Trật khớp vai: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị hiệu quả

Trật khớp vai là một trong những loại trật khớp phổ biến nhất, thường gặp ở người trẻ tuổi. Bệnh cần được phát hiện và xử trí ngay để ngăn quá trình xảy ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Cùng tìm hiểu về trật khớp vai qua bài viết dưới đây nhé!

1Trật khớp vai là gì?

Khớp vai được hình thành nhờ ba bộ phận: chỏm xương cánh tay, xương bả vai, xương đòn. Đây là một trong những khớp di động nhiều nhất trong cơ thể giúp cho bả vai, cánh tay hoạt động hiệu quả.

Trật khớp vai là hiện tượng chỏm xương cánh tay bị sai lệch vị trí với phần ổ chảo xương bả vai (phần tiếp xúc giữa xương cánh tay và xương bả vai). Đây là loại trật khớp hay gặp nhất chiếm 50 - 60% tất cả các loại trật khớp được ghi nhận.

Khi phát hiện bệnh và được điều trị kịp thời, khớp vai có thể hoàn toàn khôi phục chức năng trong vài tuần. Tuy nhiên, khi khớp vai đã bị trật thì sẽ rất dễ bị trật lại.

Trật khớp vai là hiện tượng chỏm xương cánh tay sai vị trí so với ổ chảo xương vai

2Nguyên nhân

Khớp vai là khớp linh hoạt trong cơ thể, có thể thực hiện nhiều động tác và di chuyển theo nhiều hướng. Chính vì vậy, khi gặp tổn thương, khớp vai sẽ bị lệch theo các hướng như trật ra trước, trật ra sau, trật xuống dưới. [1]

Ngã

Khi ngã, chúng ta thường có xu hướng chống tay hoặc chống khuỷu xuống đất để hạn chế tổn thương. Tuy nhiên, hành động này diễn ra rất nhanh nên có thể làm khớp vai bị trật.

Một tình huống khác, người bệnh bị ngã cầu thang, ngã thảm, ngã do sàn nhà trơn trượt đập vùng vai xuống mặt phẳng sẽ gây ra vỡ, đứt, gãy các cấu trúc của khớp vai dẫn đến trật khớp.

Ngã chống khuỷu có thể làm trật khớp vai

Chấn thương khi chơi thể thao

Với các môn thể thao phải hoạt động cánh tay nhiều với biên độ lớn như bóng chuyền, bóng rổ, cầu lông, tennis, thể dục dụng cụ,...các cử động cánh tay phải diễn ra nhanh, đột ngột. Điều này đôi khi làm khớp vai hoạt động quá biên độ và không thể trở về bình thường.

Mặt khác, các môn thể thao hay ngã nhiều như bóng đá, trượt tuyết, đấu vật cũng dễ làm khớp vai bị tổn thương.

Các tai nạn trong sinh hoạt hằng ngày

Khi bê vác đồ nặng không đúng tư thế có thể tác động làm thay đổi khớp vai. Điều này vô hình trung có thể làm trật khớp này ra khỏi vị trí vốn có.

Tai nạn giao thông khiến vùng vai bị tổn thương có thể tác động đến các thành phần cấu tạo của khớp vai gây ra trật khớp vai.

3Dấu hiệu trật khớp vai

Cần phải lưu ý 3 dấu hiệu kinh điển của trật khớp vai trên lâm sàng đó là: [2]

• Vai dạng nhẹ, mỏm vai vuông: bạn sẽ thấy hình ảnh vai bên trật ngắn hơn so với bên lành, mỏm vai (phần ngoài của vai) nhô lên tạo thành hình ảnh vai vuông.
• Dấu ổ khớp rỗng: khi khớp vai bình thường thì sẽ sờ thấy chỏm hình tròn (chỏm xương cánh tay) ở dưới mỏm cùng vai (phần nhô ra nhiều nhất của bả vai). Khi khớp vai bị trật thì sẽ không sờ thấy chỏm xương này ở dưới mỏm cùng vai.
• Dấu lò xo: khi dùng tay lành kéo tay đau, tay đau sẽ trở lại vị trí ban đầu.

Ngoài ba dấu hiệu trên, bạn có thể tham khảo một số dấu hiệu nhận biết sau:

• Dùng tay lành đỡ tay bị thương sẽ cảm thấy tình trạng đau đỡ hơn.
• Vùng vai bị thương xuất hiện tình trạng sưng, đau, tấy, khó cử động và di chuyển.
• Xuất hiện tê yếu, mất cảm giác vùng cánh tay, bàn tay hoặc ngón tay.

Vai vuông là một trong những dấu hiệu của trật khớp vai

4Biến chứng nguy hiểm

• Tổn thương khớp vai gây ảnh hưởng đến các thành phần gây rách cơ, dây chằng, gân hoặc gãy xương.
• Trật khớp vai tái diễn: hay gặp ở người già, khớp vai lỏng lẻo. Khi khớp vai bị trật thì rất dễ trật lại gây đau dai dẳng, ảnh hưởng lớn đến lao động và sinh hoạt.
• Tổn thương thần kinh: gây yếu, rối loạn cảm giác vùng cơ delta (cơ vai), vùng cổ tay và nặng hơn là vùng ngón tay.
• Tổn thương mạch máu: do khi gãy hoặc rách các thành phần của khớp vai gây đứt các động mạch đi kèm.
• Tạo thành tổn thương Hill- Sachs: tổn thương vết lõm quả bóng trên xương cánh tay.

5Cách chẩn đoán bệnh

• Chụp X-quang: cho cái nhìn sơ bộ về vị trí và tổn thương các xương ở khớp vai. Hình ảnh có thể nhìn thấy của trật khớp vai là chỏm trật ra trước, gãy xương kèm theo nếu có, lún chỏm phía sau. Đây là phương pháp dễ thực hiện, chi phí thấp, có thể áp dụng ở bất kỳ tuyến nào.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): đánh giá tỉ mỉ hơn xương vai bị gãy, đồng thời đánh giá các mạch máu quanh khu vực khớp vai.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT-scanner): giúp đánh giá xương và mạch máu.

X-quang có thể dùng để chẩn đoán trật khớp vai

6Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Khi gặp những dấu hiệu sau bạn nên đến các cơ sở y tế gần nhất để được điều trị kịp thời:

• Chấn thương vùng vai, xuất hiện sưng, bầm tím vùng tổn thương.
• Vai ở bên tổn thương có hình dạng khác với bên bình thường.
• Vùng khớp vai không thể di chuyển được hoặc khi di chuyển thì gây đau.
• Có hiện tượng ngứa, nóng ran, tê bì vùng vai, cánh tay, cẳng tay, bàn tay hoặc ngón tay.

Lưu ý, trước khi đến bệnh viện phải tiến hành sơ cứu khớp vai trước.

Nơi khám chữa trật khớp vai

Khi có biểu hiện trật khớp vai nên đến khoa Chấn thương chỉnh hình ở các phòng khám hoặc bệnh viện đa khoa gần nhất để được thăm khám và điều trị kịp thời. Tham khảo một số bệnh viện đa khoa uy tín như:

• Tại Thành phố Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Nhân dân 115, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương, Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM,...
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, Bệnh viện Xanh-pôn, Bệnh viện Đống Đa,...

7Sơ cứu khi trật khớp vai

• Bất động vai: lưu ý tuyệt đối không di chuyển khớp vai để tránh gây thêm tổn thương rách cơ cũng như tác động đến mạch máu, dây thần kinh. Cố định chắc vùng vai bằng nẹp chuyên dụng tại các nhà thuốc.
• Chườm lạnh giảm đau: sử dụng túi đá hoặc khăn bông bọc đá lạnh chườm quanh vùng vai mỗi lần 20 phút. Thực hiện vài giờ 1 lần trong vài ngày đầu tiên.
• Đến bệnh viện để được thăm khám và điều trị: sau khi đã sơ cứu nên đến bệnh viện ngay để nhận được những sự hỗ trợ về y tế.

Phải cố định khớp vai tổn thương trước khi di chuyển

8Các phương pháp chữa trật khớp vai

Sử dụng thuốc giảm đau

Khi trật khớp vai, bệnh nhân sẽ cảm thấy rất đau đớn. Chính vì vậy, sử dụng thuốc là biện pháp giảm đau thường dùng cùng với chườm lạnh để giảm tình trạng đau khớp vai.

Lưu ý, không nên tự ý dùng thuốc giảm đau mà phải tuân theo chỉ định của bác sĩ về thuốc, liều lượng và cách dùng.

Phẫu thuật

Đa số trường hợp trật khớp vai đều không phẫu thuật. Tuy nhiên, trong một số trường hợp dưới đây phương pháp phẫu thuật thường được ưu tiên sử dụng:

• Trật khớp vai tái diễn.
• Không thể đưa khớp vai về vị trí bình thường bằng phương pháp nắn trật.
• Trật khớp vai đi kèm những tổn thương thần kinh và mạch máu.

Cố định

Sau khi nắn chỉnh khớp vai về vị trí ban đầu, bác sĩ sẽ tiến hành cố định khớp vai bằng nẹp chuyên dụng để cố định khớp vai. Việc này sẽ giúp giảm áp lực lên vai, từ đó giúp khớp vai mau lành hơn.

Đa số bệnh nhân sẽ cố định trong vài tuần. Tuy nhiên, bạn vẫn phải tuân theo dặn dò của bác sĩ để đạt được hiệu quả tốt nhất.

Nắn sai khớp vai

Bác sĩ sẽ dựa vào các loại trật khớp vai để đưa ra các phương án thay đổi vị trí tương đối của vai và cơ thể để đưa khớp vai về vị trí bình thường (nắn trật).

Khi sử dụng phương pháp này, bác sĩ có thể phải sử dụng gây tê cục bộ hoặc thuốc an thần nhằm giúp cho cơ thể thoải mái.

Lưu ý, không nên tự ý nắn chỉnh khớp vì có thể làm tổn thương thêm nhiều thành phần xung quanh khớp vai.

Cần phải đến các cơ sở y tế để nắn sai khớp vai

Phục hồi chức năng

Sau vài tuần, vai được nghỉ ngơi đầy đủ cần phải thực hiện các bài tập phục hồi chức năng của khớp vai nhằm giúp cải thiện khả năng di chuyển của khớp vai.

Ban đầu, người bệnh sẽ được tập nhẹ nhàng nhằm giảm sự cứng khớp. Sau đó khối lượng tăng dần để giãn cơ vai thích ứng với quá trình bao khớp vai dần lành lại.

Cuối cùng, người bệnh sẽ được thực hiện các bài tập để tăng cường sức mạnh cơ vai nhằm giảm nguy cơ trật khớp vai sau này.

Phục hồi chức năng của khớp vai sau vài tuần điều trị

9Biện pháp phòng ngừa

• Vận động, tập luyện thể thao đúng tư thế, động tác: vận động đúng tư thế, không nên thực hiện các động tác vượt quá tư thế của khớp vai. Đồng thời để cho cơ thể nghỉ ngơi đúng cách sau khi hoạt động thể lực kéo dài.
• Tránh té ngã, tránh mang giày trơn trượt.
• Ăn uống lành mạnh: cung cấp đầy đủ các thực phẩm, đặc biệt là thực phẩm giàu canxi như hải sản, ngũ cốc, rau xanh, trứng, sữa để giúp hệ xương khớp chắc khỏe.
• Khởi động trước khi chơi thể thao: để cho khớp vai dẻo dai, thích nghi với trạng thái hoạt động của cơ thể.
• Khám sức khỏe thường xuyên: sau khi trật khớp vai nếu có bất cứ biểu hiện nào trật lại nên đến các cơ sở chuyên khoa để được tư vấn điều trị phù hợp.

Khởi động kỹ trước khi tham gia các hoạt động thể thao

Trật khớp vai là một chấn thương cần được xử lý ngay. Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn các kiến thức về trật khớp vai, đặc biệt là các nguyên nhân cũng như dấu hiệu nhận biết bệnh này. Nếu thấy bài viết hay, hãy chia sẻ cho người thân và bạn bè nhé!