Rối loạn kinh nguyệt là dấu hiệu có thể gặp ở bất kỳ phụ nữ nào trong tuổi sinh sản. Tình trạng này do nhiều nguyên nhân khác nhau gây nên. Cùng tìm hiểu về rối loạn kinh nguyệt qua bài viết dưới đây nhé!
1Rối loạn kinh nguyệt là gì?
Kinh nguyệt thường diễn ra theo chu kỳ, thường là 28 - 30 ngày, trong đó thời gian hành kinh kéo dài từ 3 - 5 ngày. Bất cứ thay đổi nào của chu kỳ này cũng có thể là chỉ báo những sự bất thường của cơ thể.
Rối loạn kinh nguyệt là sự thay đổi bất thường trong chu kỳ kinh nguyệt như:
- Thời gian diễn ra hành kinh dài hơn 7 ngày.
- Khoảng cách giữa các lần hành kinh: không đều nhau, rất ngắn (nhỏ hơn 21 ngày), rất dài (lớn hơn 35 ngày). Đôi khi còn xảy ra tình trạng mất kinh (3 tháng không xuất hiện kinh nguyệt).
- Máu kinh bất thường: lớn hơn bình thường (phải thay băng vệ sinh mỗi giờ), xuất hiện máu cục (lớn hơn 1/4 lượng máu kinh), có mùi hôi.
- Đau bụng: người gặp tình trạng này không thể làm việc được, ảnh hưởng rất lớn đến lao động và sinh hoạt.
- Xuất hiện máu kinh bất thường sau khi mãn kinh hoặc sau quan hệ tình dục.
Cần phải lưu ý rằng, chu kỳ kinh nguyệt rất dễ thay đổi bởi những căng thẳng, stress, các thuốc đang dùng. Đặc biệt với bé gái mới dậy thì hoặc phụ nữ tiền mãn kinh thì rối loạn kinh nguyệt càng dễ gặp.
Rối loạn kinh nguyệt có thể gây ra đau bụng kinh
2Nguyên nhân rối loạn kinh nguyệt
Bệnh lý dẫn đến rối loạn kinh nguyệt
Một số bệnh lý có thể gây ra tình trạng rối loạn kinh nguyệt. Dưới đây là một số bệnh lý thường gặp:
- Lạc nội mạc tử cung: là tình trạng niêm mạc tử cung xuất hiện ở các cơ quan khác như buồng trứng, ống dẫn trứng gây ra chảy máu bất thường buồng tử cung hoặc xuất hiện đau bụng dữ dội trước, trong thời gian hành kinh.
- Viêm vùng chậu (PID): các vi khuẩn lây truyền thông qua các nguyên nhân như bệnh tình dục, vệ sinh không sạch sẽ. Các virus, vi khuẩn này có thể lan đến vùng tử cung gây ra viêm vùng này làm ảnh hưởng đến kinh nguyệt.
- Hội chứng buồng trứng đa nang: ở bệnh lý này cơ thể sẽ tiết ra lượng lớn nội tiết tố nam, trì hoãn quá trình rụng trứng. Thời gian giữa hai lần hành kinh liền nhau rất dài có thể vài tháng mới có một lần hoặc có thể vô kinh hoàn toàn.
- Suy buồng trứng nguyên phát: là tình trạng ngừng sản xuất hoặc sản xuất ngắt quãng các hormone estrogen, progesterone gây ra tình trạng kinh nguyệt không đều hoặc vô kinh. Nguyên nhân xảy ra tình trạng này là do các rối loạn di truyền, tổn thương buồng trứng sau các can thiệp y tế.
- Rối loạn tuyến yên hoặc tuyến giáp: hai tuyến này ảnh hưởng đến sự sản xuất các hormone liên quan đến chu kỳ kinh nguyệt. Bất kỳ rối loạn nào ở các tuyến này như cường giáp, suy giáp, suy tuyến yên cũng gây ra kinh nguyệt không đều.
- Rối loạn đông máu: tình trạng máu khó đông có thể dẫn tới tình trạng lượng máu kinh chảy nhiều, không kiểm soát.
- Ung thư tử cung hoặc ung thư buồng trứng: các khối u này sẽ làm mất cân bằng giữa các hormone trong cơ thể ảnh hưởng đến kinh nguyệt.
Bệnh viêm vùng chậu là một nguyên nhân gây ra rối loạn kinh nguyệt
Các yếu tố môi trường dẫn đến rối loạn kinh nguyệt
Môi trường bên ngoài và các thói quen hàng ngày có thể ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt.
- Stress: các yếu tố căng thẳng sẽ ảnh hưởng sẽ kích thích tiết nhiều hormone adrenaline và cortisol gây ảnh hưởng đến sự cân bằng hormone sinh sản.
- Chế độ ăn: với phụ nữ tiền mãn kinh, chế độ ăn nhiều chất xơ có thể làm giảm nồng độ estrogen từ đó làm thay đổi kỳ kinh nguyệt.
- Rối loạn giấc ngủ: ngủ không đủ giấc sẽ làm gián đoạn quá trình tiết leptin (hormone liên quan đến quá trình rụng trứng) gây mất cân bằng nồng độ hai hormone estrogen và progesterone.
- Thay đổi cân nặng: việc tăng hoặc giảm trọng lượng lớn của cơ thể có thể ảnh hưởng đến quá trình tiết estrogen (do thay đổi lượng mỡ trong cơ thể). Điều này làm thay đổi lượng estrogen trong cơ thể, ảnh hưởng đến sinh lý kinh nguyệt.
Các nguyên nhân khác
- Đầu thời kỳ dậy thì: lúc này chức năng của buồng trứng đang trong giai đoạn hoàn thiện nên sẽ có tình trạng mất cân bằng hormone ảnh hưởng tới sự giải phóng trứng đều đặn.
- Quanh giai đoạn tiền mãn kinh: ở giai đoạn này chức năng của buồng trứng dần suy yếu làm giảm progesterone, tăng FSH và LH dẫn đến tăng estrogen, gây ra các vòng kinh không phóng noãn.
- Phụ nữ sau sinh trong thời gian ngắn kinh nguyệt cũng không trở lại bình thường do cơ thể cần thời gian hồi phục sau khi mang thai. Với phụ nữ cho con bú có thể vô kinh trong 1 năm đầu (do prolactin tiết ra ức chế rụng trứng).
- Sử dụng thuốc tránh thai: thông thường các loại thuốc tránh thai đều cung cấp hormone làm cân bằng nội tiết tố nữ trong cơ thể. Khi sử dụng thuốc tránh thai hoặc khi ngừng sử dụng thuốc trong vài tháng đầu tiên có thể xuất hiện rối loạn kinh nguyệt.
- Một số loại thuốc như corticoid hoặc thuốc chống đông máu có thể ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt.
- Những người đã từng phẫu thuật tử cung, buồng trứng, sảy thai, chửa ngoài tử cung có thể ảnh hưởng đến chức năng của buồng trứng.
Phụ nữ sau khi sinh nếu cho con bú có thể không có kinh nguyệt trong vòng 1 năm
3Nhóm các bệnh lý rối loạn kinh nguyệt
Đau bụng kinh dữ dội
Đau bụng trong thời gian hành kinh là vấn đề mà rất nhiều phụ nữ gặp phải. Tuy nhiên, khi tình trạng này gây nên những cơ đau dữ dội, đôi khi còn có hiện tượng tiêu chảy, hạ huyết áp, đổ mồ hôi, da nhợt nhạt.
Nguyên nhân gây ra tình trạng này là do prostaglandin (hormone được tế bào niêm mạc tử cung tiết ra):
- Kích thích các cơ tử cung co thắt, gây nên tình trạng đau bụng.
- Tác động vào các cơ đường tiêu hóa gây tăng nhu động ruột dẫn đến tiêu chảy.
- Giãn các mạch máu gây hạ huyết áp.
Hội chứng tiền kinh nguyệt (PMS)
Đây là tập hợp các triệu chứng phụ nữ có thể gặp phải từ 5 - 7 ngày trước hành kinh và biến mất khi kinh nguyệt bắt đầu. Các triệu chứng này có thể chia ra làm 2 loại:
- Triệu chứng liên quan đến thể chất: đau ngực, đau lưng, đau đầu, rối loạn tiêu hóa (đầy bụng, táo bón).
- Triệu chứng liên quan đến tâm lý: thay đổi tâm trạng, căng thẳng, stress, giảm khả năng tập trung, dễ tức giận.
Các triệu chứng liên quan đến PMS có thể tăng theo tuổi hoặc sau mỗi lần mang thai. Một số trường hợp ghi nhận, người có hội chứng PMS cũng có mẹ và chị gái mắc hội chứng này.
Hội chứng tiền kinh nguyệt có thể bao gồm các triệu chứng liên quan đến thể chất và tâm lý
Mất kinh
Mất kinh là tình trạng phụ nữ không xuất hiện kinh nguyệt nhưng không nằm trong các trường hợp như trước dậy thì, đang mang thai, mãn kinh.
Mất kinh có thể chia thành 2 loại chính đó là:
- Mất kinh nguyên phát: đây là trường hợp không xảy ra kinh nguyệt khi lớn hơn 16 tuổi. Có rất nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng này như bệnh lý buồng trứng, bất thường về gen, suy tuyến yên.
- Mất kinh thứ phát: là trường hợp phụ nữ có kinh nguyệt đều nhưng đột ngột xuất hiện vô kinh lớn hơn 3 tháng. Tình trạng này bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi estrogen.
Rong kinh
Rong kinh là tình trạng kinh nguyệt xảy ra lớn hơn 7 ngày hoặc lượng máu kinh lớn hơn 80ml.
Một số dấu hiệu có thể gặp khi xảy ra tình trạng rong kinh là:
- Thời gian xảy ra hành kinh lớn hơn 7 ngày.
- Thay băng vệ sinh nhiều lần trong ngày, có thể gặp phải tình trạng một giờ thay một lần.
- Máu kinh có tình trạng vón cục (lớn hơn 1/4 so với lượng máu kinh).
- Ban đêm bị mất ngủ do phải dậy thay băng vệ sinh nhiều lần.
Kinh nguyệt không đều
Bình thường, kinh nguyệt thường mang tính chất chu kỳ (lặp đi lặp lại, giống nhau về thời gian, khoảng cách, dấu hiệu). Khi kinh nguyệt không đều có thể xảy ra tình trạng:
- Thời gian giữa hai lần hành kinh khác nhau và không nằm trong giới hạn bình thường được khuyến cáo (bình thường từ 21 đến 35 ngày).
- Số ngày diễn ra chu kỳ kinh nguyệt khác nhau (thường là dài hơn bình thường).
- Lượng máu mất ở các lần khác nhau.
- Chênh lệch giữa khoảng cách hai lần hành kinh dài nhất và ngắn nhất lớn hơn 20 ngày.
Rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt (PMDD)
Tình trạng này thường nghiêm trọng hơn hội chứng tiền kinh nguyệt và thường xảy ra với khoảng 3 - 8% phụ nữ.
Các triệu chứng thường gặp của rối loạn này là dễ cáu kỉnh, tâm trạng thay đổi, có thể gặp tình trạng căng thẳng và đau nửa đầu.
Rối loạn này chỉ xảy ra trong chu kỳ kinh nguyệt và mất đi khi thời kỳ hành kinh kết thúc. Đây là đặc điểm quan trọng để phân biệt với trầm cảm.
Rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt thường gặp ở 3 - 8% phụ nữ
4Biến chứng của rối loạn kinh nguyệt
Thiếu máu: Khi xảy ra tình trạng rong kinh khiến lượng máu mất lớn hơn bình thường, cơ thể không sản xuất đủ máu bù vào phần mất đi có thể gây ra thiếu máu.
Thông thường, mức độ mất máu thường ở tình trạng nhẹ. Tuy nhiên, nếu diễn ra trong thời gian dài có thể gây ra thiếu máu mạn tính làm xuất hiện tình trạng hoa mắt, chóng mặt, run tay, chân, da khô, móng và tóc dễ gãy.
Vô sinh: Kinh nguyệt bất thường có thể là dấu hiệu của các bệnh như u xơ tử cung, lạc nội mạc tử cung, bất thường quá trình rụng trứng, tổn thương buồng trứng gây ra tình trạng vô sinh.
Loãng xương: Estrogen có tác dụng ức chế sự phân hủy xương, làm cán cân nghiêng về sự tạo xương, giúp xương chắc khỏe hơn.
Khi tình trạng vô kinh xảy ra sẽ làm giảm hormone estrogen làm giảm mật độ xương gây ra tình trạng loãng xương.
Bệnh tim mạch: Tình trạng thiếu estrogen sẽ làm tăng nồng độ LDL-cholesterol, triglyceride trong máu, từ đó làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch.
Tình trạng này có thể dẫn đến thiếu máu cơ tim cục bộ gây nên các biến chứng tim mạch như nhồi máu cơ tim, bệnh động mạch vành mạn, suy tim.
Tăng sản nội mạc tử cung: Khi xảy ra tình trạng rối loạn kinh nguyệt kéo dài có thể làm cho nội mạc tử cung dày hơn bình thường. Điều này là yếu tố nguy cơ dẫn đến ung thư nội mạc tử cung.
Rối loạn kinh nguyệt có thể ảnh hưởng đến nhiều cơ quan
5Chẩn đoán rối loạn kinh nguyệt
Khám phụ khoa
Bác sĩ sẽ tiến hành khai thác các đặc điểm liên quan đến chu kỳ kinh nguyệt như thời gian diễn ra, khoảng cách giữa hai chu kỳ, đặc điểm xảy ra trong chu kỳ, các bệnh lý liên quan.
Sau đó, bác sĩ tiến hành khám phụ khoa để giúp định hướng một số nguyên nhân có ảnh hưởng đến kinh nguyệt như các bệnh lý viêm nhiễm, các khối u vùng âm đạo và cổ tử cung.
Chẩn đoán hình ảnh
Siêu âm đánh giá sơ bộ tử cung, buồng trứng và các cấu trúc xung quanh. Với siêu âm đường âm đạo có thể xác định máu chảy từ đâu, giúp đánh giá tốt hơn cấu trúc tử cung và hai phần phụ.
Xét nghiệm máu
- Tổng phân tích tế bào máu: với mục đích đánh giá tình trạng thiếu máu để cân nhắc có nên truyền máu hay không. Ngoài ra, còn giúp xác định tình trạng viêm nhiễm của cơ thể.
- Xét nghiệm sắt huyết thanh: nhằm cân nhắc có nên cung cấp thực phẩm chức năng chứa sắt hay không.
- Xét nghiệm đông máu: đánh giá xem có bệnh lý máu khó đông hay không.
- Xét nghiệm beta-HCG: xem mất kinh hay rối loạn kinh nguyệt có phải do có thai hay không.
Nội soi buồng tử cung
Nội soi buồng tử cung giúp đánh giá rõ hơn các cấu trúc trong tử cung nhằm xác định xem có tổn thương tử cung, polyp tử cung, u xơ tử cung. Đồng thời cũng giúp xác định máu có phải chảy từ tử cung hay không.
Nội soi buồng tử cung giúp chẩn đoán các nguyên nhân gây rối loạn kinh nguyệt
Sinh thiết
Khối u có thể thay đổi nồng độ các hormone sinh dục hoặc phát triển ngăn cản dòng chảy của máu kinh gây ra tình trạng rối loạn kinh nguyệt. Trường hợp khối u có cấu trúc gợi ý tình trạng ác tính, bác sĩ có thể yêu cầu sinh thiết tế bào vùng tử cung.
Sinh thiết tử cung là phương pháp quan sát mẫu mô lấy từ niêm mạc tử cung, sau đó quan sát dưới kính hiển vi đánh giá xem tế bào đó có phải ung thư, tiền ung thư, tế bào viêm hay không.
Sinh thiết buồng tử cung nhằm đánh giá bản chất tế bào khu vực này
Nong cổ tử cung và nạo lòng tử cung nếu cần thiết
Đây là thủ thuật được làm ở phòng khám và có thể điều trị với bệnh nhân ngoại trú. Trong một số trường hợp, có thể phải nhập viện để tiến hành gây mê toàn thân.
Bác sĩ sẽ tiến hành mở cổ tử cung để cạo lớp niêm mạc tử cung. Phương pháp này còn được dùng để cầm máu trong trường hợp các phương pháp điều trị khác không có tác dụng.
6Khi nào cần gặp bác sĩ?
Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ
Khi gặp các vấn đề liên quan đến rối loạn kinh nguyệt nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám và điều trị. Bạn có thể tham khảo một số dấu hiệu gợi ý các bệnh lý liên quan đến kinh nguyệt sau đây:
- Đau bụng dữ dội trong thời kỳ kinh nguyệt.
- Máu kinh ra nhiều hơn bình thường, xuất hiện tình trạng hoa mắt chóng mặt.
- Xuất hiện cục máu đông trong máu kinh.
- Thời gian giữa hai chu kỳ kinh nguyệt quá dài (lớn hơn 35 ngày) hoặc quá ngắn (nhỏ hơn 21 ngày).
- Không xuất hiện kinh nguyệt trong thời gian lớn hơn 3 tháng.
Các dấu hiệu cần lưu ý để khám bác sĩ khi rối loạn kinh nguyệt
Nơi khám chữa bệnh phụ khoa uy tín
Khi có nhu cầu thăm khám rối loạn kinh nguyệt, bạn có thể đến các phòng khám hoặc bệnh viên chuyên khoa Sản phụ khoa. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để thăm khám kịp thời.
Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:
- Tại Thành phố Hồ Chí Minh: Bệnh viện Từ Dũ, Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM, Bệnh viện Gia An 115.
- Tại Hà Nội: Bệnh viện Sản Trung Ương, Bệnh viện Sản Hà Nội, Bệnh viện E, Bệnh viện Quân đội 108.
7Điều trị rối loạn kinh nguyệt
Thay đổi lối sống
Một số thói quen trong cuộc sống cũng ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt. Vì vậy, bạn có thể thực hiện thay đổi trong lối sống để cải thiện tình trạng này như:
- Giữ cho tâm trạng thoải mái, học cách giảm căng thẳng, stress trong cuộc sống.
- Nếu hoạt động thể lực quá mức, cần phải điều chỉnh lại mức độ hoạt động.
- Nếu thừa cân, béo phì nên giảm cân từ từ, tránh giảm cân đột ngột làm nặng hơn tình trạng rối loạn kinh nguyệt.
Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh
Ngoài hoạt động thể lực, xây dựng một chế độ ăn uống lành mạnh sẽ giúp giảm cân nặng nhưng vẫn đảm bảo cung cấp đầy đủ năng lượng và chất dinh dưỡng cho cơ thể.
- Lưu ý, khi muốn giảm cân nên cân bằng dinh dưỡng hợp lý, tránh nhịn ăn ảnh hưởng đến sức khỏe.
- Cân nhắc cung cấp những thực phẩm giàu canxi cho cơ thể để ngăn ngừa tình trạng loãng xương.
- Tăng cường cung cấp rau xanh, hoa quả và các ngũ cốc cần thiết.
Dùng thuốc
Các thuốc dùng để điều trị triệu chứng xảy ra do rối loạn kinh nguyệt:
- Giảm đau bụng kinh: sử dụng thuốc giảm đau không steroid như ibuprofen, naproxen.
- Lưu ý, tuyệt đối không sử dụng aspirin.
- Giảm chảy máu: dùng thuốc chống tiêu sợi huyết như axit tranexamic để ngăn tình trạng chảy máu kéo dài.
- Bổ sung các thực phẩm chức năng chứa sắt nhằm cung cấp đủ nguyên liệu cho quá trình tạo máu.
Liệu pháp hormone
Sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày nhằm cân bằng nồng độ các hormone estrogen và progesterone trong cơ thể tạo điều kiện để chu kỳ kinh nguyệt diễn ra đều đặn.
Lưu ý, khi sử dụng và ngừng sử dụng cần tham khảo ý kiến của bác sĩ để tránh những hậu quả không mong muốn.
Phẫu thuật
Sử dụng phương pháp phẫu thuật nhằm loại bỏ các khối u trong tử cung hoặc khắc phục những bất thường liên quan đến ống dẫn trứng.
Để khắc phục tình trạng chảy máu nặng không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác có thể sử dụng các cách như:
- Cắt bỏ nội mạc tử cung: loại bỏ hoàn toàn niêm mạc tử cung.
- Nong và nạo nội mạc tử cung: loại bỏ một số lớp bên trên của niêm mạc tử cung.
- Giảm cấp máu đến tử cung: thắt một số động mạch cấp máu đến vùng này.
- Cắt bỏ tử cung: khi chảy máu quá nặng.
8Cách phòng ngừa rối loạn kinh nguyệt
- Tăng cường luyện tập sức khỏe. Duy trì luyện tập 20 đến 30 phút mỗi ngày, ít nhất 5 ngày mỗi tuần.
- Duy trì một giấc ngủ thoải mái và ít nhất 7 - 9 giờ mỗi ngày.
- Giữ tâm trạng thoải mái, học cách giảm những stress trong cuộc sống.
- Khi xuất hiện đau bụng kinh nên chườm ấm và nghỉ ngơi để tránh tình trạng đau bụng cũng như chảy máu ồ ạt.
- Theo dõi kinh nguyệt thường xuyên để phát hiện sớm các bất thường.
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các nguyên nhân gây rối loạn kinh nguyệt.
Luôn giữ cho tinh thần thoải mái để phòng ngừa rối loạn kinh nguyệt
Rối loạn kinh nguyệt có thể là thay đổi nội tiết tố ở một số thời kỳ nhưng cũng có thể là chỉ báo các bệnh lý nguy hiểm. Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn kiến thức về rối loạn kinh nguyệt. Nếu thấy bài viết hữu ích, hãy chia sẻ cho mọi người xung quanh nhé!
