Thoái hóa đốt sống cổ: Triệu chứng, cách điều trị và các bài tập cải thiện

Thoái hóa đốt sống cổ là bệnh lý thường gặp ở người cao tuổi, phổ biến nhất là khoảng 46 - 67 tuổi. Bệnh không những gây đau vùng vai gáy mà còn ảnh hưởng đến các dây thần kinh và mạch máu nếu không được điều trị tốt. Cùng tìm hiểu bệnh thoái hóa đốt sống cổ qua bài viết dưới đây nhé!

1Thoái hóa đốt sống cổ là gì?

Vùng cột sống cổ gồm 7 đốt sống từ C1 đến C7 xếp chồng lên nhau. Xen giữa 2 đốt sống là đĩa đệm với cấu tạo chủ yếu từ nhân nhầy ở trung tâm và các vòng xơ sụn xung quanh nhằm tăng tính linh hoạt của cột sống.

Thoái hóa đốt sống cổ là bệnh lý đặc trưng bởi sự biến đổi của đĩa đệm đốt sống cổ như mất nước, thoát vị dẫn đến viêm đốt sống, sự thoái hóa sụn khớp dẫn đến hình thành gai xương và cong vẹo cột sống khiến bệnh nhân đau đớn và vận động vùng cổ khó khăn.

Thoái hóa đốt sống cổ là bệnh lý đặc trưng bởi sự biến đổi của đĩa đệm và sụn khớp

2Nguyên nhân dẫn đến thoái hóa đốt sống cổ

Đĩa đệm mất nước

Đĩa đệm có vai trò giống như một tấm đệm giữa các đốt sống cột sống, giúp các đốt sống vận động linh hoạt hơn. Ở tuổi 40, đĩa đệm thường bắt đầu mất nước, khô.

Khi các đĩa đệm co lại và trở nên nhỏ hơn thì sẽ làm tăng sự tiếp xúc, ma sát giữa xương với xương giữa các đốt sống.[1]

Thoát vị đĩa đệm

Khi phần bao xơ bên ngoài đĩa đệm bị nứt thì phần mềm bên trong của đĩa có thể lọt qua những vết nứt này. Tình trạng này gọi là thoát vị đĩa đệm. Phần đĩa đệm thoát vị có thể chèn ép lên tủy sống và rễ thần kinh.[1]

Phần đĩa đệm thoát vị có thể chèn ép lên tủy sống và rễ thần kinh

Gai xương

Khi các đĩa đệm bị tổn thương, cơ thể sẽ thường bù đắp lại bằng việc sản xuất thêm lượng xương để củng cố cột sống.

Hiện tượng này tạo nên các gai xương ở các đốt sống. Gai xương khi đủ lớn có thể chèn ép tủy sống và rễ thần kinh.[1]

Gai xương khi đủ lớn có thể chèn ép tủy sống và rễ thần kinh

Cứng dây chằng

Dây chằng là những dây mô sợi collagen nối giữa xương với xương. Khi về già, dây chằng cột sống sẽ cứng lại dần khiến hoạt động cổ trở nên khó khăn và kém linh hoạt hơn.[1]

3Ai dễ bị thoái hóa đốt sống cổ?

Thoái hóa đốt sống cổ liên quan chặt chẽ đến quá trình lão hóa do tuổi tác nên bệnh thường gặp ở người trên 60 tuổi (chiếm 85%).[1] Tuy nhiên, bệnh vẫn có thể xuất hiện ở độ tuổi trẻ hơn nếu kèm theo các yếu tố:

• Người làm những công việc đòi hỏi cần cố định cổ với một tư thế trong thời gian dài như nhân viên văn phòng, công nhân xây dựng, thợ sửa ống nước, lái xe hoặc họa sĩ.
• Người có tiền sử chấn thương vùng cổ sau tai nạn giao thông hoặc ngã từ trên cao xuống.
• Gia đình có người thân đã từng mắc thoái hóa đốt sống cổ.
• Thường xuyên hút thuốc lá.
• Người có tiền căn mắc các bệnh lý khớp khác như thoát vị đĩa đệm cột sống cổ, xẹp đĩa đệm do mất nước.

Thoái hóa đốt sống cổ thường gặp ở người trên 60 tuổi

4Triệu chứng của bệnh thoái hóa đốt sống cổ

Thoái hóa đốt sống cổ thường diễn biến từ từ, dấu hiệu không rõ ràng khiến người bệnh khó phát hiện bệnh trong giai đoạn đầu. Một số triệu chứng phổ biến của bệnh gồm:

• Cứng cổ: có thể xuất hiện sớm. Người bệnh thường cảm thấy khó vận động vùng cổ sau khi làm việc một thời gian dài, liên tục, có thể kèm theo cứng các cơ vùng vai gáy.
• Đau cổ gáy: thường đau thành từng cơn, đau tăng lên khi cố gắng cúi, ngửa hoặc xoay cổ. Nếu người bệnh được nằm nghỉ, triệu chứng này sẽ giảm dần.
• Nghe thấy tiếng lách cách khi vận động cổ.

Ngoài ra, người bệnh có thể gặp một số triệu chứng nguy hiểm như

• Đau cổ gáy kèm tê tay do chèn ép đám rối thần kinh cánh tay.
• Đau lan từ cổ xuống tay hoặc lan lên vùng gáy, đau tăng khi ho, hắt hơi, ngồi lâu.
• Đau đầu, chóng mặt, ù tai hoặc hoa mắt do ảnh hưởng đến động mạch đốt sống, triệu chứng này rất dễ nhầm lẫn với biểu hiện của hội chứng tiền đình.
• Biến dạng, cong vẹo cột sống cổ làm hạn chế thực hiện động tác gập và ngửa cổ. [2]

Đau đầu, chóng mặt có thể là triệu chứng của bệnh

5Biến chứng nguy hiểm

Thoái hóa cột sống cổ mức độ nặng có thể gây nên tình trạng

• Hẹp ống sống.
• Tăng nguy cơ chấn thương cột sống cổ.
• Chèn ép vào tủy sống hoặc rễ thần kinh.

Các tình trạng này đều có nguy cơ gây yếu liệt hoặc rối loạn cảm giác, tê bì tứ chi, thậm chí rối loạn đại tiểu tiện. Do đó cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời tránh để lại di chứng về sau.

6Chẩn đoán bệnh

• Các nghiệm pháp lâm sàng: bác sĩ sẽ hỏi bệnh, tiến hành thăm khám hình dáng cột sống, khám phản xạ gân xương và đánh giá vận động, cảm giác tứ chi để chẩn đoán bệnh và các biến chứng kèm theo.
• Chụp X-quang: nhằm tìm kiếm hình ảnh hẹp khoảng liên đốt, cong vẹo, biến dạng cột sống, gai xương hoặc đặc xương dưới sụn trong bệnh thoái hóa đốt sống cổ.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT): giúp phát hiện những tổn thương nhỏ, kín đáo như di lệch hoặc gai xương đốt sống cổ nhằm chẩn đoán bệnh sớm hơn.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): giúp bác sĩ đánh giá tình trạng đĩa đệm, cơ, dây chằng và sự chèn ép của gai đốt sống vào các rễ thần kinh cổ, cánh tay hoặc tủy cổ.
• Các xét nghiệm khác: bệnh nhân có thể được chụp cộng hưởng từ mạch máu (MRA) để phát hiện sự chèn ép động mạch đốt sống hoặc làm điện cơ giúp đánh giá chức năng dẫn truyền thần kinh. Các cận lâm sàng này thường chỉ định khi xuất hiện hoặc nghi ngờ biến chứng.

Thăm khám cột sống cổ giúp bác sĩ chẩn đoán bệnh

7Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Bệnh thoái hóa đốt sống cổ thường diễn tiến tăng dần theo thời gian và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nên người bệnh cần được chẩn đoán và điều trị bệnh từ sớm. Một số biển hiện cần gặp bác sĩ như:

• Cứng và đau vùng cổ gáy sau khi làm việc kéo dài.
• Tê bì cánh tay, cẳng tay và bàn tay.
• Hoa mắt, chóng mặt hoặc ù tai thường xuyên.
• Rối loạn đại tiểu tiện.

Bạn nên đi gặp bác sĩ nếu có dấu hiệu tê bì cánh tay

Nơi khám chữa bệnh thoái hóa đốt sống cổ

Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất, các bệnh viện chuyên khoa Cơ xương khớp. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tại Tp. Hồ Chí Minh: bệnh viện Chợ Rẫy, bệnh viện Chấn thương Chỉnh hình Tp. HCM, bệnh viện Đại học Y dược Tp. HCM.
• Tại Hà Nội: bệnh viện Việt Đức, bệnh viện Trung ương Quân đội 108, bệnh viện Bạch Mai.

8Điều trị

Sử dụng thuốc

Người bệnh có thể sử dụng một số thuốc nhằm giảm các triệu chứng đau đớn, căng tức cơ vùng cổ gáy như:

• Thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs): được dùng cho người bệnh có triệu chứng đau mức độ nhẹ hoặc vừa, chưa có biến chứng nghiêm trọng như naproxen, ibuprofen hoặc paracetamol.
• Corticosteroid: tiêm corticoid cạnh cột sống vào khớp liên mấu có hiệu quả giảm đau từ vài ngày đến vài tháng.
• Thuốc giãn cơ: giúp giảm co thắt cơ cổ gáy và tăng khả năng vận động như cyclobenzaprine, Tolperisone, eperisone

Lưu ý: khi sử dụng thuốc cần chú ý đến liều lượng, thời gian sử dụng theo chỉ dẫn của bác sĩ và dược sĩ.

Vật lý trị liệu

Các bài tập vật lý trị liệu có thể giúp các cơ vùng cổ được kéo giãn, giảm mức độ biến dạng cột sống cũng như hạn chế chèn ép đến các rễ thần kinh.

Từ đó, người bệnh sẽ giảm triệu chứng đau cứng, tê bì cổ và bàn tay.

Tập vật lý trị liệu nhằm giảm đau cứng cổ, tê bì cổ và bàn tay

Phẫu thuật

Người bệnh có thoái hóa đốt sống cổ mức độ nặng, xuất hiện các biến chứng như hẹp ống sống hoặc chèn ép động mạch đốt sống thì cần được điều trị bằng phẫu thuật.

Bác sĩ sẽ tiến hành loại bỏ đĩa đệm bị thoát vị, gai xương và cố định lại đốt sống cổ bằng nẹp, vít giúp tránh biến chứng.

9Các bài tập cho người thoái hóa đốt sống cổ

Lưu ý trước khi tập luyện

Sau khi bị thoái hóa đốt sống cổ, điều quan trọng là phải lấy lại sự linh hoạt của xương khớp và sức mạnh của cơ lực. Điều này hỗ trợ quá trình chữa lành và giúp bạn hồi phục vận động trở lại.

Bạn thường không thể quay lại mức độ tập luyện thông thường ngay lập tức và quá trình cải thiện có thể diễn ra chậm.

Tuy nhiên, dần dần trở lại hoạt động bình thường là cách tốt nhất để có được kết quả tốt dài hạn sau thoái hóa đốt sống cổ.

Dưới đây là một số lưu ý cụ thể trước khi tập luyện:

• Khi tập luyện bạn nên lắng nghe mức độ đau của mình, đặc biệt là trong giai đoạn đầu.
• Lúc đầu, bạn có thể thấy rằng những bài tập này làm tăng nhẹ các triệu chứng. Tuy nhiên, nếu luyện tập thường xuyên thì các động tác cổ có thể cải thiện.
• Nếu các bài tập gây ra một số khó chịu thì việc dùng thuốc theo toa của bác sĩ hoặc dược sĩ có thể giúp bạn tiếp tục tập luyện.

Các bài tập hỗ trợ thoái hóa đốt sống cổ

Nghiêng đầu: bạn có thể thực hiện bài tập này khi ngồi hoặc nằm ngửa. Nghiêng và ôm đầu mỗi bên rồi lặp lại, cụ thể:

• Hướng đầu về phía trước, từ từ nghiêng đầu về phía một vai sao cho thoải mái - bạn sẽ cảm thấy căng cơ vùng cổ vai ở phía đối diện.
• Giữ trong 2 giây rồi quay lại vị trí ban đầu.
• Lặp lại ở phía bên kia.

Nghiêng đầu về phía trước: bạn có thể thực hiện động tác này khi ngồi hoặc đứng. Di chuyển đầu xuống và lên rồi lặp lại, cụ thể:

• Hướng mặt về phía trước, đưa cằm xuống ngực.
• Từ từ nâng cằm lên.

Căng vai rộng: bạn có thể thực hiện bài tập này khi ngồi hoặc đứng. Dang cánh tay của bạn ra và vào lại rồi lặp lại.

• Đặt cánh tay của bạn ở một góc vuông phía trước cơ thể. Lòng bàn tay của bạn phải hướng lên trên.
• Giữ cố định vai và dang cánh tay sang hai bên.
• Giữ trong vài giây rồi đưa cánh tay của bạn trở lại vị trí bắt đầu.

Các bài tập hỗ trợ thoái hóa đốt sống cổ giúp cải thiện triệu chứng

10Biện pháp phòng ngừa

Bạn có thể phòng ngừa bệnh thoái hóa đốt sống cổ ngay hôm nay với các biện pháp đơn giản như:

• Tập luyện các bài vận động cổ vai gáy hàng ngày.
• Thay đổi tư thế khi ngồi lâu, tránh ngồi quá lâu ở một tư thế nhất định.
• Nhân viên văn phòng khi làm việc quá lâu cần có các bài tập thể dục ngắn sau mỗi 1 giờ làm việc với những động tác đứng dậy, gập, ngửa, xoay cổ, vươn vai.
• Chế độ ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng như sữa, phô mai, trứng hoặc hải sản nhằm cung cấp đầy đủ canxi phòng ngừa loãng xương gây xẹp đốt sống.

Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn có những kiến thức hữu ích về bệnh thoái hóa đốt sống cổ. Hãy chia sẻ thông tin đến với người thân và bạn bè xung quanh bạn nhé!