Ợ nóng là gì? Nguyên nhân và cách khắc phục tình trạng ợ nóng hiệu quả

Ợ nóng là cảm giác nóng rát ở ngực do bị trào ngược axit dạ dày. Nếu chứng ợ nóng kéo dài thì có thể khiến người bệnh ăn uống kém, khó nuốt hoặc là dấu hiệu của bệnh lý nghiêm trọng khác. Hãy cùng tìm hiểu nguyên nhân và cách khắc phục tình trạng ợ nóng qua bài viết dưới đây nhé!

1Ợ nóng là gì?

Ợ nóng là tình trạng bạn bị kích ứng ở thực quản (cơ quan có cấu trúc dạng ống, làm nhiệm vụ dẫn thức ăn từ miệng đến dạ dày) do axit dạ dày trào ngược. Khi đó, bạn sẽ có cảm giác nóng rát ở giữa ngực, phía sau xương ức hoặc cũng có thể cảm thấy vị đắng trong cổ họng và miệng. Các triệu chứng này thường nặng hơn sau khi ăn hoặc khi nằm.

Triệu chứng ợ nóng kéo dài có thể khiến bạn ăn uống kém, khó nuốt hoặc là dấu hiệu thể hiện sự bất thường của hệ tiêu hóa. [1]

Triệu chứng điển hình của ợ nóng là nóng rát khó chịu vùng ngực

2Các triệu chứng đi kèm với ợ nóng

Ngoài cảm giác khó chịu và nóng rát ở ngực, ợ nóng có thể bao gồm các triệu chứng khác như:

• Nóng rát trong cổ họng.
• Khó nuốt.
• Đau ở phía sau xương ức, cảm giác bị đè nén.
• Đau nhiều hơn khi nằm xuống hoặc cúi người xuống.
• Cảm thấy vị chua và đắng trong cổ họng hoặc miệng.
• Ho và khàn giọng. [2]

Ợ nóng đau hơn khi nằm hoặc cúi xuống

3Nguyên nhân gây ợ nóng

Ợ nóng thường xảy ra khi axit dịch vị từ dạ dày trào ngược lên thực quản. Thông thường khi ăn, thức ăn sẽ đi xuống dạ dày và không bị đẩy ngược trở lại họng nhờ cơ chế đóng mở của cơ vòng thực quản.

Nếu cơ vòng thực quản không hoạt động bình thường thì có thể làm trào ngược thức ăn và axit dạ dày trở lại thực quản. Lúc này, axit dạ dày sẽ kích ứng niêm mạc thực quản và gây ra các triệu chứng ợ nóng.[3]

Ngoài ra, một số điều kiện và yếu tố khác có thể khiến bạn dễ bị ợ nóng hơn bình thường, bao gồm:

• Thoát vị khe hoành (hiatal hernia): Xảy ra khi dạ dày hoặc các cơ quan khác thoát vị vào trung thất qua lỗ thực quản của cơ hoành.
• Viêm loét dạ dày: Tình trạng làm giảm khả năng tiêu hóa thức ăn của dạ dày, làm tăng tiết axit dịch vị và gây trào ngược.
• Thừa cân hoặc béo phì: Béo phì là một yếu tố nguy cơ chính góp phần gây ra bệnh trào ngược dạ dày - thực quản (GERD).[4]
• Hút thuốc: Hút thuốc ít liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD). Nhưng nghiên cứu cho thấy những người bỏ hoặc giảm hút thuốc lá có khả năng giảm các triệu chứng ợ nóng cao gấp ba lần.[5]
• Một số loại thuốc: Chẳng hạn như aspirin, ibuprofen, thuốc an thần và thuốc huyết áp có thể làm tăng nguy cơ bị ợ nóng.[6]
• Sử dụng thuốc uống nhóm Bisphosphonate không đúng cách: Trong 30 phút sau khi uống thuốc không được nằm. Nếu nằm thì nguy cơ cao sẽ xuất hiện trào ngược với triệu chứng ợ nóng thường xuyên và dai dẳng.

Theo một nghiên cứu, chứng ợ nóng phổ biến trong thời kỳ mang thai, đặc biệt là trong tam cá nguyệt thứ ba. Có khoảng 17 - 45%, thai phụ có triệu chứng ợ nóng.[7]

Rối loạn hoạt động cơ vòng thực quản là nguyên nhân chính gây ợ nóng

4Yếu tố nguy cơ

Một số loại thực phẩm và đồ uống có thể gây ra chứng ợ nóng, cụ thể:

• Hành.
• Bạc hà.
• Sô cô la.
• Thức ăn cay.
• Đồ ăn nhiều dầu mỡ.
• Trái cây có múi họ cam quýt.
• Cà chua và các sản phẩm liên quan.
• Rượu, đồ uống có ga, cà phê hoặc đồ uống chứa caffein.[8]

5Biến chứng liên quan đến tình trạng ợ nóng

Thông thường, triệu chứng ợ nóng không phải là vấn đề đáng lo ngại. Trong nhiều trường hợp, ợ nóng xảy ra thường xuyên và cản trở sinh hoạt ăn uống hàng ngày và được chẩn đoán là bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD).

GERD có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe khác nếu không được điều trị kịp thời, chẳng hạn như:

• Ho lâu ngày.
• Viêm thanh quản.
• Viêm hoặc loét thực quản.
• Khó nuốt do thực quản hẹp.
• Barrett thực quản, một tình trạng có thể làm tăng nguy cơ bị ung thư thực quản.

Biến chứng ợ nóng xảy ra khi cổ họng bị kích ứng kéo dài bởi axit dạ dày

6Chẩn đoán ợ nóng

Bác sĩ thường chẩn đoán chứng ợ nóng dựa trên mô tả triệu chứng và tiền sử bệnh. Để xác định xem chứng ợ nóng của bạn có phải là triệu chứng của bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) hay không, bác sĩ có thể đề nghị:

• Nội soi: Quan sát bằng một chiếc camera nhỏ gắn trên ống dẻo luồn qua miệng vào đường tiêu hóa.
• Xét nghiệm thăm dò axit: Một máy theo dõi axit được đặt trong thực quản để xác định thời điểm và thời gian axit dạ dày trào ngược lên thực quản. Thường được áp dụng tại 1 số nước.
• Kiểm tra nhu động thực quản: Một ống thông được đưa vào thực quản để đo chuyển động và áp suất trong thực quản.[9]
• Điện tâm đồ (ECG): Xác định nguyên nhân gây đau rát ngực có liên quan đến tim hay không.

7Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cho thấy cần gặp bác sĩ

Ợ nóng thường dẫn đến nóng rát vùng ngực và cơn đau phía sau xương ức. Tuy nhiên trong một số trường hợp, đau ngực có thể là triệu chứng của cơn đau tim nguy hiểm.

Tìm kiếm sự giúp đỡ ngay lập tức nếu bạn bị đau hoặc tức ngực dữ dội, đặc biệt khi kết hợp với đau lan ở cánh tay và hàm hoặc xuất hiện triệu chứng khó thở.

Bạn cũng nên đi khám ngay nếu thấy các dấu hiệu sau:

• Ợ nóng xảy ra thường xuyên.
• Các triệu chứng vẫn tồn tại mặc dù đã sử dụng thuốc không kê đơn.
• Gặp khó khăn khi nuốt.
• Buồn nôn hoặc nôn dai dẳng.
• Sụt cân vì chán ăn hoặc ăn uống khó khăn.[10]

Địa chỉ khám chữa chứng ợ nóng uy tín

Việc lựa chọn bệnh viện và phòng khám là rất quan trọng để đảm bảo bạn nhận được sự chăm sóc y tế tốt nhất. Khi nghi ngờ bị chứng ợ nóng, bạn nên đến khoa Tiêu hóa tại bệnh viện đa khoa tại địa phương hoặc phòng khám chuyên khoa gần nhất.

Nếu các dấu hiệu chuyển biến xấu hơn, bạn có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và điều trị kịp thời:

• TP. HCM: Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện nhân dân Gia Định,...
• Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Việt Đức, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội,...

8Điều trị ợ nóng

Nhiều loại thuốc trị viêm loét dạ dày có thể giúp giảm chứng ợ nóng, bao gồm:

• Thuốc kháng axit: Tác dụng trung hòa axit dạ dày giúp giảm đau nhanh chóng (Antacid: magnesium hydroxide, aluminum hydroxide,...). Tuy nhiên, thuốc chỉ có tác dụng điều trị triệu chứng chứ không thể chữa lành thực quản bị tổn thương do axit dạ dày.
• Thuốc chẹn H2: Làm giảm lượng axit dạ dày, giảm đau lâu hơn thuốc kháng axit (Cimetidine, Famotidine,...).
• Thuốc ức chế bơm proton: PPI có khả năng làm giảm axit dạ dày đồng thời chữa lành các mô bị tổn thương trong thực quản (Esomeprazole, lansoprazole, omeprazole,...).

Khi sử dụng các loại thuốc này có thể gây ra tác dụng phụ như: Thuốc kháng axit có thể gây táo bón hoặc tiêu chảy; PPI có thể gây đau đầu, tiêu chảy hoặc đau bụng.[11]

Thuốc trị đau dạ dày là thuốc không kê đơn, tuy nhiên người bệnh cần phải đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng hoặc cần có sự hỗ trợ tư vấn từ bác sĩ và dược sĩ.

9Mẹo giảm triệu chứng ợ nóng

Thay đổi lối sống có thể giúp giảm bớt chứng ợ nóng:

• Duy trì cân nặng khỏe mạnh: Cân nặng dư thừa gây áp lực lên bụng, đẩy dạ dày lên và khiến axit trào ngược lên thực quản.
• Tránh mặc quần áo bó sát: Quần áo bó gây áp lực lên bụng và cơ vòng thực quản.
• Tránh các loại thực phẩm làm tăng nguy cơ ợ nóng.
• Tránh nằm ngay sau khi ăn: Nên ngồi nghỉ ngơi 2-3 giờ.
• Tránh ăn quá khuya.
• Kê cao đầu giường hoặc nằm gối cao nếu bạn thường xuyên bị ợ nóng khi ngủ.
• Tránh hút thuốc lá và uống rượu: Cả hút thuốc và uống rượu đều làm rối loạn hoạt động của cơ vòng thực quản.
• Tránh ăn quá no: Thay vào đó hãy chia nhiều bữa nhỏ trong ngày.[10]

Nên tránh các loại trái cây có múi vị chua để hạn chế làm tăng axit dạ dày

10Phòng tránh tình trạng ợ nóng

Bạn có thể ngăn ngừa chứng ợ nóng bằng các biện pháp sau đây:

• Giữ cân nặng khỏe mạnh.
• Tránh thực phẩm và đồ uống làm tăng nguy cơ ợ nóng.
• Mặc quần áo rộng và thoải mái.
• Ăn các bữa ăn nhỏ và không nên ăn quá nhiều.
• Không nên hút thuốc.
• Ngủ đủ giấc và giảm thiểu căng thẳng .
• Tránh nằm xuống ngay sau khi ăn.[12]

Trên đây là những thông tin liên quan đến chứng ợ nóng bao gồm nguyên nhân, triệu chứng, cách chăm sóc và điều trị. Hy vọng bài viết này hữu ích với bạn, hãy chia sẻ để mọi người cùng có thêm nhiều kiến thức bổ ích nhé!