Run chân tay là bệnh gì? Nguyên nhân và các biện pháp khắc phục

Run chân tay là một triệu chứng rối loạn vận động phổ biến và ảnh hưởng đến công việc cũng như tâm lý của nhiều người. Hãy cùng tìm hiểu nguyên nhân và cách để khắc phục run tay chân nhé!

1Run tay chân là gì?

Run tay chân là hiện tượng co cơ một cách nhịp nhàng và không tự chủ dẫn đến tình trạng rung lắc ở tay, chân, đôi khi có thể ảnh hưởng đến đầu, thân mình, dây thanh quản.

Chứng run tay chân thường được mô tả với các đặc điểm như sau:

• Rung lắc nhịp nhàng ở bàn tay, cánh tay, đầu, chân hoặc thân mình.
• Khó thực hiện các công việc ti mỉ bằng tay như may vá, viết hoặc vẽ...
• Gặp khó khăn khi cầm và sử dụng các đồ vật như thìa, đũa...
• Có thể kèm theo triệu chứng: giọng nói run rẩy, gật đầu liên tục...

Hiện tượng này xuất hiện ở mọi lứa tuổi, tuy nhiên thường gặp nhất ở tuổi trung niên và người già (khoảng 5% người trên 60 tuổi). Tỷ lệ run tay chân giữa giới nam và nữ là tương đương nhau.[1]

Run tay chân hay gặp nhất ở người già và tuổi trung niên

2Nguyên nhân gây run tay chân

Run vô căn

Run tay chân được biết đến do rối loạn chức năng thần kinh xuất phát từ vùng điều khiến vận động của bộ não. Trên thực tế, đa số run tay chân đều không tìm được nguyên nhân cụ thể (vô căn) gây ra rối loạn này.

Những bệnh nhân này thường có yếu tố gia đình, con cái của bố mẹ bị chứng run tay chân có khả năng cao bị tương tự và triệu chứng này thường xuất hiện sớm trong đời.

Run sinh lý

Run tay chân sinh lý xảy ra ở hầu hết tất cả mọi người và không được xem là bệnh lý vì không phải do rối loạn chức năng thần kinh. Run sinh lý thường chỉ xảy ra ở mức độ rất nhẹ mà chúng ta khó có thể nhìn thấy được.

Nguyên nhân gây ra run tay chân sinh lý có thể là do tình trạng mệt mỏi, thiếu ngủ, hạ đường huyết, sau khi uống quá nhiều cà phê hoặc vận động quá mạnh...[2]

Run sinh lý xảy ra ở tất cả mọi người và khó để nhìn thấy

Run do bệnh lý

Các rối loạn liên quan đến hệ thống điều khiển vận động của não bộ có thể gây ra triệu chứng run. Một số bệnh lý tổn thương não thường gặp khiến tay chân run như: tai biến mạch máu não, bệnh Parkinson, đa xơ cứng, rối loạn thần kinh thực vật, chấn thương não.

Run có thể do bệnh lý liên quan đến chức năng vận động của não

Một số tình trạng gây run

Run có thể gây ra do tình trạng kích động tâm lý mạnh như quá bất ngờ, sợ hãi, lo lắng, căng thẳng. Run tay chân ở nhiều mức độ khác nhau, chỉ xuất hiện khi có cảm xúc mạnh và sẽ biến mất dần khi bình tĩnh lại.

Ngoài ra, run còn có thể xuất hiện ở một số tình trạng khác như: lạm dụng rượu, hội chứng cai rượu, uống cà phê, cường giáp, nhiễm độc thủy ngân, suy gan, suy thận...

Tác dụng phụ của thuốc

Một số loại thuốc có thể gây ra tác dụng phụ run tay chân bao gồm: thuốc hen suyễn, amphetamine, hydrocortison và thuốc chống trầm cảm ba vòng như clomipramin. Lưu ý tác dụng phụ này phụ thuộc vào liều lượng và cơ địa của mỗi người.

3Phân loại tình trạng run theo nguyên nhân

• Run cơ bản: là loại run phổ biến nhất với đặc điểm rung cả cánh tay và bàn tay khi vận động hoặc lúc nghỉ ngơi.
• Run do trương lực cơ: là tình trạng co cơ quá mức ngoài ý muốn, có thể kéo dài và xuất hiện các tư thế bất thường, thường gặp ở người trẻ tuổi và trung niên.
• Run tiểu não: là hiện tượng run xảy ra sau một hành động có chủ ý. Run thường thấy ở cả chân và tay với tốc độ chậm.
• Run do tâm lý: chỉ xuất hiện đột ngột khi có cảm xúc mạnh với đa dạng hình thức run cơ và ở nhiều vị trí trên cơ thể.
• Run sinh lý: khó nhận biết vì thường run rất nhẹ và không có bất kì tổn thương thần kinh nào.
• Run do Parkinson: là dấu hiệu đầu tiên của bệnh Parkinson, triệu chứng run xuất hiện khi ở trạng thái nghỉ (run tĩnh trạng).
• Run tư thế đứng: hiếm gặp, đặc trưng bởi sự co cơ nhanh ở chân khi đứng dậy khiến bạn dễ bị mất thăng bằng. Run sẽ giảm khi ngồi xuống hoặc đi lại.

Run cơ bản là loại run hay gặp nhất

4Run tay chân ảnh hưởng đến cuộc sống thế nào?

Triệu chứng run tay chân thường sẽ trở nên nghiêm trọng theo thời gian và có thể gây trở ngại trong cuộc sống hàng ngày.

Ở giai đoạn sớm, run không gây nhiều vấn đề vì mức độ run còn nhẹ. Nhưng khi nó tiến triển nặng hơn thì các hoạt động như viết, ăn uống, may vá hoặc công việc thủ công ti mỉ sẽ khó thực hiện được.

Thậm chí, một số bệnh nhân không thể tự chăm sóc bản thân mình. Những điều này có thể sẽ dẫn đến tình trạng tâm lý tiêu cực: lo lắng quá mức, mất đi sự tin tin vào bản thân, ngại đến những nơi đông người...

5Chẩn đoán run tay chân

Chẩn đoán triệu chứng run tay chân không khó, điều khó nhất là cần phải xác định nguyên nhân gây ra run tay chân để phân loại chẩn đoán và đưa ra hướng điều trị phù hợp. Bác sĩ thường sẽ phải dựa vào yếu tố chính sau đây:

• Thăm khám lâm sàng: kết hợp khai thác bệnh sử, tiền sử bản thân và trong gia đình, giúp bác sĩ định hướng nguyên nhân gây run tay chân.
• Xét nghiệm máu hoặc nước tiểu: nếu bác sĩ nghi ngờ các nguyên nhân do bệnh lý tự miễn hoặc do tác dụng phụ của thuốc và loại trừ các bệnh lý khác.
• Chẩn đoán hình ảnh: CT hoặc MRI sọ não để kiểm tra các bất thường ở não.[3]

Chụp MRI giúp khảo sát các nguyên nhân gây run tay chân ở não

6Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cho thấy cần gặp bác sĩ

Bạn nên đi khám bác sĩ nếu triệu chứng run tay chân của bạn có những đặc điểm sau:

• Ngày càng nặng hơn, không tìm được nguyên nhân.
• Ảnh hưởng xấu đến công việc và sinh hoạt hằng ngày.
• Xuất hiện sau khi sử dụng thuốc.

Địa chỉ khám chữa bệnh uy tín

Khi có các dấu hiệu này, bạn có thể đến các cơ sở y tế địa phương để được thăm khám và điều trị.

Nếu tình trạng nghiêm trọng hơn, bạn có thể tham khảo mộ số bệnh viện dưới đây để được chẩn đoán và điều trị kịp thời:

• TP. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, bệnh viện Đại học Y Dược, bệnh viện Chấn thương chỉnh hình...
• Hà Nội: Bệnh viện Lão khoa Trung ương, bệnh viện Trung ương Quân đội 108, bệnh viện Đại học Y Hà Nội...

7Điều trị run tay chân

Hầu như không có phương pháp điều trị để làm khỏi run tay chân hoàn toàn, mà chỉ có thể làm giảm và kiểm soát triệu chứng này.

Dùng thuốc

• Thuốc chẹn beta: thường được sử dụng để hạ huyết áp nhưng có thể làm giảm triệu chứng run vô căn.
• Thuốc chống động kinh: có thể có hiệu quả ở những người bị run vô căn không đáp ứng với thuốc chẹn beta. Cần lưu ý là một số loại thuốc chống động kinh có thể gây run.
• Thuốc an thần benzodiazepin: có thể được sử dụng tạm thời giúp giảm run. Tuy nhiên, loại thuốc này có một số tác dụng phụ như ảnh hưởng đến giấc ngủ, khả năng tập trung...
• Thuốc điều trị bệnh Parkinson (như Levodopa) được sử dụng để điều trị triệu chứng run do bệnh Parkinson.

Siêu âm hội tụ cường độ cao

Siêu âm hội tụ cường độ cao chỉ được áp dụng trong trường hợp bệnh nhân run nặng, không đáp ứng với thuốc điều trị.

Phương pháp điều trị này sử dụng sóng siêu âm cường độ cao tập trung vào vùng não gây run để làm tổn thương vùng này, loại bỏ nguyên nhân gây run.

Siêu âm hội tụ cường độ cao giúp loại bỏ vị trí bất thường gây run ở não

Liệu pháp vận động

Các bài tập vật lý trị liệu có thể giúp bạn cải thiện sức mạnh của cơ bắp, từ đó có thể kiểm soát được các cơn run tốt hơn. Các bác sĩ vật lý trị liệu sẽ hướng dẫn các bài tập phù hợp với thể trạng của bạn và có thể giúp bạn tự tập ở nhà

Phẫu thuật

Phẫu thuật có thể được thực hiện khi run không đáp ứng với thuốc điều trị hoặc ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống hàng ngày.

Kích thích não sâu (DBS) là phương pháp phẫu thuật điều trị run phổ biến nhất, áp dụng trong trường hợp run do Parkinson, run vô căn và loạn trương lực cơ.

Phẫu thuật là phương pháp hiệu quả, tuy nhiên hiện nay ít được sử dụng do có thể xuất hiện nhiều biến chứng.

Phẫu thuật để điều trị run ít được sử dụng vì nhiều biến chứng

8Chăm sóc tại nhà

Vì khó để điều trị dứt điểm run tay chân nên người bệnh phải tập sống thích nghi với tình trạng này. Dưới đây là một số thói quen tốt giúp người bệnh có thể tự chăm sóc bản thân tại nhà:

• Đảm bảo ngủ đủ giấc: việc thiếu ngủ có thể làm nặng tình trạng run hơn. Vì vậy, hãy đảm bảo ngủ đủ 8 tiếng mỗi ngày và điều chỉnh lịch làm việc để có thời gian nghỉ ngơi.
• Giảm căng thẳng: bạn nên giảm bớt những áp lực công việc và có thể thử các biện pháp giảm căng thẳng như tập thiền, hít thở chậm và sâu hoặc tập yoga.
• Tránh caffeine và rượu: hạn chế uống rượu và các đồ uống chứa nhiều caffeine như cà phê, trà, nước năng lực để giảm triệu chứng run.
• Thư giãn nhiều hơn: các kỹ thuật như massage, chườm nóng... giúp giảm căng thẳng cơ và cải thiện triệu chứng run.
• Tập thể dục đều đặn: hoạt động vận động nhẹ nhàng và đều đặn như đi bộ, tập yoga, hoặc bơi lội có thể giúp cải thiện sự ổn định và kiểm soát cơn run.
• Tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ và tái khám đầy đủ theo lịch hẹn.

Vận động nhẹ nhàng giúp giảm stress và tăng tuần hoàn máu

Run tay chân có thể xảy ra bất cứ lứa tuổi nào và có rất nhiều nguyên nhân gây ra. Khó có thể điều trị hoàn toàn triệu chứng này vì vậy người bệnh phải học cách sống chung. Hãy chia sẻ bài viết này nếu bạn thấy nó có ích với mọi người nhé!