Đau nửa đầu là một vấn đề sức khoẻ thường gặp, tình trạng này gây ra nhiều khó chịu và phiền toái cho bệnh nhân. Vậy đau nửa đầu là gì? Hãy cùng tìm hiểu thông tin này qua bài viết dưới đây nhé!
1Đau nửa đầu là gì?
Chứng đau nửa đầu (hay còn gọi là đau đầu Migraine) được định nghĩa là những cơn đau đầu theo nhịp mạch với cường độ thay đổi và mang tính chu kỳ, thường chỉ xảy ra ở một bên đầu.
Cơn đau này có thể trở nên trầm trọng hơn trong trường hợp gặp các kích thích liên quan đến hoạt động thể chất, ánh sáng hay âm thanh.
Thông thường, mỗi một đợt đau nửa đầu, bệnh nhân có thể phải chịu đựng suốt một khoảng thời gian từ ít nhất 4 giờ hoặc có thể kéo dài lên đến vài ngày.[1]
Chứng đau nửa đầu được định nghĩa là những cơn đau đầu theo nhịp mạch
2Mức độ phổ biến và yếu tố nguy cơ gây đau nửa đầu
Theo một vài nghiên cứu gần đây cho thấy, có đến 12% người Mỹ đang mắc chứng đau nửa đầu và con số này vẫn còn đang tăng lên theo thời gian.
Tỉ lệ bệnh được ghi nhận không đều giữa hai giới, khoảng 15% ở nữ và 5% ở nam với lứa tuổi khởi phát thường gặp nhất là vào khoảng từ tuổi thiếu niên đến tuổi trưởng thành. [2]
Người ta cũng nhận thấy rằng, có một số yếu tố nhất định có khả năng làm tăng nguy cơ mắc đau nửa đầu cụ thể là:
- Tiền sử gia đình: nguy cơ mắc đau nửa đầu sẽ tăng lên nếu có một thành viên khác trong gia đình cũng gặp phải căn bệnh này.
- Tuổi: đau nửa đầu thường khởi phát vào tuổi thiếu niên và đạt đỉnh ở khoảng tuổi 30.
- Giới tính: nữ có nguy cơ mắc đau nửa đầu cao gấp 3 lần so với nam giới.
- Sự thay đổi nội tiết tố: chứng đau nửa đầu có thể liên quan đến sự thay đổi hormon trong chu kỳ kinh nguyệt, khi mang thai và thời kỳ mãn kinh.
- Căng thẳng.
- Hút thuốc: nicotin trong thuốc lá gây co mạch, giảm tưới máu lên não do đó gây ra chứng đau nửa đầu.
Nữ có nguy cơ mắc đau nửa đầu cao gấp 3 lần so với nam giới
3Nguyên nhân gây đa nửa đầu
Các yếu tố thần kinh và di truyền
Trước đây, nguyên nhân đau nửa đầu được cho là liên quan đến bệnh lý tâm thần vì thường đi kèm với trầm cảm và rối loạn hoảng loạn. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu trong những năm gần đây đã cho thấy có sự liên quan giữa căn bệnh này với sự bất thường về gen của các chất dẫn truyền thần kinh.
Sự kích hoạt các nơron phân tiết chất dẫn truyền thần kinh như: dopamin hay serotonin ở thân não làm kích thích sự nhảy cảm của vỏ não và một số nhân thần kinh đối với các yếu tố khởi phát đau nửa đầu.
Một khi sự đáp ứng với các yếu tố khởi phát này diễn ra, các sóng kích thích sẽ được phát sinh và lan tỏa khắp vỏ não từ vùng chẩm ra phía trước gây nên tình trạng giảm chuyển hóa và tưới máu. Hệ quả của quá trình trên là gây phóng thích các chất CGRP (calcitonin gene-related peptide), neurokinin A và P tạo nên hiện tượng viêm vô trùng của thành mạch và gây đau. [3]
Các yếu tố khác kích hoạt chứng đau nửa đầu
Ngoài cơ chế sinh lý chính là các yếu tố thần kinh và di truyền, có rất nhiều yếu tố khác cũng có khả năng kích hoạt chứng đau nửa đầu như: [3]
- Sự thay đổi nội tiết tố của phụ nữ trong chu kỳ kinh nguyệt, trong thai kỳ hay thời kỳ mãn kinh.
- Một số loại thức uống như rượu, caffein khi sử dụng quá mức sẽ có khả năng gây đau nửa đầu.
- Các kích thích quá mức về mặt giác quan: đèn sáng quá mức hoặc nhấp nháy liên tục, những âm thanh lớn, những mùi nồng nặc như nước hoa, chất pha loãng sơn, khói thuốc lá.
- Vận động cường độ cao hoặc sự thay đổi thời tiết đột ngột.
- Một số loại thực phẩm như phô mai để lâu, đồ hộp, các chất phụ gia, các chất tạo ngọt hay thậm chí là bột ngọt cũng là những nguyên nhân không quá hiếm gặp khiến người bệnh khởi phát cơn đau nửa đầu.
Cafein khi sử dụng quá mức sẽ có khả năng kích hoạt đau nửa đầu
4Các triệu chứng đau nửa đầu
Giai đoạn triệu chứng mơ hồ (prodrome)
Giai đoạn này thường diễn ra 1 - 2 ngày trước khi cơn đau nửa đầu thật sự xuất hiện. Đôi khi, người ta còn gọi các triệu chứng ghi nhận được là các dấu hiệu báo trước.
Một số biểu hiện thường được ghi nhận là: táo bón hoặc tiêu chảy, tâm trạng thay đổi từ trầm cảm sang hưng phấn, thèm ăn, cứng cổ, tiểu nhiều, phù, buồn nôn, đổ mồ hôi, mệt mỏi. [3]
Giai đoạn hào quang (aura)
Giai đoạn hào quang được biểu hiện điển hình thông qua triệu chứng thị giác dạng cói sáng di chuyển và có cấu trúc ví dụ như nhìn thấy nhiều hình dạng khác nhau từ dạng sóng đến dạng răng cưa, từ điểm sáng đến tia sáng.
Ngoài ra, một số triệu chứng khác cũng được ghi nhận là mất hoặc giảm thị lực đơn thuần, xuất hiện các cảm giác bản thể như cảm giác tê bì, châm chích chi trên và mặt cùng bên. Đôi khi, tê cả tay và mặt cùng bên hay mất ngôn ngữ thoáng qua cũng có thể được ghi nhận trong giai đoạn này. [3]
Giai đoạn tấn công (attack)
Đây là giai đoạn cơn đau đầu thực sự xảy ra và nếu không được điều trị, nó có thể kéo dài lên đến 72 giờ trước khi thuyên giảm. Bệnh nhân có thể đau đầu đơn thuần hoặc đôi khi kèm theo buồn nôn, ói mửa, sợ tiếng động, sợ ánh sáng, chóng mặt tư thế hay mất khả năng tập trung.
Cơn đau được mô tả là thường xuất phát từ một bên đầu, sau đó có thể lan sang hai bên, đau từng cơn theo nhịp mạch đập, cường độ đau từ trung bình đến nặng và tăng lên khi thực hiện các hoạt động thường ngày như đi bộ hay leo cầu thang. [3]
Giai đoạn sau cơn đau (post-drome)
Ở giai đoạn này, bệnh nhân sẽ trải qua cảm giác mệt mỏi, uể oải, cảm giác yếu toàn thân và buồn ngủ. Các triệu chứng này có thể kéo dài từ 1 đến 2 ngày trước khi khỏi hẳn.
Cần chú ý là, trong giai đoạn này nếu để đầu chuyển động quá mạnh hoặc đột ngột, cơn đau đầu của bạn có thể tái phát trong một thời gian ngắn. [3]
Ở giai đoạn sau cơn đau, bệnh nhân sẽ trải qua cảm giác mệt mỏi, uể oải
5Đau nửa đầu thường liên quan tới bệnh gì?
Đau nửa đầu thường có nguyên nhân kích gợi là các yếu tố tâm lý mà điển hình là stress, tuy nhiên trong một số trường hợp, đau nửa đầu cũng có thể là biểu hiện của nhiều bệnh lý nguy hiểm chẳng hạn như: đột quỵ, dị dạng mạch máu não, u não, máu tụ nội sọ hay áp xe não.
Nếu các tình huống trên xảy ra, ngoài đau nửa đầu đơn thuần, bệnh nhân có thể xuất hiện thêm các dấu hiệu thần kinh khu trú hoặc các biểu hiện điển hình của bệnh. [3]
Đau nửa đầu có thể là dấu hiệu chỉ điểm bệnh lý đột quỵ não
5Biến chứng nguy hiểm
Trong đa số trường hợp, các loại thuốc giảm đau có thể khiến cơn đau tạm thời dịu lại, khiến người bệnh chủ quan, không điều trị bệnh tận gốc.
Đây là một quan niệm hết sức sai lầm, do đau nửa đầu tái đi tái lại trong thời gian dài có thể dẫn đến rất nhiều biến chứng tương đối nguy hiểm như: co giật, chóng mặt, mất ngủ, đột quỵ, trầm cảm, suy giảm chức năng não bộ, ảnh hưởng đến thị lực. [3]
Chóng mặt, mất ngủ là biến chứng thường gặp của tình trạng đau nửa đầu
6Cách chẩn đoán bệnh
Để chẩn đoán tình trạng đau nửa đầu, bác sĩ thường khám trực tiếp bệnh nhân kết hợp với các cận lâm sàng: [3]
- Khám lâm sàng: khi đến khám với các triệu chứng điển hình được mô tả như trên, để hỗ trợ chẩn đoán, bác sĩ có thể hỏi thêm về tiền sử gia đình, tiền sử sử dụng thuốc, các yếu tố tâm lý xã hội hay các vấn đề liên quan đến việc thay đổi nội tiết tố. Ngoài ra, các triệu chứng lâm sàng cũng được khai thác một cách tỉ mỉ nhằm phục vụ cho việc chẩn đoán một cách chính xác.
- Chụp cộng hưởng từ (MRI): thường được chỉ định nhất là MRI não, trong trường hợp cơn đau đầu trở nên nghiêm trọng hoặc kèm theo các dấu hiệu thần kinh nguy hiểm gợi ý có một tổn thương nào đó tại não bộ. Thông qua sử dụng MRI, các bác sĩ có thể chẩn đoán được khối u, đột quỵ, chảy máu trong não, nhiễm trùng cũng như các bệnh về não và hệ thần kinh khác.
- Chụp cắt lớp vi tính (CT): cũng tương tụ như MRI não, chụp cắt lớp vi tính hỗ trợ chẩn đoán trong những trường hợp cơn đau đầu có nguy cơ là thứ phát từ một tổn thương nào đó ở não như khối u, nhiễm trùng, tổn thương não, xuất huyết não.
Chụp cộng hưởng từ giúp bác sĩ phát hiện các tổn thương ở não bộ
7Khi nào cần gặp bác sĩ?
Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ
Để phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra, việc được thăm khám, chẩn đoán và điều trị đau nửa đầu một các kịp thời là vô cùng cần thiết. Vì vậy hãy đến ngay cơ sở y tế uy tín, nếu bạn đang có những vấn đề sau đây: [3]
- Đau nửa đầu thường xuyên.
- Có tiền sử đau nửa đầu đã được điều trị, nhưng gần đây tính chất cơn đau đầu có nhiều thay đổi.
- Cơn đau đầu xuất hiện một cách đột ngột và dữ dội.
- Đau đầu kèm theo sốt, cứng cổ, lú lẫn, co giật, nhìn đôi, tê hoặc yếu ở bất kỳ bộ phận nào trên cơ thể.
- Đau đầu mãn tính, nặng hơn sau khi ho, gắng sức, căng thẳng hoặc cử động đột ngột.
- Đau đầu mới xuất hiện sau 50 tuổi.
- Đau đầu sau chấn thương.
Nơi khám chữa đau nửa đầu
Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất, các phòng khám hay bệnh viện chuyên khoa Nội. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.
Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:
- Tại TP. Hồ Chí Minh: Bệnh viện đại học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh, Bệnh viện Nhân Dân Gia Định.
- Tại Hà Nội: Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Việt - Pháp.
8Các phương pháp chữa đau nửa đầu
Sử dụng thuốc giảm đau
Tùy theo cường độ đau của bệnh nhân, có thể lựa chọn các thuốc giảm đau theo bậc tăng dần như sau: acetaminophen, acetaminophen kết hợp với codein, thuốc kháng viêm non steroid, thuốc ức chế COX - 2 và thuốc giảm đau trung ương chỉ được dùng trong trường hợp cơn đau nặng.
Ngoài ra, để điều trị cắt cơn trong đau nửa đầu, một số nhóm thuốc khác cũng được sử dụng như: [3]
- Thuốc chống nôn: phù hợp cho người đau nửa đầu kèm triệu chứng nôn. Bao gồm một số thuốc như domperidone, chlorpromazine, metoclopramide.
- Triptans với tác dụng ức chế dãn mạch và phản ứng viêm đồng thời làm giảm dẫn truyền đau trung ương trên dây thần kinh sinh ba.
- Dihydroergotamine: tác dụng tương tự triptans, tuy nhiên chúng còn là chất đồng vận thụ thể dopamine và norepinephrine nên có thể gây tác dụng phụ là buồn nôn, nôn hay co mạch toàn thân.
- Opioid: đây là nhóm có khả năng gây nghiện cao nên chỉ được dùng nếu các loại thuốc trên không có hiệu quả và khi được chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa.
- Thuốc đối kháng thụ thể peptide liên quan đến gen calcitonin: bao gồm ubrogepant và rimegepant là các thuốc mới để điều trị đau nửa đầu .
Tùy theo cường độ đau của bệnh nhân, có thể lựa chọn các thuốc giảm đau theo bậc tăng dần
Sử dụng thuốc phòng ngừa
Điều trị ngừa cơn được chỉ định khi số cơn nhiều trên 4 cơn mỗi tháng hay khi điều trị cắt cơn không hiệu quả. Khi đó, bạn phải dùng thuốc phòng ngừa từ 3 - 6 tháng.
9Biện pháp phòng ngừa
Bên cạnh việc dùng thuốc như đã đề cập ở trên, chúng ta hoàn toàn có thể dự phòng đau nửa đầu bằng cách xây dựng lối sống và sinh hoạt hợp lý, lành mạnh. Cụ thể là: [3]
- Thư giãn: stress, căng thẳng và lo âu là một trong những yếu tố khởi phát thường gặp của cơn đau nửa đầu, do đó một lối sống nhẹ nhàng và thư giãn sẽ giúp ngăn ngừa bệnh lý này một cách hiệu quả.
- Thiết lập thói quen ăn uống và nghỉ ngơi hợp lý, khoa học: bạn nên tránh ngủ quá nhiều hoặc quá ít, trung bình khoảng 8 giờ/ngày. Đồng thời, bệnh nhân nên ăn đúng giờ và tuyệt đối không được bỏ bữa.
- Uống nhiều nước: giúp cải thiện sức khỏe tổng thể và hệ miễn dịch, giảm nguy cơ mắc bệnh nói chung kể cả đau nửa đầu.
- Luyện tập thể thao đều đặn: thể dục thường xuyên giúp cơ thể dẻo dai, xả stress, hạn chế vấn đề tâm lý và đau nửa đầu. Bạn có thể bắt đầu với thể dục nhịp điệu, đi bộ, bơi lội hoặc đạp xe
Uống nhiều nước giúp nâng cao sức khỏe về hệ miễn dịch
Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn đọc những thông tin bổ ích về vấn đề đau nửa đầu. Nếu bạn cảm thấy bài viết hay hãy chia sẻ cho bạn bè và gia đình cùng tham khảo nhé!
Nguồn tham khảo
Xem thêm 
