Viêm cơ là một tình trạng viêm mạn tính của các bó cơ vân và thường xuất hiện do chấn thương, nhiễm trùng, viêm nhiễm hoặc tình trạng tự miễn. Hãy cùng tìm hiểu về các nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị bệnh viêm cơ nhé!
1Bệnh viêm cơ là gì?
Viêm cơ là tình trạng tổn thương xảy ra ở các nhóm cơ vân, biểu hiện qua triệu chứng đặc trưng như đau và yếu cơ. Tình trạng này khiến người bệnh gặp khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động thường ngày, ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt.
Trong một số trường hợp, viêm cơ có thể là dấu hiệu cảnh báo của các bệnh lý nghiêm trọng. Nếu không được điều trị kịp thời, viêm cơ có thể trở nên phức tạp, làm tăng nguy cơ xảy ra các biến chứng.
Cơ vân còn gọi là cơ xương, là nhóm cơ lớn nhất trong cơ thể với khoảng 600 cơ, có chức năng hoạt động độc lập với các nhóm cơ lân cận. Được kiểm soát bởi hệ thần kinh trung ương, cơ vân chịu trách nhiệm thực hiện mọi cử động của cơ thể.
Do đó, tình trạng viêm cơ, dù ở mức độ nhẹ hay nặng, đều có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động.
Những vùng cơ phải hoạt động thường xuyên hoặc chịu áp lực liên tục có nguy cơ cao bị viêm cơ, bao gồm: cánh tay, vai, chân, háng, cột sống và vùng bụng.
Viêm cơ thường xảy ra ở các cơ như:
- Cánh tay và vai.
- Chân và hông.
- Bụng và cột sống.
Viêm cơ là tình trạng hệ thống miễn dịch tự tấn công cơ bắp
2Nguyên nhân gây viêm cơ
Cho đến nay, nguyên nhân chính xác của bệnh viêm cơ vẫn chưa được xác định rõ ràng. Bệnh được xếp vào nhóm bệnh tự miễn dịch với sự góp mặt của một số tự kháng thể như kháng thể kháng Jo-1, kháng SRP.
Ngoài ra, yếu tố di truyền cũng là một phần quan trọng ảnh hưởng đến cơ chế bệnh sinh của bệnh
Bệnh tự miễn
Viêm cơ là một bệnh tự miễn, hệ thống miễn dịch vô tình tấn công vào cơ thể bạn thay vì bảo vệ. Dưới đây là một số bệnh lý tự miễn có thể dẫn đến viêm cơ:
Nhiễm trùng
Các cơ như cơ tứ đầu đùi, cơ delta hoặc cơ ngực thường dễ bị nhiễm trùng nhất. Khi có vết thương hở, đây trở thành "cửa ngõ" cho vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể và gây tổn thương các nhóm cơ.
Nhiễm trùng da là nguyên nhân phổ biến dẫn đến viêm cơ, với các loại vi khuẩn thường gặp như Pneumococcus, Staphylococcus hoặc Gonococcus.
Sử dụng thuốc
Viêm cơ có thể xảy ra ngay sau khi bắt đầu sử dụng một loại thuốc hoặc có thể xảy ra sau khi dùng thuốc trong nhiều tháng hoặc nhiều năm.
Bên cạnh đó, viêm cơ cũng có thể xảy ra do sự tương tác giữa hai loại thuốc khác nhau. Viêm cơ mức độ nặng do thuốc thường rất hiếm gặp.
Một số loại thuốc có thể gây ra tổn thương cơ, bao gồm: Statin, colchicine, hydroxychloroquine, alpha-interferon, cocaine.
Chấn thương
Tai nạn sinh hoạt, thể thao hoặc tai nạn lao động là nguyên nhân phổ biến dẫn đến viêm cơ. Những vùng cơ dễ bị tổn thương gồm đầu gối, bả vai, háng, thắt lưng. Đây là những vị trí chịu áp lực lớn nhất khi cơ thể gặp va chạm mạnh.
Viêm cơ thường xuất hiện ngay sau chấn thương với triệu chứng đau và sưng, có thể cải thiện khi nghỉ ngơi và chườm lạnh.
Tuy nhiên, các chấn thương nghiêm trọng như gãy xương, trật khớp hoặc rách dây chằng cần được xử lý y tế ngay lập tức.
Tiêu cơ vân
Đây là tình trạng phá hủy tế bào cơ vân, giải phóng các thành phần của cơ vào máu. Nguyên nhân chính thường là do chấn thương nặng, chịu áp lực trong thời gian dài hoặc bất động kéo dài trong trạng thái hôn mê.
Nếu không được sơ cứu kịp thời, hội chứng này có thể gây ra biến chứng nặng nề, bao gồm cả viêm cơ.
Tiêu cơ vân xảy ra khi các cơ bị phá vỡ nhanh chóng
3Các dạng viêm cơ thường gặp
Viêm đa cơ
Viêm đa cơ có biểu hiện đặc trưng là yếu cơ vùng gốc chi đối xứng hai bên.
Bệnh viêm đa cơ thường phổ biến ở phụ nữ, phát triển theo thời gian và hiếm gặp ở những người dưới 18 tuổi. Một số triệu chứng có thể gặp ở bệnh viêm đa cơ như:
Viêm da cơ
Viêm da cơ được xếp vào nhóm bệnh tự miễn với tình trạng viêm mạn tính của các bó cơ vân. Tuy nhiên, Nếu tình trạng này kèm theo tổn thương da thì được gọi là bệnh viêm da cơ.
Bệnh này thường dễ chẩn đoán nhất do các biểu hiện rõ ràng ở trên da như
- Da có vảy, khô hoặc gồ ghề.
- Sẩn Gottron: Những mảng da bị đổi màu và sưng ở các khớp ngón tay và bàn tay.
- Khó ngồi xổm.
- Mệt mỏi.
- Yếu cơ ở cổ, hông, lưng và vai
- Khó nuốt, khàn giọng.
- Canxi lắng đọng ở dưới da.
- Đau cơ.
- Viêm khớp.
- Sút cân.
- Rối loạn nhịp tim.
- Loét đường tiêu hóa.
Viêm cơ thể vùi (Inclusion body myositis)
Viêm cơ thể vùi được xem là bệnh thoái hóa cơ, gây yếu cơ ở cổ tay, ngón tay, đùi và các cơ trong cổ họng. Bệnh lý này thường gặp phổ biến ở nam giới trên 50 tuổi.
Một số triệu chứng có thể gặp ở bệnh viêm cơ thể vùi như:
- Đi lại khó khăn.
- Dễ vấp ngã và mất thăng bằng.
- Khó ngồi xổm.
- Không thể cầm nắm đồ vật, bàn tay và ngón tay kém linh hoạt.
- Khó nuốt.
- Yếu cơ, đau cơ.
Viêm cơ thể vùi được xem là bệnh thoái hóa cơ
Viêm cơ vị thành niên
Viêm cơ vị thành niên là một rối loạn viêm cơ và liên quan đến hệ thống mạch máu. Tình trạng này thường xảy ra ở trẻ dưới 18 tuổi, đặc biệt là bé gái.
Các triệu chứng của bệnh viêm cơ vị thành viên bao gồm:
- Gặp khó khăn khi vận động: leo cầu thang, mặc quần áo, đứng dậy sau khi ngồi, chải tóc,...
- Phát ban đỏ hoặc tím vùng mắt.
- Yếu hoặc đau cơ.
- Viêm da.
- Sốt, giảm cân, mệt mỏi.
- Sẩn Gottron: Những mảng da bị đổi màu và sưng ở các khớp ngón tay và bàn tay.
- Đau dạ dày.
- Canxi lắng đọng ở dưới da.
- Giọng khàn.
4Dấu hiệu của bệnh
Triệu chứng của viêm cơ có thể khác nhau ở từng người, phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ tổn thương. Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến thường gặp:
Yếu cơ (Nhược cơ)
Nhược cơ xảy ra khi cơ vân bị tổn thương, dẫn đến suy giảm chức năng hoặc teo cơ. Các vùng cơ bị yếu thường không thể thực hiện tốt nhiệm vụ, cụ thể:
- Tứ chi yếu: Người bệnh khó khăn khi nâng đồ, leo cầu thang hoặc đứng lên từ tư thế ngồi. Sự giảm linh hoạt này làm ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt hàng ngày.
- Cơ mắt yếu: Tình trạng này gây sụp mí, khó nhắm mắt hoàn toàn hoặc nhìn đôi, ảnh hưởng đến tầm nhìn.
- Cơ hầu họng yếu: Người bệnh khó nuốt, khó nói chuyện hoặc gặp khó khăn trong việc sử dụng hơi dài khi nói do cơ vòm miệng bị suy yếu.
- Cơ hô hấp yếu: Đây là triệu chứng nghiêm trọng, có thể dẫn đến suy hô hấp, đe dọa tính mạng.
Đau cơ
Đau cơ là biểu hiện đặc trưng, thường xuất hiện từ sâu trong các bó cơ. Mặc dù không làm mất hoàn toàn chức năng vận động, nhưng cơn đau gia tăng có thể khiến người bệnh cảm thấy khó chịu và hạn chế hoạt động.
Sưng cơ
Sưng cơ đi kèm với đau nhức, vị trí sưng thường nổi rõ, chạm vào đau và có thể cảm nhận hơi nóng.
Trong một số trường hợp, sưng cơ không rõ ràng mà là biểu hiện của tổn thương bên trong các sợi cơ. Điều này có thể xảy ra khi cơ bị kéo căng quá mức hoặc nghiêm trọng hơn là rách cơ.
Đau khớp
Cứng khớp vào buổi sáng thường gặp ở người có tổn thương khớp. Cơn đau có thể kéo dài hàng giờ và giảm khi xoa bóp hoặc tập co duỗi.
Tuy nhiên, nếu đau khớp kéo dài cả ngày và không thuyên giảm, đây có thể là dấu hiệu bệnh đã trở nặng, cần được điều trị ngay.
Mệt mỏi
Triệu chứng mệt mỏi thường xuất hiện ở người bị viêm cơ do nhiễm trùng hoặc bệnh tự miễn. Bất thường trong hệ miễn dịch có thể gây ra cảm giác mệt mỏi kèm theo các dấu hiệu như đau họng, sốt, đau cơ và sổ mũi.
Sốt
Sốt thường gặp ở người viêm cơ do nhiễm trùng hoặc các bệnh lý cơ xương khớp. Nếu kèm theo các triệu chứng như đau cơ, cứng khớp kéo dài, chọc hút dịch có mủ thì đây có thể là viêm cơ do nhiễm trùng, tiềm ẩn nguy cơ áp xe cơ. Việc điều trị sớm là rất cần thiết để tránh biến chứng nguy hiểm.
Phát ban
Phát ban trên da là dấu hiệu quan trọng trong một số bệnh tự miễn liên quan đến viêm cơ. Nếu phát ban xuất hiện ở cổ tay, cổ chân, đầu gối hoặc bàn châncó hình dáng giống cánh bướm khi ra nắng, có thể là biểu hiện của bệnh lupus ban đỏ.
Đây là bệnh tự miễn mạn tính, khi hệ miễn dịch tấn công nhầm vào cơ thể, gây tổn thương cơ vân và dẫn đến viêm cơ mạn tính. Các dạng phát ban khác cũng có thể xuất hiện trong bệnh viêm cơ tự miễn như ban Gottron hay ban heliotrope.
5Biến chứng của bệnh viêm cơ
Ung thư
Viêm cơ đôi khi có thể là dấu hiệu sớm cảnh báo về các bệnh lý nghiêm trọng bao gồm ung thư.
Nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời, bệnh có nguy cơ tiến triển phức tạp và gây hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe.
Bệnh tim
Khi viêm cơ xảy ra tại tim, các mô viêm có thể để lại sẹo. Việc không điều trị hoặc điều trị không triệt để sẽ khiến viêm cơ tim trở nên trầm trọng, hình thành thêm nhiều mô sẹo.
Điều này làm suy giảm nghiêm trọng chức năng bơm máu của tim, gây khó khăn trong việc phục hồi và đe dọa tính mạng người bệnh.
Khó nuốt
Khó nuốt thường gặp ở người bị viêm cơ hầu họng, với triệu chứng ban đầu là khó khăn trong việc nuốt và nói.
Nếu không được điều trị, tình trạng này có xu hướng trở nặng, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh.
6Cách chẩn đoán bệnh
Khám lâm sàng
Bác sĩ sẽ tiến hành khám toàn thân và hỏi các triệu chứng bạn có thể mắc phải như sốt, mệt mỏi và có thể sút cân.
Sau đó sẽ tiếp tục khám các biểu hiện ở cơ như yếu cơ gần gốc chi thường là ở chi dưới, hay còn gọi là hiện tượng "ghế đẩu". Yếu cơ vùng hầu họng có thể khiến bạn khó nuốt hay yếu cơ liên sườn sẽ dẫn đến khó thở.
Bên cạnh đó, bác sĩ sẽ quan sát các tổn thương trên da để chẩn đoán viêm da cơ.
EMG (điện cơ đồ)
Điện cơ đồ được thực hiện bằng cách chích các kim có điện cực vào cơ, bác sĩ có thể kiểm tra phản ứng của cơ với các tín hiệu điện thần kinh. EMG có thể xác định cơ bị yếu hoặc tổn thương do viêm cơ.
Xét nghiệm máu
Viêm cơ là tình trạng nồng độ các enzym cơ bắp cao như creatine kinase. Thực hiện xét nghiệm máu để tìm ra các kháng thể bất thường có trong máu để giúp chẩn đoán tình trạng tự miễn dịch.
MRI (chụp cộng hưởng từ)
Máy quét sẽ sử dụng một nam châm năng lượng cao và một máy tính để tạo ra hình ảnh của các cơ. Chụp cộng hưởng từ giúp xác định sớm các tình trạng tổn thương cơ, các vị trí viêm cơ và những thay đổi trong cơ theo thời gian.
Sinh thiết cơ
Đây là xét nghiệm chính xác nhất giúp chẩn đoán bệnh viêm cơ. Bác sĩ thực hiện bằng cách tìm một cơ yếu, sau đó rạch một vết nhỏ và tiến hành lấy mẫu của mô cơ để xét nghiệm.
Sinh thiết cơ có thể chẩn đoán chính xác được bệnh viêm cơ ở những người mắc bệnh và thường được chỉ định thực hiện sau các phương pháp chẩn đoán ở trên.
Sinh thiết cơ là xét nghiệm chính xác nhất giúp chẩn đoán bệnh viêm cơ
7Khi nào cần gặp bác sĩ?
Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ
Bạn nên đến gặp bác sĩ ngay nếu có các triệu chứng không thuyên giảm sau vài ngày như:
- Không thể di chuyển một trong các bộ phận trên cơ thể.
- Khó thở.
- Khó nuốt khi ăn.
- Đau cơ liên tục trong nhiều ngày và tình trạng không thuyên giảm dù đã nghỉ ngơi hay uống thuốc.
Nơi khám chữa viêm cơ
Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất, các bệnh viện chuyên khoa Nội tổng quát, Cơ xương khớp. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.
Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:
- Tại TP Hồ Chí Minh: Bệnh viện Nhân dân 115, bệnh viện Bệnh Nhiệt đới, bệnh viện Đại học Y dược, bệnh viện Chợ Rẫy, bệnh viện Nguyễn Tri Phương.
- Tại Hà Nội: Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, bệnh viện Đại học Y Hà Nội, bệnh viện Bạch Mai, bệnh viện E Hà Nội, Viện Y học cổ truyền Trung ương.
8Các phương pháp chữa bệnh viêm cơ
Tập thể dục và vật lý trị liệu
Tập thể dục được xem là một phương pháp tốt để điều trị bệnh viêm cơ, giúp giảm sưng tấy, tăng cường sức đề kháng và hỗ trợ phục hồi cơ bắp của bạn.
Đối với viêm cơ thể vùi thì được điều trị bằng cách tập thể dục và vật lý trị liệu mà không thể điều trị bằng thuốc.
Lưu ý: Bạn nên đến gặp bác sĩ để được tư vấn các bài tập điều trị phù hợp với tình trạng bệnh của mỗi người.
Steroid
Steroid là loại thuốc được sử dụng đề điều trị bệnh viêm cơ, giúp giảm sưng và giảm đau cơ hiệu quả. Chúng được sử dụng dưới dạng đường uống, đường tiêm, đường truyền tĩnh mạch. Cần dùng dưới sự kê toa của bác sĩ, không tự ý uống thêm.
Bạn sẽ bắt đầu điều trị với liều dùng cao và liều được giảm dần theo thời gian. Bên cạnh đó, khi sử dụng steroid có thể gây ra một số tác dụng phụ như:
Thuốc điều trị thấp khớp
Nếu cơ bắp của bạn bị sưng do các bệnh lý tự miễn tại khớp thì bác sĩ sẽ chỉ định cho sử dụng thuốc điều trị thấp khớp như azathioprine, methotrexate, cyclophosphamide hoặc mycophenolate có tác dụng ức chế hệ thống miễn dịch giúp giảm sưng tấy.
Loại thuốc này cần thời gian dài để phát huy tác dụng điều trị thấp khớp. Bên cạnh đó, nó còn làm tăng tác dụng điều trị của thuốc steroid giúp giảm tác dụng phụ của thuốc.
Liệu pháp miễn dịch globulin
Liệu pháp miễn dịch globulin thường rất hiếm khi được sử dụng để điều trị viêm khớp.
Liệu pháp này được thực hiện bằng cách tiêm hoặc truyền kháng thể khỏe mạnh (immunoglobulin) từ máu của người khác hiến tặng giúp ngăn chặn hệ thống miễn dịch tấn công vào phần cơ bắp của bạn.
Liệu pháp sinh học
Liệu pháp sinh học chẳng hạn như rituximab, abatacept,... giúp giảm hoạt động của tế bào miễn dịch, hỗ trợ giảm sưng tấy để điều trị bệnh viêm cơ tự miễn.
Bên cạnh đó, chúng được sử dụng rộng rãi để điều trị các bệnh như viêm khớp dạng thấp và viêm khớp vẩy nến.
Liệu pháp sinh học giúp giảm hoạt động của tế bào miễn dịch, hỗ trợ giảm sưng tấy
9Biện pháp phòng ngừa
Bệnh viêm cơ là một bệnh tự miễn nên chưa có các phương pháp để ngăn ngừa. Vì vậy, nếu bạn đang mắc bệnh viêm cơ thì hãy chú ý một số vấn đề sau:
- Tránh ánh nắng mặt trời trực tiếp vào da.
- Sử dụng kem chống nắng, kính râm, quần áo chống nắng, đội mũ vành để bảo vệ cơ thể khỏi ánh nắng trực tiếp.
- Có chế độ dinh dưỡng phù hợp, ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi, ăn đồ mềm.
- Thường xuyên tập thể dục để rèn luyện sức đề kháng giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp, ngăn ngừa co cứng cơ.
- Trong trường hợp tình trạng bệnh nghiêm trọng, bạn nên nghỉ ngơi và tránh các hoạt động thể chất nặng.
Thường xuyên tập thể dục để rèn luyện sức đề kháng giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp, ngăn ngừa co cứng cơ
Bài viết trên đã đưa ra các thông tin về nguyên nhân, biến chứng nguy hiểm của bệnh viêm cơ. Nếu quý đọc giả cảm thấy hay và bổ ích thì hãy chia sẻ đến những người thân yêu của mình nhé!
