Chóng mặt hay choáng váng do nhiều nguyên nhân gây ra và có cơ chế bệnh sinh phức tạp. Tình trạng này có thể xảy ra thường xuyên hoặc đột ngột làm cho người bệnh bị té ngã, chấn thương nguy hiểm. Cùng tìm hiểu về chóng mặt và các cách giúp cải thiện tình trạng này qua bài viết sau nhé!
1Chóng mặt/choáng váng là gì?
Chóng mặt là trạng thái bạn cảm giác cơ thể hoặc môi trường xung quanh đang quay tròn. Điều này khiến bạn thấy choáng váng, mất thăng bằng, yếu ớt và muốn ngất xỉu.
Chóng mặt không phải là bệnh mà là triệu chứng của một số vấn đề liên quan đến sức khỏe như viêm thần kinh tiền đình, bệnh Meniere, huyết áp thấp,... Do đó việc điều trị chóng mặt phụ thuộc vào nguyên nhân gây chóng mặt.
Chóng mặt khiến chúng ta cảm giác mọi thứ đang xoay tròn
2Những đối tượng có nguy cơ cao bị chóng mặt
- Người lớn tuổi do suy giảm chức năng giữ thăng bằng cơ thể hoặc thiếu máu não. Ngoài ra, một số thuốc điều trị bệnh mạn tính mà họ đang sử dụng như: thuốc chống tăng huyết áp, thuốc tiểu đường,... cũng gây chóng mặt.
- Những người có tiền sử bị chóng mặt trước đó khả năng cao trong tương lai sẽ dễ gặp các tình trạng chóng mặt, choáng váng hơn.
Người già rất dễ bị chóng mặt
3Các triệu chứng
Chóng mặt tạo cảm giác mọi thứ xung quanh đang chuyển động xoay vòng, gây ra các biểu hiện như:
Chóng mặt thường đi kèm với đau đầu
4Các bệnh liên quan
Chóng mặt phần lớn là vô căn và lành tính, có thể do làm việc căng thẳng, stress kéo dài mà còn có thể tiềm ẩn nhiều bệnh lý khác nhau:
- Chóng mặt tư thế kịch phát lành tính: Đây là nguyên nhân thường gặp nhất gây ra chóng mặt.
- Viêm thần kinh tiền đình: là tình trạng viêm dây thần kinh ở ống tai trong làm ảnh hướng đến tiền đình gây ra tình trạng chóng mặt, mất thăng bằng.
- Bệnh Meniere: Rối loạn tai trong gây ra chóng mặt, thính giác kém và ù tai.
- Đau nửa đầu.
- Tai biến mạch máu não (đột quỵ).
- Thiếu máu do thiếu sắt.
- Huyết áp thấp.
- Các tổn thương do u não, u góc cầu - tiểu não.
Bệnh Meniere khiến người bệnh chóng mặt trong nhiều giờ
5Nguyên nhân chóng mặt
Các vấn đề về tai trong
Với rối loạn tai trong, não nhận được tín hiệu từ tai trong không phù hợp với những gì mắt và dây thần kinh cảm giác đang nhận được. Chóng mặt là kết quả khi bộ não của bạn hoạt động để sắp xếp lại sự nhầm lẫn này.
Các vấn đề về lưu thông máu
Hạ huyết áp tâm thu (dưới 90mmHg) có thể dẫn đến choáng váng, cảm giác ngất xỉu. Có thể xảy ra khi đột ngột thay đổi tư thế ngồi hoặc đứng.
Các tình trạng như bệnh cơ tim, rối loạn nhịp tim và cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua có thể gây chóng mặt. Do việc thể tích máu bị giảm có thể làm lưu lượng máu không đủ đến não hoặc tai trong của bạn.
Hạ huyết áp tâm thu gây chóng mặt
Các nguyên nhân khác
- Một số rối loạn thần kinh: Bệnh Parkinson và bệnh đa xơ cứng có thể dẫn đến mất thăng bằng tiến triển.
- Tác dụng phụ của một số loại thuốc: Thuốc chống động kinh, thuốc chống trầm cảm, thuốc an thần. Đặc biệt, thuốc hạ huyết áp có thể gây chóng mặt, ngất xỉu nếu chúng làm giảm huyết áp của bạn quá nhiều.
- Rối loạn lo âu: Hoảng loạn và sợ rời khỏi nhà hoặc ở trong không gian rộng, mở.
- Thiếu máu do thiếu sắt: Mệt mỏi, yếu và da nhợt nhạt có thể xảy ra cùng với chóng mặt.
- Hạ đường huyết thường xảy ra ở những người mắc bệnh tiểu đường sử dụng insulin. Chóng mặt/choáng váng có thể đi kèm với đổ mồ hôi và lo lắng.
- Ngộ độc carbon monoxide (CO): Đau đầu, chóng mặt, suy nhược, đau bụng, nôn mửa, đau ngực.
- Quá nóng và mất nước: Nếu bạn đang hoạt động trong thời tiết nóng hoặc nếu bạn không uống đủ nước, bạn có thể cảm thấy chóng mặt do quá nóng (tăng thân nhiệt) hoặc mất nước.
Chóng mặt có thể là tác dụng phụ của một số thuốc như thuốc chống trầm cảm, thuốc hạ huyết áp,...
6Biến chứng nguy hiểm
Chóng mặt một số trường hợp do quá căng thẳng trong học tập, làm việc. Tuy nhiên, đôi khi chóng mặt còn tiềm ẩn nhiều bệnh lý như đau nửa đầu, các vấn đề về tiền đình và từ đó có thể:
- Tăng nguy cơ té ngã và bị thương cho cơ thể.
- Dễ xảy ra tai nạn khi đang tham gia giao thông hoặc vận hành máy móc trong công xưởng.
Chóng mặt làm gia tăng nguy cơ té ngã
7Cách chẩn đoán bệnh
Chụp CT hoặc cộng hưởng từ (MRI)
Bác sĩ có thể xét nghiệm máu, đo huyết áp, điện tâm đồ để loại trừ các trường hợp chóng mặt do hạ đường huyết, hạ huyết áp, có thai…
Chụp CT, MRI là các kỹ thuật tiên tiến giúp chẩn đoán các bệnh thần kinh. Phương pháp này được bác sĩ chỉ định khi nghi ngờ bạn đang hoặc đã bị đột quỵ hoặc bị tác động tổn thương vùng đầu.
Chụp MRI giúp chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây chóng mặt
Các bài kiểm tra thính giác và cân bằng
- Kiểm tra chuyển động của mắt: Bác sĩ sẽ theo dõi đường đi của mắt khi bạn theo dõi một vật thể chuyển động.
- Kiểm tra chuyển động đầu: Khi nghi ngờ bạn mắc chứng chóng mặt tư thế kịch phát lành tính, bác sĩ sẽ thực hiện một bài kiểm tra chuyển động đầu đơn giản gọi là nghiệm pháp Dix-Hallpike để xác định chẩn đoán.
- Tư thế chụp ảnh: Bạn sẽ đứng bằng chân trần trên bục và cố gắng giữ thăng bằng trong nhiều điều kiện khác nhau.
- Thử nghiệm ghế quay: Trong bài kiểm tra này, bạn ngồi trên một chiếc ghế được điều khiển di chuyển rất chậm theo một vòng tròn. Khi tốc độ nhanh hơn, nó sẽ di chuyển qua lại theo một vòng cung rất nhỏ.
8Khi nào cần gặp bác sĩ?
Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ
Bạn cần gặp bác sĩ khi bị chóng mặt hoặc chóng mặt tái phát, đột ngột, nghiêm trọng hoặc kéo dài và không rõ nguyên nhân cùng với bất kỳ các dấu hiệu sau:
- Nhức đầu đột ngột, dữ dội.
- Nôn mửa liên tục.
- Đau ngực, khó thở.
- Tê hoặc liệt cánh tay hoặc chân.
- Ngất xỉu.
- Nhịp tim nhanh hoặc không đều.
- Nhầm lẫn hoặc nói lắp.
- Loạng choạng hoặc đi lại khó khăn.
- Co giật.
- Điếc đột ngột.
- Tê hoặc yếu mặt.
- Các triệu chứng nặng dần, kéo dài trên 1 giờ.
Hãy đến gặp bác sĩ khi bạn thường xuyên bị chóng mặt
Nơi khám chữa chóng mặt
Khi bị chóng mặt bạn hãy đến các cơ sở y tế gần nhất hoặc các bệnh viện uy tín để được thăm khám và chữa trị kịp thời:
- Tp. Hồ Chí Minh: Khoa Thần kinh - Bệnh viện Chợ Rẫy, khoa Nội Thần kinh tổng quát - Bệnh viện Nhân dân 115, khoa Thần kinh - Bệnh viện Nguyễn Tri Phương,…
- Hà Nội: Khoa Thần kinh - Bệnh viện Bạch Mai, khoa Nội Thần kinh - Bệnh viện 108, khoa Nội Thần kinh - Bệnh viện 103,...
9Các phương pháp chữa chóng mặt
Sử dụng thuốc
- Thuốc lợi tiểu: Nếu bạn mắc bệnh Meniere, bác sĩ sẽ kê thuốc lợi tiểu cho bạn. Kết hợp cùng chế độ ăn ít muối sẽ giúp giảm tần suất chóng mặt.
- Thuốc kháng histamin và thuốc kháng cholinergic: Bác sĩ có thể kê để giảm các triệu chứng chóng mặt, buồn nôn. Các thuốc này có thể gây buồn ngủ.
- Thuốc chống lo âu bao gồm diazepam và alprazolam.
- Thuốc dự phòng đau nửa đầu như propranolol, flunarizin, natri valproat,...
Vật lý trị liệu
- Nghiệm pháp vị trí đầu: Có hiệu quả đối với người bị mắc chứng chóng mặt tư thế kịch phát lành tính.
- Liệu pháp cân bằng: Sử dụng cho người bị chóng mặt do vấn đề tai trong như viêm thần kinh tiền đình.
- Trị liệu tâm lý: Dành cho những người bệnh bị chóng mặt do rối loạn lo âu.
Phẫu thuật
Phẫu thuật loại bỏ cơ quan cảm giác tai trong được gọi là phẫu thuật cắt bỏ mê cung. Bệnh nhân sẽ được cắt bỏ phần cân bằng của tai trong, loại bỏ cả hai chức năng cân bằng và thính giác. Phẫu thuật này sẽ làm mất chức năng thính lực, nên chỉ áp dụng cho bệnh nhân bị mất hoàn toàn thính lực
Phẫu thuật làm vô hiệu hóa mê cung tiền đình ở tai bị ảnh hưởng, tai còn lại đảm nhận chức năng giữ thăng bằng.
Nếu trường hợp chóng mặt do khối u, phẫu thuật có thể được chỉ định nếu thích hợp.
Phương pháp này hiếm khi được sử dụng, chỉ áp dụng nếu bạn bị mất thính lực nghiêm trọng và chóng mặt không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác.
Phẫu thuật nếu bệnh nhân không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác
10Biện pháp phòng ngừa
Bạn có thể thực hiện một số biện pháp sau để hạn chế tình trạng chóng mặt:
- Tránh thay đổi tư thế đột ngột như đang nằm đứng nhanh dậy hay xoay nhanh sang hai bên.
- Tránh xoay đầu quá mức như cúi xuống hay ngửa lên hoặc xoay đầu.
- Tránh các chất kích thích như cà phê, thuốc lá, ăn mặn, ăn kiêng,...
- Tránh các yếu tố nguy cơ như tình trạng căng thẳng, các chất gây dị ứng như phấn hoa, lông thú cưng, bụi,... Không lái xe, vận hành máy móc hay leo trèo cao khi đang chóng mặt.
- Một số thực phẩm sẽ giúp hạn chế bị chóng mặt, choáng váng: uống nhiều nước, trà gừng, nước chanh, nước đường hoặc mật ong ngay khi bị choáng váng, chóng mặt.
- Thường xuyên luyện tập thể thao phù hợp với tình trạng sức khỏe, bổ sung dinh dưỡng đầy đủ từ thức ăn và thực hiện lối sống lành mạnh.
Hy vọng bài viết trên đã cung cấp đến quý bạn đọc thông tin về chứng chóng mặt. Hãy gặp ngay bác sĩ nếu bạn thường xuyên bị chóng mặt mà không rõ nguyên nhân. Đừng quên chia sẻ cho người thân và bạn bè để cùng biết thêm về chứng chóng mặt và cách khắc phục nhé!
