởng.
- Thuốc an thần: giúp giảm tình trạng căng thẳng, lo âu quá mức cũng như làm giảm các triệu chứng khó ngủ, mất ngủ…
Liệu pháp tâm lý
Bên cạnh việc sử dụng thuốc điều trị, rối loạn hoang tưởng có thể được cải thiện thông qua các phương pháp trị liệu tâm lý:
- Tâm lý trị liệu cá nhân: giúp tìm kiếm nguyên nhân gây ra rối loạn, sửa chữa và thay đổi những suy nghĩ méo mó, lệch lạc của người bệnh.
- Trị liệu nhận thức hành vi: nhằm thay đổi những hành vi nguy hiểm, sai lệch của người bệnh, thiết lập lại những hành vi phù hợp, thích nghi hơn với cuộc sống.
- Trị liệu gia đình: giúp người thân trong gia đình hiểu hơn về tình trạng bệnh lý, thông cảm, sẵn sàng giúp đỡ và đồng hành với người bệnh trong quá trình điều trị.
Các biện pháp trị liệu tâm lý có thể hỗ trợ điều trị bệnh
8Biện pháp phòng ngừa
Rối loạn hoang tưởng trong bệnh tâm thần phân liệt, ám ảnh cưỡng chế thường không có phương pháp ngăn chặn đặc hiệu. Tuy nhiên, bạn có thể làm giảm mức độ nặng của bệnh với những biện pháp sau:
- Giảm bớt căng thẳng, áp lực trong cuộc sống.
- Quan tâm, chia sẻ các khó khăn với người thân, con cái.
- Không sử dụng các chất kích thích, chất gây nghiện.
- Tăng cường tập luyện thể dục thể thao để rèn luyện sức khỏe thể chất và tâm lý.
- Tuân thủ các phác đồ điều trị các bệnh tâm thần như trầm cảm, rối loạn lo âu…
Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn có thêm sự nhìn nhận mới mẻ, đúng đắn về bệnh rối loạn hoang tưởng và các cách giúp hạn chế tình trạng này xảy ra để duy trì một sức khỏe tinh thần khỏe mạnh. Hãy chia sẻ bài viết này đến với người thân và bạn bè xung quanh bạn nhé!
Nguồn tham khảo
Xem thêm 
