Chấn thương sọ não là gì? Dấu hiệu, cách chẩn đoán và điều trị

Chấn thương sọ não là một trong những nguyên nhân gây tử vong cho người lao động tại Việt Nam. Cùng tìm hiểu nguyên nhân, dấu hiệu, cách điều trị và phòng ngừa cấp cứu ngoại khoa này qua bài viết dưới đây nhé!

1Chấn thương sọ não là gì?

Chấn thương sọ não là tình trạng xảy ra khi có một lực mạnh tác động vào vùng đầu có thể gây ra tổn thương hệ thần kinh.

Chấn thương sọ não có nhiều mức độ khác nhau. Một số trường hợp, người bệnh có thể khỏi trong vòng vài ngày. Tuy nhiên nếu tình trạng nặng hơn có thể để lại một số di chứng vĩnh viễn hoặc dẫn tới tử vong.[1]

Chấn thương sọ não là tình trạng có lực tác động mạnh vào vùng đầu gây chấn động não

2Nguyên nhân gây chấn thương sọ não

Có nhiều nguyên nhân gây ra tác động vào vùng đầu như:

• Ngã: ngã từ giường xuống hay gặp ở trẻ em, đặc biệt là trẻ sơ sinh. Ngã cầu thang hay gặp ở trẻ em và người già.
• Tai nạn giao thông: những va chạm của xe máy - xe máy, xe máy - ô tô khiến cho vùng đầu bị tác động mạnh.
• Bạo lực: những cú đánh mạnh vùng đầu do bạo lực gia đình, bạo lực lao động, bạo lực học đường...
• Thể thao: các môn thể thao gây tác động mạnh vào vùng đầu như bóng đá, bóng rổ, quyền anh, quần vợt...[2]

Ngã là một trong những nguyên nhân gây chấn thương sọ não

3Các loại chấn thương sọ não thường gặp

Dựa vào triệu chứng lâm sàng, chấn thương sọ não có thể được chia thành những loại sau:

• Chấn thương sọ não nhẹ: đây là tai nạn hay gặp nhất. Bệnh biểu hiện với tình trạng choáng váng, mất ý thức trong thời gian ngắn nhỏ hơn 30 phút, quên, lú lẫn những sự việc trong cuộc sống trong vài ngày rồi trở về bình thường.
• Chấn thương sọ não mức độ trung bình: thời gian choáng váng, mất ý thức lớn hơn 30 phút. Tình trạng quên, lú lẫn cũng diễn ra dài hơn có thể lên tới 1 tuần.
• Chấn thương sọ não mức độ nặng: xuất hiện hôn mê trong vài ngày, có những tổn thương trên não.

Một cách phân loại khác dựa vào tổn thương não bộ qua chẩn đoán hình ảnh, bệnh được phân thành 2 loại:

• Chấn thương sọ não không biến chứng: không phát hiện tổn thương trên CT hoặc MRI.
• Chấn thương sọ não phức tạp: xuất hiện tổn thương nhu mô hoặc gãy xương trên CT hoặc MRI.

4Dấu hiệu của chấn thương sọ não

Tùy thuộc vào mức độ tác động vào não bộ, các triệu chứng sẽ xuất hiện và kéo dài trong những khoảng thời gian khác nhau.

Với chấn thương sọ não nhẹ, các triệu chứng thường diễn biến ít rầm rộ như:

• Giảm thị lực trong thời gian ngắn.
• Ù tai.
• Sợ ánh sáng và âm thanh.
• Đau đầu âm ỉ.
• Nôn, buồn nôn.
• Mệt mỏi, hoa mắt chóng mặt.
• Rối loạn tâm thần như thay đổi tâm trạng, mất ý thức từ vài giây đến vài phút.
• Rối loạn giấc ngủ, mất tập trung hoặc rối loạn trí nhớ.

Ngoài các dấu hiệu tương tự chấn thương nhẹ, những triệu chứng do chấn thương sọ não trung bình và nặng có thể xuất hiện những dấu hiệu khác như:

• Rối loạn thị giác và thính giác.
• Mất ý thức vài phút đến vài giờ.
• Đau đầu dữ dội.
• Nôn tất cả mọi thứ ra ngoài.
• Giãn đồng tử.
• Xuất hiện chất lỏng ở mũi hoặc tai.
• Tê tay chân.
• Hôn mê.

Trẻ nhỏ không thể nói được nên chúng có thể biểu hiện bằng những đặc điểm như:

• Trẻ chán ăn hoặc bỏ bú.
• Luôn trong trạng thái kích động, khóc liên tục mà không thể dỗ.
• Giảm tập trung chú ý.
• Ngủ nhiều hơn bình thường, khi ngủ dậy không nhanh nhẹn.

Khi chấn thương sọ não có thể xuất hiện nhìn đôi

5Theo dõi chấn thương sọ não trong bao lâu?

Tùy thuộc vào mức độ chấn thương sọ não mà thời gian theo dõi sẽ khác nhau:

• Chấn thương sọ não nhẹ, không có các triệu chứng nặng thì có thể theo dõi khoảng 2 ngày.
• Chấn thương sọ não nặng, bệnh nhân vẫn tỉnh nhưng không có chỉ định phẫu thuật, người bệnh sẽ được theo dõi trong 1 tuần và theo dõi tại nhà trong 1 - 2 tháng sau ra viện.[3]

6Di chứng của chấn thương sọ não

Chấn thương sọ não có thể mang đến những biến chứng và di chứng cho cơ thể người như:

• Hôn mê: người bệnh không ý thức gì về môi trường xung quanh.
• Trạng thái thực vật: não bị tổn thương nhiều. Đây chính là giai đoạn sau của hôn mê. Người bệnh không nhận thức được nhưng có thể mở mắt, phản xạ với những kích thích.
• Động kinh: có thể xuất hiện nhiều cơn co giật bất thường sau khi chấn thương sọ não.
• Viêm não, viêm màng não: khi xương sọ bị gãy gây tổn thương não có thể là đường vào của vi khuẩn gây nhiễm trùng thần kinh trung ương.
• Đau đầu trong thời gian dài: do tác động mạnh đến não có thể gây nên đau đầu mạn tính.
• Tổn thương dây thần kinh số V: gây liệt hoặc mất cảm giác vùng mặt.
• Giảm thị lực hoặc thính lực.
• Suy giảm nhận thức: giảm tập trung, giảm tiếp thu các kiến thức mới.
• Khó hiểu lời nói hoặc chữ viết, khó khăn trong giao tiếp.
• Thay đổi hành vi: dễ bị kích động...
• Bệnh lý tâm thần: trầm cảm, rối loạn lo âu...
• Các bệnh thoái hóa não: Alzheimer, Parkinson...

7Cách chẩn đoán chấn thương sọ não

Thăm khám lâm sàng

Bác sĩ sẽ đánh giá điểm glasgow của bệnh nhân xoay quanh những mục như đánh giá chuyển động của mắt, hành động và đáp ứng với lời nói để phân loại bệnh nhân.

Bên cạnh đó, bác sĩ cũng sẽ đánh giá cơ chế chấn thương, trí nhớ và các phản xạ của cơ thể.

Hình ảnh học

Bác sĩ sẽ chỉ định các xét nghiệm liên quan đến hình ảnh học để đánh giá mức độ tổn thương não bộ:

• Cắt lớp vi tính (CT - scanner): đánh giá vùng não cũng như xương sọ bị tổn thương, đánh giá vùng nhồi máu, xuất huyết.
• Cộng hưởng từ (MRI): đánh giá những thay đổi bất thường bên trong nhu mô não.

Chụp cắt lớp vi tính là một trong những phương pháp chẩn đoán bệnh hiệu quả

8Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Khi xảy ra những va đập mạnh vào vùng đầu, người bệnh nên đến các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị.

Ngoài ra, khi xảy ra tai nạn xuất hiện các chấn thương ở não có xuất hiện tổn thương da đầu hoặc xuất hiện tổn thương khác ngoài vùng đầu nên gọi cấp cứu để được sơ cứu đúng cách.

Nơi khám chữa chấn thương sọ não

Khi xuất hiện những dấu hiệu chấn thương sọ não, người bệnh nên đến các cơ sở y tế gần nhất, các bệnh viện Ngoại khoa hoặc các bệnh viện đa khoa tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tại Thành phố Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Nhân dân 115, Bệnh viện Gia An 115, Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM.
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Việt Đức, Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Lão khoa Trung Ương, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, Bệnh viện Thanh Nhàn.

9Phương pháp điều trị chấn thương sọ não

Tùy thuộc vào mức độ tổn thương, bác sĩ sẽ chỉ định những phương pháp điều trị khác nhau:

• Chấn thương sọ não nhẹ: tiến hành theo dõi các dấu hiệu tri giác cũng như thần kinh.
• Chấn thương sọ não nặng: điều trị tích cực tại bệnh viện như truyền dịch, giảm tình trạng tăng áp lực nội sọ, phẫu thuật nếu ở vị trí thích hợp.

Với tất cả bệnh nhân, ở giai đoạn hồi phục nên thực hiện những biện pháp sau:

• Hỗ trợ tinh thần: động viên bệnh nhân để phối hợp thực hiện những phương pháp điều trị sau này.
• Phục hồi chức năng: phục hồi vận động, giao tiếp, các kỹ năng nghề nghiệp cho người bệnh.

10Biện pháp phòng ngừa chấn thương sọ não

Để giảm tình trạng chấn thương sọ não, bạn có thể thực hiện những phương pháp sau:

• Đảm bảo ngăn ngừa những bệnh lý nhãn khoa: đảm bảo cho bệnh nhân có tầm nhìn rõ, tránh không nhìn thấy những nguy hiểm gần kề.
• Dọn dẹp nhà cửa: tránh những vật cản nguy hiểm.
• Thắt dây an toàn khi đi xe ô tô.
• Đội mũ bảo hiểm khi ngồi trên xe đạp điện và xe máy.
• Tập luyện các môn thể thao giữ thăng bằng như yoga, thiền...

Đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông để giảm tình trạng chấn thương sọ não

Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn những kiến thức cơ bản về chấn thương sọ não. Đây là bệnh lý nguy hiểm chiếm tỷ lệ tử vong cao, vì vậy bạn nên có những biện pháp để giảm thiểu những nguy hiểm xung quanh. Nếu thấy bài viết hay, hãy chia sẻ cho người thân và bạn bè nhé!