Gai xương: Nguyên nhân, dấu hiệu, biến chứng và cách điều trị

Gai xương là bệnh lý xương khớp thường gặp ở người già (từ 60 tuổi trở lên) và đang có xu hướng trẻ hóa dần. Gai xương gây đau nhức, ảnh hưởng xấu đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân khi gai lớn và chèn ép vào mô mềm xung quanh, đặc biệt là các dây thần kinh. Hãy cùng tìm hiểu về bệnh gai xương qua bài viết dưới đây nhé!

1Gai xương là gì?

Gai xương (Bone Spurs hay Osteophytes) là phần thừa mọc nhô ra dọc theo các cạnh đầu xương. Các gai này thường hình thành ở các khớp, nơi mà các đầu xương tiếp xúc với nhau.

Gai xương có thể hình thành ở nhiều khớp xương trên cơ thể, tuy nhiên có một số vị trí thường xuất hiện gai xương như:

• Cột sống.
• Đầu gối.
• Gót chân.
• Khớp Háng.
• Vai.
• Cổ tay.
• Bàn chân và ngón chân.[1]

Gai xương là phần xương thừa mọc ra ở đầu xương

2Nguyên nhân

Nguyên nhân phổ biến nhất gây ra gai xương là thoái hóa khớp. Ngoài ra, gai xương còn có thể gặp ở trong một số trường hợp khác như: chấn thương, vận động xương khớp quá mức, béo phì, gù vẹo cột sống, sai tư thế lâu ngày,...

Các nguyên nhân này đều có đặc điểm chung là gây tổn thương lên lớp sụn bảo vệ đầu xương. Khi lớp sụn này mòn đi, hai đầu xương sẽ cọ xát vào nhau dẫn đến tình trạng mất xương. Lúc này cơ thể bù trừ bằng việc tăng sản xuất xương, cuối cùng hình thành gai xương.[2]

Viêm khớp và thoái hóa khớp là hai nguyên nhân hàng đầu gây gai xương

3Các loại gai xương thường gặp

Gai cột sống

Gai cột sống là phần xương thừa mọc ra từ đầu trên hoặc dưới của các thân đốt sống, thường gặp ở cột sống đoạn cổ và thắt lưng do thoái hóa khớp ở người già.

Gai cột sống thường ít gây ra triệu chứng và khó phát hiện nếu gai còn nhỏ. Khi gai lớn có thể xuất hiện một số dấu hiệu gợi ý như sau:

• Đau thắt lưng hoặc cổ, đau tăng lên khi vận động.
• Cơn đau có thể lan xuống chân, lên cổ hoặc ra cánh tay.
• Cảm giác dị cảm, tê bì hoặc cảm giác kiến bò.

Phần lớn gai xương cột sống là do thoái hóa

Gai gót chân

Gai gót chân là một trường hợp đặc biệt khi gai xương không mọc ở giữa các khớp mà thường mọc ở mặt dưới của xương gót, hay gặp nhất ở người bị bệnh viêm cân gan chân mạn tính với một số triệu chứng như:

• Đau gót chân: đau ở mặt dưới gót chân và tăng lên khi bước đi những bước đầu tiên.
• Cơn đau có thể xuất hiện từ từ hoặc đột ngột sau một động tác vận động mạnh.
• Đau nhiều nhất vào buổi sáng.

Gai gót chân gây đau ở mặt dưới gót chân khi đi lại

Gai khớp gối

Khớp gối là một trong những khớp phải chịu lực lớn từ trọng lực của cơ thể nên rất dễ tổn thương và thoái hóa. Gai khớp gối là tình trạng lắng đọng canxi, chủ yếu do thoái hóa khớp gối gây ra các triệu chứng dưới đây:

• Đau nhức khớp gối lâu ngày, đau tăng lên khi đi lại.
• Có thể có tiếng lạo xạo mỗi khi co duỗi chân.
• Sưng hoặc cứng khớp gối.

4Dấu hiệu

Quá trình hình thành gai xương diễn ra chậm chạp, thường kéo dài hàng năm nên ở giai đoạn đầu sẽ không có triệu chứng gì. Gai lớn lên dần và bắt đầu chèn ép tổ chức mô mềm xung quanh, khi đó các triệu chứng mới xuất hiện:

• Đau tại khớp hoặc có thể lan đi theo đường dây thần kinh kèm cảm giác dị cảm vùng đó.
• Khó thực hiện các hoạt động bình thường như đi, lên cầu thang, đạp xe,...
• Không thể duỗi hoặc gấp các khớp tối đa như trước.
• Sưng đau các gân gần đó.

5Cách chẩn đoán

Chẩn đoán gai xương cũng như các bệnh lý là phải dựa trên hai cơ sở: triệu chứng lâm sàng và kết quả cận lâm sàng. Dưới đây là một số bước cơ bản để khai thác bệnh nhân và đưa đến chẩn đoán cuối cùng:

• Hỏi tiền sử bệnh: bác sĩ yêu cầu bệnh nhân mô tả triệu chứng kĩ càng kể từ khi khởi bệnh, tiền sử bản thân và gia đình.
• Khám lâm sàng: tại khớp bị viêm và toàn thân để tránh bỏ sót bệnh kèm khác.
• Hình ảnh học: Chụp X-quang, MRI hoặc CT để khảo sát cấu trúc khớp, phát hiện gai xương và những tổn thương khác. Đây là bước quan trọng nhất để chẩn đoán xác định gai xương.

Chụp X-quang là phương pháp đơn giản, chính xác và rẻ tiền nhất để chẩn đoán gai xương

6Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Nếu các triệu chứng nêu trên kéo dài, tăng dần hoặc xuất hiện thêm một số triệu chứng ở giai đoạn nặng dưới đây, bạn cần đi khám bác sĩ:

• Không thể vận động do đau.
• Khớp sưng to, đỏ, đau.
• Rối loạn cảm giác: tê tay, tê chân, cảm giác kiến bò, mất cảm giác,...
• Không kiểm soát được đại tiện, tiểu tiện.

Nơi khám chữa gai xương

Khi có các dấu hiệu này hãy đến các cơ sở y tế gần nhất hoặc chuyên khoa cơ xương khớp của các bệnh viện đa khoa tại địa phương để được thăm khám và tư vấn điều trị.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín và nổi tiếng dưới đây:

• TP. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, bệnh viện Đại học Y Dược, bệnh viện Chấn thương chỉnh hình...
• Hà Nội: Bệnh viện Lão khoa Trung ương, bệnh viện Trung ương Quân đội 108, bệnh viện Đại học Y Hà Nội...

7Các phương pháp điều trị chữa gai xương

Bệnh gai xương chỉ có chỉ định điều trị khi bệnh ở giai đoạn nặng, có triệu chứng ảnh hưởng nhiều đến cuộc sống của người bệnh.

Điều trị tại nhà

• Chườm lạnh: dùng túi nước đá chườm lên khớp bị sưng, đau.
• Nghỉ ngơi: khi cơn đau tăng lên và khớp bị sưng to.
• Sử dụng miếng lót giày: nếu bị gai gót chân.
• Sử dụng thuốc giảm đau không kê đơn: như paracetamol hoặc thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) như ibuprofen. Lưu ý, các thuốc sử dụng luôn luôn phải có chỉ định của bác sĩ.

Điều trị y tế

• Vật lý trị liệu: các bài tập giúp giảm đau, giãn cơ, giãn xương khớp.
• Sử dụng thuốc: nếu các thuốc giảm đau thông thường không giúp bạn giảm cơn đau thì bác sĩ có thể kê đơn cho bạn các thuốc giảm đau loại mạnh hơn.
• Phẫu thuật: chỉ áp dụng cho những trường hợp thoái hóa khớp mức độ nặng.

8Biện pháp phòng ngừa

Vì nguyên nhân chính gây gai xương là thoái hóa khớp nên không dễ để phòng ngừa bệnh này, nhất là đối với người già. Tuy nhiên, bạn vẫn có thể kéo dài sự dẻo dai của xương khớp để giảm tỷ lệ mắc bệnh gai xương qua một số phương pháp dưới đây:

• Chế độ ăn cân bằng dưỡng chất và bổ dưỡng.
• Tập luyện thể dục thể thao điều độ, chọn các bài tập phù hợp với sức khỏe của mình.
• Duy trì cân nặng hợp lý, tránh béo phì gây tăng áp lực lên bộ khung xương và các khớp.
• Giữ tư thế ngồi, làm việc, ngủ đúng.

Bệnh gai xương tuy không nghiêm trọng nhưng nếu chủ quan có thể dẫn đến những biến chứng nặng, gây ảnh hưởng đến cuộc sống của bạn. Hãy chia sẻ kiến thức này đến những người yêu thương của mình để cùng phòng chống bệnh gai xương nhé!