Suy tuyến yên: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Tuyến yên là một trong những tuyến quan trọng nhất của hệ nội tiết, giữ vai trò chỉ huy hầu hết các tuyến nội tiết khác của cơ thể. Khi tuyến này giảm chức năng sẽ ảnh hưởng đến quá trình điều hòa hoạt động của nhiều cơ quan trong cơ thể, cùng tìm hiểu qua bài viết này nhé!

1Suy tuyến yên là gì?

Tuyến yên là gì?

Tuyến yên là một tuyến to bằng hạt đậu nằm ở đáy não (sàn não thất 3, trong hố yên của thân xương bướm), có chức năng tiết ra một số loại hormone tham gia vào các hoạt động của cơ thể như:

• Hormone vỏ thượng thận (ACTH): kích thích vỏ thượng thận tiết ra cortisol, có chức năng điều hòa huyết áp và lượng đường trong máu.
• Hormone chống bài niệu (ADH): điều chỉnh nồng nước và độ natri trong cơ thể.
• Hormone kích thích nang trứng (FSH): kích thích tinh hoàn sản xuất tinh trùng ở nam và buồng trứng sản xuất hormone estrogen ở nữ.
• Hormone tăng trưởng (GH): duy trì sức mạnh cơ bắp và xương, ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất.
• Hormone luteinizing (LH): kích thích rụng trứng ở nữ và sản xuất testosterone ở nam.
• Oxytocin: hỗ trợ quan trọng trong quá trình chuyển dạ.
• Prolactin: kích thích sản xuất sữa mẹ.
• Hormone kích thích tuyến giáp: kích thích tuyến giáp sản sinh ra các hormone tuyến giáp.[1]

Suy tuyến yên là gì?

Suy tuyến yên là tình trạng tuyến yên tiết ra thiếu một hoặc toàn bộ hormone. Điều này làm ảnh hưởng đến sự hoạt động của các cơ quan trong cơ thể.

Dựa trên nguyên nhân gây nên tình trạng suy tuyến yên, người ta chia suy tuyến yên thành 3 loại như:

• Suy tuyến yên nguyên phát: gây ra do tổn thương hoặc rối loạn ở tại tuyến yên.
• Suy tuyến yên thứ phát: do tổn thương vùng dưới đồi.
• Suy tuyến yên vô căn: chưa xác định được nguyên nhân.

Suy tuyến yên rất hiếm gặp và có thể gặp ở bất kỳ ai, trong bất cứ độ tuổi nào.

Suy tuyến yên là tình trạng giảm tiết một số hormone tại tuyến yên

2Nguyên nhân gây suy tuyến yên

Nguyên nhân hay gặp nhất gây nên tình trạng suy tuyến yên là khối u tồn tại ở vùng này gây rối loạn khả năng tạo hormone.

Một số nguyên nhân khác gây nên tình trạng suy tuyến yên khác có thể kể đến là:

• Chấn thương hoặc phẫu thuật sọ não.
• Phẫu thuật hoặc xạ trị vùng đầu cổ.
• Xuất huyết hoặc nhồi máu vùng tuyến yên.
• Viêm não, viêm màng não.
• Hoại tử tuyến yên sau sinh (do tình trạng mất máu sau sinh).
• Bệnh tự miễn.
• Tổn thương vùng dưới đồi.
• Biến đổi gen.[2]

Chấn thương sọ não có thể gây nên tình trạng suy tuyến yên

3Triệu chứng của suy tuyến yên

Tùy theo tình trạng thiếu hụt những hormone khác nhau nên triệu chứng biểu hiện ở mỗi người là khác nhau. Một số triệu chứng của suy tuyến yên có thể kể đến là:

• Thiếu hormone FSH và LH: nữ có thể không xuất hiện kinh nguyệt, khô âm đạo. Nam có thể rối loạn cương dương, suy giảm chức năng tình dục.
• Không đủ hormone GH: dẫn đến không đủ năng lượng cho cơ thể gây ra mệt mỏi, thân nhiệt giảm, tăng cân, táo bón, khô da.
• Không đủ hormone ACTH: suy giảm cortisol khiến cho huyết áp thấp, đường máu giảm, dễ căng thẳng.
• Không đủ prolactin: phụ nữ không có sữa sau sinh.
• Không đủ hormone ADH: gây tiểu nhiều và khát nước.[3]

Suy tuyến yên có thể gây nên huyết áp thấp

4Biến chứng của suy tuyến yên

Tình trạng suy tuyến yên có thể gây nên những bệnh lý thứ phát như:

• Thiếu GH: gây ra béo phì, tăng cholesterol, hội chứng chuyển hóa.
• Thiếu ACTH hoặc TSH: gây suy tuyến thượng thận hoặc suy giáp có thể gây ra tử vong.[4]

5Cách chẩn đoán suy tuyến yên

Sau khi khai thác tiền sử và những đặc điểm lâm sàng hướng tới suy giảm chức năng tuyến yên, bác sĩ có thể chỉ định những cận lâm sàng liên quan như:

• Xét nghiệm máu: đánh giá nồng độ hormone do tuyến yên sản sinh.
• Xét nghiệm kích thích hormone: kích thích tuyến yên sản sinh ra hormone.
• Xét nghiệm dung nạp insulin: đánh giá thiếu hụt GH hoặc ACTH.
• Cộng hưởng từ (MRI): đánh giá kích thích khối u tuyến yên.
• Cắt lớp vi tính (CT - scanner): đánh giá khối u tuyến yên.

Xét nghiệm máu để đánh giá nồng độ các hormone do tuyến yên tiết ra hoặc kích thích tiết ra

6Khi nào cần gặp bác sĩ

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Các dấu hiệu của suy tuyến yên thường rất đa dạng. Chính vì vậy, khi xuất hiện 1 trong những dấu hiệu sau, người bệnh nên đến các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị:

• Thường xuyên mệt mỏi, chóng mặt.
• Trẻ em chậm phát triển thể chất so với những bạn cùng tuổi.
• Tăng cân không rõ nguyên nhân.
• Mẹ bầu không có sữa sau sinh.
• Suy giảm chức năng tình dục.

Nơi khám chữa suy tuyến yên

Khi có bất kỳ dấu hiệu nào của suy tuyến yên, người bệnh nên đến các cơ sở y tế gần nhất, các phòng khám hay bệnh viện chuyên khoa Nội tiết hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tại Thành phố Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM, Bệnh viện Gia An 115, Bệnh viện Nhân dân 115.
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Nội tiết Trung ương, Bệnh viện Lão khoa Trung ương, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội.

7Phương pháp điều trị suy tuyến yên

Tùy thuộc vào nguyên nhân và các hormone bị thiếu, bác sĩ có thể chỉ định những phương pháp như:

• Thay thế hormone: cung cấp các hormone bị thiếu để đảm bảo các chức năng của cơ thể.
• Phẫu thuật: loại bỏ khối u trong tuyến yên.
• Xạ trị: trong một số trường hợp có thể dùng xạ trị để thu nhỏ khối u.

8Biện pháp phòng ngừa suy tuyến yên

Không thể dự phòng hoàn toàn các nguyên nhân gây nên tình trạng suy tuyến yên nhưng bạn có thể thực hiện những biện pháp sau để giảm các yếu tố nguy cơ như:

• Đội mũ bảo hiểm để tránh những chấn thương sọ não trong sinh hoạt và lao động.
• Hạn chế tình trạng mất máu khi sinh.
• Hạn chế viêm nhiễm nhất có thể.
• Khám sức khỏe định kỳ để điều trị tốt những bệnh lý có thể gây ra suy tuyến yên.

Đội mũ bảo hiểm để tránh những chấn thương không đáng có

Hy vọng bài viết sẽ cung cấp cho bạn các kiến thức về tình trạng suy tuyến yên, đặc biệt các dấu hiệu nhận biết. Nếu thấy bài viết hữu ích, hãy chia sẻ cho người thân và bạn bè nhé!