Rối loạn tiêu hoá là tình trạng các hoạt động tiêu hóa trong dạ dày - ruột diễn ra một cách bất thường. Những rối loạn này bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau và có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ. Hãy cùng tìm hiểu thêm thông tin về tình trạng phổ biến này nhé!
1Rối loạn tiêu hóa là gì?
Rối loạn tiêu hóa thực chất không phải bệnh lý mà là triệu chứng chung cho một loạt các bệnh lý khác nhau. Các bệnh lý này rất đa dạng và đều gây ảnh hưởng trực tiếp lên đường tiêu hóa, làm quá trình hấp thu, đào thải diễn ra một cách bất thường.
Rối loạn tiêu hoá có thể được chia làm 2 nhóm:
- Rối loạn tiêu hóa cơ năng: Thường xảy ra do các khối u, loét hoặc dị vật gây cản trở đường tiêu hóa.
- Rối loạn tiêu hóa chức năng: Thường do các bệnh lý ảnh hưởng đến đường tiêu hóa.
Một số bệnh lý tiêu biểu trong rối loạn chức năng tiêu hóa là:
2Nguyên nhân
Nguyên nhân chủ yếu gây ra triệu chứng rối loạn tiêu hoá là các bệnh lý tại đường ruột. Tuy nhiên, chế độ ăn uống và sinh hoạt cũng có ảnh hưởng không nhỏ lên hoạt động của hệ tiêu hoá và dẫn đến các rối loạn bất thường.
- Chế độ ăn uống không hợp lý: Việc ăn quá nhiều thực phẩm chứa đường, acid, chất béo; thực phẩm có nguồn gốc từ bơ động vật, sữa; thực phẩm ít chất xơ, các thức ăn chưa được chế biến kỹ, ôi thiu có thể gây rối loạn tiêu hoá, thậm chí dẫn đến ngộ độc. Thói quen ăn nhanh và ít uống nước cũng có ảnh hưởng tương tự.
- Tiêu thụ nhiều thức uống có cồn: Rượu, bia hay các chất kích thích khác tác động lên hệ tiêu hóa gây nên tình trạng nôn mửa, đầy hơi, đau bụng và dễ dẫn đến viêm dạ dày - tá tràng.
- Bệnh lý dạ dày: Các bệnh lý về dạ dày như viêm, loét dạ dày, co thắt dạ dày,... là một trong những nguyên nhân gây ra triệu chứng rối loạn tiêu hoá.
- Viêm ruột thừa cấp: Viêm ruột thừa là tình trạng viêm nhiễm một phần của ống tiêu hóa, ngay tại vị trí nối giữa ruột non và đại tràng. Viêm ruột thừa cấp thường gây đau bụng bên phải, buồn nôn, nôn mửa, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng tiêu hóa.
- Nhiễm trùng đường ruột.
- Mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột: Tập hợp các hệ vi sinh trong đường ruột giúp cân bằng miễn dịch và hấp thụ dinh dưỡng tốt hơn. Khi sự mất cân bằng xảy ra thường sẽ dẫn đến tiêu chảy, táo bón...
- Bệnh sỏi đường tiết niệu: Sỏi đường tiết niệu có thể gây ra các triệu chứng rối loạn tiêu hoá như đau bụng dưới, tiểu buốt, tiểu rắt, buồn nôn và nôn mửa. Bệnh lý xảy ra do sự tích tụ của các khoáng chất và chất bài tiết trong nước tiểu, dẫn đến hình thành các tảng sỏi.
Một số nguyên nhân dẫn đến rối loạn tiêu hoá
3Triệu chứng của rối loạn tiêu hóa
Rối loạn tiêu hóa chủ yếu gây khó chịu và đau đớn cho người bệnh. Các triệu chứng có thể xuất hiện sớm hay muộn, liên tục hoặc ngắt quãng tùy vào nguyên nhân:
- Đầy hơi, chướng bụng, đau bụng: Là nhóm triệu chứng phổ biến nhất của rối loạn tiêu hoá. Bạn sẽ cảm thấy bụng căng tức, khó chịu và hơi phình ra. Cơn đau xuất hiện ở nhiều vùng khác nhau, có thể khởi phát một cách đột ngột hoặc kéo dài.
- Nôn hoặc đi cầu ra máu: Triệu chứng này có thể xuất hiện do nhiễm trùng hoặc các bệnh lý khác tại đường tiêu hoá. Khi thấy máu trong dịch nôn hoặc phân, cần ngay lập tức đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị.
- Buồn nôn, nôn mửa: Triệu chứng này có thể xuất hiện một cách đột ngột và kéo dài liên tục gây ra tình trạng mệt mỏi, suy nhược.
- Ợ hơi, ợ nóng: Nếu bạn thường xuyên gặp tình trạng ợ hơi, ợ nóng, đó có thể là dấu hiệu của các rối loạn tại dạ dày và tá tràng.Triệu chứng này xuất hiện khi có quá nhiều khí trong dạ dày và ruột dẫn đến giải phóng qua miệng, có thể kèm theo cảm giác nóng rát, khó chịu.
- Vấn đề đại tiện: Khi bị rối loạn tiêu hoá, bạn sẽ gặp một số vấn đề về đại tiện, chẳng hạn như tiêu chảy, táo bón, tiểu không tự chủ… Triệu chứng này xảy ra do hệ tiêu hoá mất kiểm soát đối với chức năng đào thải.
- Khó nuốt: Khó nuốt có thể là triệu chứng của rối loạn tiêu hóa, thường gặp nhất là cảm giác khó chịu khi ăn uống, chán ăn, thậm chí khó thở và đau họng, đau ngực.
Một số biểu hiện của triệu chứng rối loạn tiêu hoá
4Các bệnh lý nguy hiểm gây rối loạn tiêu hóa
Rối loạn tiêu hoá là triệu chứng của hàng hoạt các bệnh lý khác nhau, có thể là bệnh lý cấp tính hoặc mạn tính nhưng đa số đều xuất phát từ đường ruột.
- Các bệnh cấp tính: Các bệnh cấp tính như tắc ruột, thoát vị, áp xe,... có thể gây đầy hơi, chướng bụng, đau bụng, buồn nôn, nôn, tiêu chảy. Các triệu chứng rối loạn tiêu hoá này thường xuất hiện một cách đột ngột và dữ dội.
- Các bệnh đường ruột: Những bệnh lý về đường ruột như viêm loét dạ dày - tá tràng, viêm đại tràng, hội chứng ruột kích thích,... là nguyên nhân chủ yếu gây ra rối loạn tiêu hoá.
- Các bệnh nguy hiểm khác: Ngoài những tình trạng kể trên, bệnh thiếu máu đường ruột hay ung thư cũng gây ra triệu chứng rối loạn tiêu hoá. Lúc này, dấu hiệu của rối loạn tiêu hoá có thể tiềm tàng trong một thời gian dài và cần được chẩn đoán, điều trị càng sớm càng tốt.
Một số bệnh lý cấp tính và mạn tính đều gây ra rối loạn tiêu hoá
5Chẩn đoán bệnh lý gây ra rối loạn tiêu hóa
Ngoài việc thăm khám các biểu hiện lâm sàng, bác sĩ có thể chỉ định thêm một số xét nghiệm để chẩn đoán chính xác bệnh lý gây ra rối loạn như:
- Chụp X-quang, CT scan
- Nội soi ổ bụng
- Siêu âm
- Đo áp lực nhu động ruột
- Chụp cắt lớp và chụp cộng hưởng từ (MRI)
6 Khi nào cần gặp bác sĩ
Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ
Rối loạn tiêu hoá là triệu chứng thường gặp do nhiều bệnh lý khác nhau. Các triệu chứng này có thể tự khỏi hoặc điều trị bằng các thuốc không kê đơn. Tuy nhiên, bạn nên đến gặp bác sĩ nếu các dấu hiệu trở nên trầm trọng hơn, như:
- Đau bụng dữ dội, đi tiêu không hết hoặc khó đi.
- Đau bụng có cảm giác như dao đâm.
- Chạm nhẹ vào bụng gây đau và gồng cứng.
- Sốt cao trên 39 độ C.
- Các tình trạng rối loạn tiêu hóa kéo dài trên 1 tuần.
- Sụt cân nhanh chóng (>10% trên tổng cân nặng trong 1 tháng).
- Nôn ói hoặc tiêu chảy dữ dội, kèm theo mất nước.
Nên đến gặp bác sĩ khi các triệu chứng trở nên trầm trọng hơn
Nơi khám chữa tiêu hóa uy tín
Khi nhận thấy các triệu chứng của rối loạn tiêu hoá hoặc các bệnh lý nguyên nhân gây ra rối loạn tiêu hoá, bạn có thể đến khám tại các Khoa Nội tiêu hoá của các bệnh viện và phòng khám uy tín. Một số địa chỉ mà bạn có thể tham khảo:
- Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Bình Dân, Bệnh viện Đại học Y dược, Bệnh viện Gia Định,...
- Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện E, Bệnh viện Đại học Y, Bệnh viện Thu Cúc,...
7Các phương pháp điều trị rối loạn tiêu hóa
Tuỳ vào kết quả chẩn đoán và nguyên nhân gây bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định những phương pháp điều trị khác nhau. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất trong điều trị rối loạn tiêu hoá là điều trị bệnh lý gây ra triệu chứng này. Bên cạnh đó, có thể áp dụng một số biện pháp sau để kiểm soát và giảm các dấu hiệu rối loạn tiêu hoá:
- Bổ sung men tiêu hoá và lợi khuẩn, ưu tiên ăn các loại thực phẩm dễ tiêu.
- Tránh ăn quá nhiều thức ăn chứa gia vị, dầu mỡ hoặc thức ăn có nguồn gốc từ bơ động vật, sữa,...
- Nghỉ ngơi hợp lý và cung cấp đầy đủ nước cho cơ thể.
- Sử dụng thuốc không kê đơn: Hầu hết các biểu hiện của rối loạn tiêu hoá như đau bụng, buồn nôn, táo bón, tiêu chảy,... đều có thể được điều trị tốt bằng các thuốc không kê đơn. Một số thuốc thường được sử dụng là Maalox, Berberin, Loperamid,...
- Sử dụng thuốc kê đơn: Khi các biểu hiện rối loạn tiêu hoá trở nên nặng hơn, bạn cần dùng thuốc theo sự chỉ định và giám sát của bác sĩ. Bạn cũng có thể sẽ được kê thuốc kháng sinh nếu các rối loạn liên quan đến nhiễm khuẩn đường tiêu hoá.
8 Biện pháp phòng ngừa
Rối loạn tiêu hóa là một vấn đề thường gặp và có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe cũng như sinh hoạt hàng ngày. Để phòng ngừa rối loạn tiêu hóa, bạn có thể áp dụng những biện pháp sau đây:
- Tránh các tác nhân có hại cho tiêu hóa như rượu, đồ cay nóng, dầu mỡ và thuốc không kê đơn hoặc kê đơn có thể gây ra rối loạn tiêu hóa. Tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng thuốc.
- Đưa chất xơ vào thực đơn hàng ngày, bao gồm trái cây, rau củ, ngũ cốc nguyên hạt và các loại đậu để ngăn ngừa táo bón, tiêu chảy và các triệu chứng khác. Kết hợp chất xơ hòa tan và không hòa tan để cải thiện hoạt động tiêu hóa.
- Uống đủ nước để giúp làm sạch hệ thống tiêu hóa, ngăn ngừa táo bón và cải thiện khả năng hấp thụ dinh dưỡng của cơ thể. Tùy vào từng thể trạng từng người mà có cách tính lượng nước cần uống khác nhau.
- Sử dụng chế phẩm sinh học như men vi sinh có trong sữa chua để cải thiện hệ tiêu hóa. Tuy nhiên, cần thận trọng và chỉ sử dụng vừa đủ.
- Tập thể dục thường xuyên để cải thiện sức khỏe, giảm bớt stress và kích thích hệ tiêu hóa. Hãy cố gắng tập thể thao ít nhất 30 phút mỗi ngày.
Ăn nhiều chất xơ giúp phòng ngừa hiệu quả rối loạn tiêu hoá
Rối loạn tiêu hóa không phải là bệnh mà chỉ là một triệu chứng do hệ tiêu hóa bị ảnh hưởng. Tuy rất hay gặp và dễ bị bỏ qua do tâm lý chủ quan, nhưng thực chất rối loạn tiêu hoá vẫn cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời, bởi đây có thể dấu hiệu của một bệnh lý nguy hiểm khác. Hãy chia sẻ ngay thông tin này cho người thân và bạn bè cùng biết nhé!
Nguồn: Medical News Today, Hopkins Medicine, Everyday Health.
