Cong vẹo cột sống: Nguyên nhân, dấu hiệu và biến chứng nguy hiểm

Cong vẹo cột sống khá phổ biến và có thể gây ra biến dạng cơ thể, đau đớn ở vùng lưng thậm chí ảnh hưởng đến hoạt động hô hấp. Cùng tìm hiểu nguyên nhân, biến chứng và cách phòng ngừa cong vẹo cột sống qua bài viết dưới đây nhé!

1Cong vẹo cột sống là gì?

Cong vẹo cột sống là hiện tượng cột sống bị vẹo lệch khỏi trục sinh lý bình thường, bệnh thường được chẩn đoán ở lứa tuổi thanh thiếu niên (khoảng 15 đến 24 tuổi).[1]

Hầu hết các trường hợp cong vẹo cột sống đều nhẹ và không ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Một số ít tiến triển nặng khi trẻ lớn, trường hợp nặng có thể gây tàn phế. Khi cột sống bị cong vẹo nghiêm trọng có thể gây ảnh hưởng đến hoạt động hô hấp.

Cột sống bình thường và cột sống bị cong vẹo

2Phân loại cong vẹo cột sống

Các dạng cong vẹo cột sống gồm:[2]

• Cong vẹo cột sống bẩm sinh: Cột sống bị cong vẹo do các đốt sống bị biến dạng. Thông thường chỉ có thể theo dõi các biểu hiện bất thường của cột sống, nếu cột sống của trẻ đang dần bị biến dạng rõ và có nguy cơ gây đau đớn và biến chứng thì bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật.
• Cong vẹo cột sống do tư thế không phù hợp.
• Cong vẹo cột sống vô căn: Nguyên nhân vẫn chưa được xác định rõ. Thời điểm bệnh phát triển khi trẻ bước vào độ tuổi vị thành niên hoặc khoảng từ 10 tuổi.
• Cong vẹo cột sống thần kinh cơ: Ở những trẻ mắc các bệnh thần kinh cơ như bại não, nứt đốt sống, loạn dưỡng cơ có nguy cơ bị cong vẹo cột sống cao hơn. Nguyên nhân là do các cơ bị yếu và mất cân bằng dẫn đến sự lệch vẹo cột sống.

Đốt sống biến dạng trong cong vẹo cột sống bẩm sinh

3Nguyên nhân gây cong vẹo cột sống

Nguyên nhân phổ biến dẫn đến cong vẹo cột sống là ngồi học, làm việc sai tư thế. Ngoài ra, một số bệnh lý có thể khiến cột sống bị cong vẹo như:[3]

• Loạn sản sụn - Achondroplasia: Đây là một rối loạn trong đó xương không phát triển như bình thường, rối loạn này gây ra kém phát triển chiều cao.
• Thoái hóa cột sống: Tình trạng đốt sống bị trượt về phía trước (thường là đốt sống ở vùng lưng dưới).
• Loãng xương: Tình trạng các đốt sống kém vững chắc và dễ gãy.
• Béo phì: Tình trạng thừa cân, béo phì gây tăng áp lực lên cột sống.
• Gù cột sống: Tình trạng phần lưng trên gù ra bất thường.
• Viêm thân sống đĩa đệm: Nguyên nhân viêm thường do nhiễm khuẩn.

4Dấu hiệu

Các dấu hiệu của cong vẹo xương sống bao gồm:

• Hai vai không đều nhau.
• Hai bên xương bả vai có sự chênh lệch rõ.
• Vùng eo không đều.
• Một bên hông cao hơn bên còn lại.
• Một bên khung xương sườn bị nhô ra phía trước.
• Lưng nhô cao lên khi cúi người về phía trước.

Cong vẹo cột sống làm vai không đều, xương bả vai có sự chênh lệch rõ

5Biến chứng

Cong vẹo cột sống có thể gây ra các biến chứng như:

• Các vấn đề hô hấp: Khi cột sống bị cong vẹo nghiêm trọng, khung xương sườn có thể ép vào phổi gây ra hạn chế hô hấp.
• Đau lưng: Những người bị cong vẹo cột sống từ nhỏ có nhiều khả năng bị đau lưng mãn tính khi trưởng thành.
• Mất thẩm mỹ: Cong vẹo cột sống nghiêm trọng sẽ dẫn đến sự biến dạng như hông và vai không đều nhau, xương sườn nổi lên rõ, thân bị lệch sang một bên. Những người bị cong vẹo cột sống thường cảm thấy tự ti về ngoại hình của mình.

6Cách chẩn đoán bệnh

• Hỏi tiền sử bệnh: Bác sĩ sẽ đặt câu hỏi và khai thác chi tiết tiền sử bệnh. Nếu nghi ngờ cong vẹo cột sống, bác sĩ sẽ kết hợp kiểm tra các dấu hiệu của cong vẹo cột sống và kiểm tra các vấn đề liên quan đến thần kinh cơ (yếu cơ, phản xạ cơ).
• Chụp X-quang: Giúp chẩn đoán xác định cong vẹo cột sống và đánh giá mức độ nghiệm trọng của bệnh. Chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT scan) có thể được chỉ định bổ sung đối với các trường hợp cong vẹo thứ phát, không điển hình hoặc cong vẹo cột sống bẩm sinh.

Có thể theo dõi tiến triển cong vẹo cột sống thông qua chụp X-quang

7Khi nào cần gặp bác sĩ

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Cong vẹo cột sống cần phát hiện và được điều trị càng sớm càng tốt. Khi có dấu hiệu của cong vẹo cột sống như vùng vai hoặc eo, hông không đều nhau, hai bên xương bả vai bị lệch hoặc xuất hiện các triệu chứng đau lưng dữ dội, khó thở đồng thời cột sống bị cong vẹo thì nên đến khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Nơi khám chữa cong vẹo cột sống

Khi có các dấu hiệu bất thường ở cột sống, bạn có thể đến khoa cơ xương khớp tại các cơ sở y tế gần nhất hoặc các bệnh viện đa khoa tại địa phương.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện uy tín, nổi tiếng dưới đây để được thăm khám và tư vấn điều trị:

• TP. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chấn thương chỉnh hình, bệnh viện Chợ Rẫy, bệnh viện Đại học Y Dược,....
• Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, bệnh viện Trung ương Quân đội 108, bệnh viện Đại học Y Hà Nội,...

8Các phương pháp điều trị cong vẹo cột sống

Tùy thuộc vào độ tuổi, mức độ nghiêm trọng của bệnh mà sẽ có các phương pháp điều trị khác nhau như:

• Đeo nẹp lưng: Phương pháp này không thể làm cho cột sống thẳng lại được mà chỉ có thể ngăn chặn bệnh tiến triển xấu. Trẻ sẽ phải đeo nẹp lưng trong suốt thời gian phát triển.
• Sử dụng thuốc: Thuốc giảm đau có thể dùng để điều trị triệu chứng. Có thể sử dụng thuốc kháng viêm không steroid không kê đơn như ibuprofen. Tuy nhiên, bạn nên hỏi ý kiến của bác sĩ khi bắt đầu uống bất kỳ loại thuốc nào.
• Vật lý trị liệu: Các bài tập cho lưng do các bác sĩ vật lý trị liệu hướng dẫn có thể giúp bạn cải thiện tình trạng cong vẹo cột sống.
• Phẫu thuật: Ở trẻ em, phẫu thuật được áp dụng khi tình trạng cong vẹo cột sống tiến triển xấu, ngày càng nghiêm trọng. Còn ở người lớn, hầu hết các trường hợp đều không cần phẫu thuật, trừ khi các tình trạng đau lưng dữ đội, chèn ép thần kinh mà các phương pháp điều trị khác không hiệu quả.

95 bài tập giúp cải thiện cong vẹo cột sống

Nghiêng khung chậu

Bài tập nghiêng khung chậu giúp kéo căng phần cơ ở hông và vùng lưng dưới. Thực hiện bài tập qua 3 bước sau:

• Bước 1: Nằm ngửa, đầu gối gập, đặt bàn chân phẳng trên mặt sàn.
• Bước 2: Duỗi thẳng lưng, đẩy xương chậu lên đồng thời siết cơ bụng lại.
• Bước 3: Giữ tư thế như vậy trong 5 giây sau đó thả lỏng cơ thể.

Cố gắng giữ lưng thẳng trong bài tập nghiêng khung chậu

Nâng cánh tay và chân

Bài tập nâng cánh tay và chân giúp tăng cường phần cơ ở lưng dưới. Thực hiện bài tập qua 3 bước sau:

• Bước 1: Nằm sấp, trán chạm sàn. Giữ thẳng hai chân, đồng thời mở rộng hai tay thẳng qua đầu.
• Bước 2: Từ từ ngước đầu lên, lưng hơi cong nhẹ. Nâng tay và chân lên khỏi mặt đất.
• Bước 3: Hạ tay, chân xuống trở về tư thế ban đầu.

Thả lỏng phần lưng để bài tập được hiệu quả

Plank

Plank là bài tập đơn giản nhưng tăng cường cơ cốt lõi - nhóm cơ giúp ổn định cột sống. Thực hiện bài tập qua 3 bước sau:

• Bước 1: Nằm sấp trên sàn.
• Bước 2: Chống khuỷu tay để nâng thân người lên. Vai và khuỷu tay thẳng hàng, cẳng tay đặt sát sàn và vuông góc với khuỷu tay.
• Bước 3: Chống giữ đầu gối trên mặt đất, nâng cơ bụng lên mà không cong lưng. Giữ tư thế này lâu nhất có thể. Chú ý gồng cơ bụng, không võng lưng, đưa lưng vào tư thế duỗi thẳng, không uốn cong lưng để tránh đau lưng.

Plank là bài tập khá phổ biến và dễ thực hiện tại nhà

Bài tập tư thế mèo - bò

Bài tập tư thế mèo - bò giúp tăng độ linh hoạt của cột sống và giảm đau lưng. Thực hiện bài tập qua 3 bước sau:

• Bước 1: Chống bàn tay và đầu gối xuống sàn sao cho đầu thẳng với thân và cột sống.
• Bước 2: Hít sâu trong khi kéo cơ bụng vào và nâng lên, cong lưng, mắt và cổ nhìn xuống sàn nhà.
• Bước 3: Thở ra, thả lỏng lưng, hạ cơ bụng xuống, mắt và cổ nhìn lên trần nhà.

Bài tập tư thế mèo - bò tác động nhiều đến cột sống

Tư thế thăng bằng

Bài tập này giúp giảm đau lưng, là sự kết hợp giữa bài tập nâng cánh tay, chân và bài tập tư thế mèo - bò. Thực hiện qua 3 bước sau:

• Bước 1: Chống tay và đầu gối xuống sàn, giữ cho thẳng lưng.
• Bước 2: Duỗi thẳng một tay ra phía trước đồng thời duỗi thẳng chân đối diện ra phía sau. Giữ trong 5 giây.
• Bước 3: Thực hiện tương tự với cánh tay và chân còn lại.

Tư thế thăng bằng cũng là một động tác trong yoga

10Biện pháp phòng ngừa cong vẹo cột sống

Bạn có thể tập cho trẻ một số thói quen tốt trong sinh hoạt kèm chế độ ăn uống lành mạnh, đầy đủ dinh dưỡng để hạn chế tình trạng cong vẹo cột sống:

• Đảm bảo cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho sự phát triển của trẻ, đặc biệt là các thực phầm giàu canxi như: cá hồi, cải xoăn, bông cải xanh, tôm, cua,...
• Nên cho các trẻ tham gia hoạt động thể dục thể thao để nâng cao thể trạng.
• Hướng dẫn cho trẻ tư thế ngồi học đúng: cột sống luôn ở tư thế thẳng đứng, vuông góc với mặt ghế ngồi, khoảng cách từ mắt đến sách, vở khoảng 25 đến 30 cm, tránh gập cổ về phía trước.
• Không nên mang vác cặp quá nặng, đeo cặp cần đeo cả hai vai hoặc đổi bên đeo nếu cặp chỉ có một dây.
• Tổ chức khám sức khỏe định kỳ cho trẻ để kịp thời phát hiện bệnh.

Hy vọng bài viết trên đã cung cấp nhiều thông tin bổ ích cho quý bạn đọc về bệnh cong vẹo cột sống. Hãy cho trẻ ngồi học đúng tư thế và đảm bảo dinh dưỡng cho sự phát triển của trẻ. Nếu thấy bài viết hữu ích thì hãy chia sẻ đến người thân và bạn bè để cùng phòng chống cong vẹo cột sống nhé!