Rối loạn đại tiện: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Rối loạn đại tiện là một triệu chứng liên quan đến đường tiêu hóa gây ra nhiều khó chịu cho người bệnh. Hãy cùng tìm hiểu về nguyên nhân và cách khắc phục tình trạng rối loạn đại tiện qua bài viết dưới đây nhé!

1Rối loạn đại tiện là gì?

Rối loạn đại tiện là tình trạng đi ngoài khó khăn, xảy ra khi cơ sàn chậu không thể phối hợp với các cơ và dây thần kinh xung quanh để tạo ra nhu động ruột bình thường. Ở những người mắc chứng rối loạn đại tiện, cơ co thắt nhu động ruột có thể diễn ra bất thường quá mức sẽ gây tiêu chảy và ngược lại, chậm hoặc ít sẽ dẫn đến táo bón.

Rối loạn đại tiện được ước tính chiếm 15 - 25% trong tất cả các trường hợp táo bón mạn tính và ảnh hưởng đến 10 - 20% người dân trên toàn thế giới. Hơn nữa, tình trạng rối loạn đại tiện cũng phổ biến hơn ở phụ nữ trong giai đoạn sinh sản so với nam giới và những người sau 65 tuổi [1].

Rối loạn đại tiện là tình trạng đi ngoài khó khăn ảnh hưởng đến 10 - 20% dân số thế giới

2Nguyên nhân gây rối loạn đại tiện

Nguyên nhân của rối loạn đại tiện vẫn chưa được xác định chính thức, tuy nhiên các yếu tố sau được xem là có liên quan đến chứng rối loạn đại tiện:

• Thực phẩm: Mặc dù sự liên quan giữa dị ứng thực phẩm hoặc chứng không dung nạp lactose và rối loạn đại tiện chưa được chứng minh rõ ràng.
• Nhưng ở một số người, khi ăn một số thực phẩm nhất định có thể gây ra những triệu chứng đau bụng, rối loạn đại tiện nghiêm trọng.
• Căng thẳng hoặc vấn đề tâm lý như ức chế tinh thần.
• Thay đổi hormone, chẳng hạn như do chu kỳ kinh nguyệt.
• Nhiễm khuẩn đường tiêu hóa như khuẩn salmonella.
• Tác dụng phụ từ thuốc kháng sinh.
• Di truyền.

Ngoài ra, rối loạn đại tiện bắt đầu từ thời thơ ấu ở 31% bệnh nhân hoặc sau các nguyên nhân như:[2]

• Mang thai hoặc chấn thương lưng.
• Chấn thương trực tràng.
• Có tiền sử bị lạm dụng tình dục.
• Thường xuyên đi ngoài phân cứng và đi ngoài ngắt quãng dẫn đến rặn quá mức để tống phân cứng ra ngoài.

Nguyên nhân của rối loạn đại tiện không rõ ràng và vẫn chưa được xác định chính xác

3Các kiểu rối loạn đại tiện thường gặp

• Táo bón: được nhận biết khi đại tiện dưới 3 lần/ tuần hoặc gặp khó khăn và đau khi đi đại tiện, phân khô cứng thậm chí đôi khi xuất hiện tình trạng đại tiện ra máu.
• Tiêu chảy: là tình trạng đi ngoài phân lỏng trên 3 lần một ngày, kéo dài có thể dễ gây mất nước và chất điện giải. Nếu không được điều trị kịp thời, tiêu chảy có nguy cơ dẫn tới trụy mạch và tử vong.
• Đau, chướng bụng: với mức độ nặng - nhẹ khác nhau.
• Đầy hơi: chướng bụng, thường khó tiêu, khi sờ thấy vùng bụng căng to, ợ hơi và xì hơi liên tục đi kèm với hôi miệng.

4 Triệu chứng

Triệu chứng đi kèm và dễ nhận thấy ở những người mắc chứng rối loạn đại tiện là đầy bụng và đau bụng. Đồng thời, sự khó chịu ở bụng này còn kèm theo một vài triệu chứng khác như

• Thói quen và tần suất đi ngoài có sự thay đổi.
• Các cơn đau bụng cải thiện và giảm sau khi đại tiện xong.
• Tính chất phân bất thường như có màu đen, phân lỏng nát hoặc lẫn bọt, nhầy, máu,...
• Ăn không tiêu, chướng bụng đi kèm buồn nôn và nôn mửa.
• Muốn đi vệ sinh khẩn cấp hoặc đã đi ngoài nhưng cảm giác vẫn chưa đi hết phân.

Bệnh nhân có thể xác định bị rối loạn đại tiện khi những triệu chứng xảy ra ít nhất ba lần/tháng và xảy ra trong 3 tháng hoặc trong 6 tháng gần đây.

Thậm chí, rối loạn đại tiện có thể tái đi tái lại hàng ngày, hàng tháng hoặc hàng năm và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

5Các bệnh lý liên quan

Mặc dù không có nguyên nhân trực tiếp nhưng rối loạn đại tiện có thể xảy ra khi mắc các bệnh lý như:

• Loét trực tràng.
• IBS-C (Hội chứng ruột kích thích với táo bón).
• Táo bón mạn tính.
• Quá mẫn trực tràng (thiếu cảm giác ở trực tràng).
• Rối loạn tâm lý.

Hội chứng ruột kích thích có thể dẫn đến rối loạn đại tiện

6Cách chẩn đoán

Hỏi tiền sử bệnh: Bác sĩ sẽ hỏi bệnh sử cũng như khám vùng bụng cùng khu vực xung quanh hậu môn và trực tràng.

Kiểm tra trực tràng: Bác sĩ sẽ đưa một ngón tay đeo găng, bôi trơn vào hậu môn giúp phát hiện những bất thường có thể xảy ra.

Nội soi trực tràng sigma để kiểm tra bên trong phần dưới của đại tràng và trực tràng bằng một ống mỏng, dẻo, có đèn, giúp chẩn đoán các vấn đề về đường ruột.

Nội soi trực tràng sigma giúp chẩn đoán các vấn đề về đường ruột

7Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Hãy đến gặp bác sĩ để nhận được sự tư vấn và điều trị ngay lập tức khi bạn có bất kỳ triệu chứng nào của rối loạn đại tiện như:

• Đại tiện dưới 3 lần/tuần, phân khô cứng hoặc phân lỏng nhiều hơn 3 lần/ngày.
• Đau chướng bụng, ăn khó tiêu.
• Cảm giác vẫn chưa đi hết phân hoặc đi vệ sinh khẩn cấp.
• Xuất hiện những triệu chứng trên ít nhất 3 lần/tháng trong 3 tháng hoặc trong 6 tháng gần đây.

Nơi khám chữa rối loạn đại tiện

Nếu gặp các dấu hiệu như trên bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa tại nơi cư trú để được thăm khám và tư vấn điều trị.

Bạn cũng có thể đến khoa Tiêu hóa của các bệnh viện uy tín để được thăm khám và chữa trị kịp thời:

• Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, Bệnh viện Nhân dân 115, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương, Bệnh viện Chợ Rẫy,...
• Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, Bệnh viện Việt Đức,...

8Các phương pháp chữa rối loạn đại tiện

Thay đổi chế độ ăn

Bệnh nhân mắc chứng rối loạn đại tiện cần phải tự thay đổi lối sống sinh hoạt và chế độ ăn uống hợp lý để có một hệ tiêu hóa khỏe mạnh và tránh tình trạng tái phát:

• Cố gắng uống ít nhất 2 lít nước mỗi ngày để cung cấp đủ nước cho ruột thanh lọc cơ thể và làm sạch đường ruột.
• Xây dựng thực đơn và chế độ ăn lành mạnh đảm bảo đủ dinh dưỡng giúp củng cố hệ miễn dịch.
• Tăng hoặc giảm lượng chất xơ nạp vào từ rau xanh và hoa quả tùy vào tình trạng cơ thể: tiêu chảy cần phải cắt giảm cho đến khi nhu động ruột bình thường trở lại, bổ sung nhiều chất xơ giúp giảm và ngăn ngừa táo bón.
• Không nên ăn quá no, chia nhỏ bữa ăn trong ngày tránh khó tiêu, đầy bụng.
• Lựa chọn và chế biến thực phẩm hợp vệ sinh, ăn chín, uống sôi.
• Bổ sung sữa chua vào thực đơn vì chúng rất tốt cho hệ tiêu hóa.

Tập thể dục thường xuyên

Việc tăng cường vận động, tập thể dục thể thao giúp gia tăng khả năng co bóp của ruột. Từ đó, thúc đẩy hỗ trợ tiêu hóa và giúp tinh thần sảng khoái hơn, khiến người bệnh ăn ngon việc hơn và có lợi trong việc hấp thụ các chất dinh dưỡng cần thiết. Đồng thời, thói quen đại tiện cũng trở nên dễ dàng và ổn định hơn.

Do đó, người bệnh có thể lựa chọn những bài tập thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, yoga,... để cơ thể thích nghi, giảm các nguy cơ tiềm ẩn do hoạt động gắng sức: tim đập nhanh, đau cơ, chóng mặt,...

Tập thể dục thúc đẩy hỗ trợ tiêu hóa và giúp tinh thần sảng khoái hơn

Sử dụng thuốc

Bác sĩ sau khi kiểm tra và chẩn đoán có thể đề nghị dùng thuốc tùy thuộc vào tình trạng rối loạn đại tiện giúp giảm triệu chứng cũng như điều trị nguyên nhân:

• Trường hợp táo bón có thể sử dụng nhóm thuốc nhuận tràng gồm thuốc nhuận tràng tạo khối, thuốc nhuận tràng làm mềm, thuốc nhuận tràng thẩm thấu,...
• Trường hợp tiêu chảy có thể sử dụng thuốc điều trị tiêu chảy giúp giảm co bóp nhu động ruột và dạ dày, giảm đau và giảm tần suất đi ngoài.

Ngoài ra, một số trường hợp nhiễm khuẩn có thể được chỉ định sử dụng kháng sinh hoặc corticoid trong quá trình điều trị.

Phẫu thuật

Với các trường hợp rối loạn đại tiện sau khi thay đổi chế độ sinh hoạt cũng như sử dụng thuốc vẫn không được cải thiện do các nguyên nhân như tắc ruột, bệnh Crohn, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật để loại bỏ những khu vực bị tổn thương. Từ đó giúp cải thiện tình trạng rối loạn đại tiện.

Tuy nhiên, bạn cần tuân thủ nghiêm ngặt các chỉ dẫn của bác sĩ về chế độ sinh hoạt cũng như cách dùng thuốc hậu phẫu để hồi phục một cách tối ưu và hạn chế nguy cơ mắc bệnh trở lại.

Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về tình trạng rối loạn đại tiện. Hãy bổ sung đầy đủ chất xơ và dinh dưỡng cũng như tập luyện thể dục thường xuyên để có thể hạn chế tình trạng này bạn nhé!