Hạ đường huyết là tình trạng thường gặp ở những người mắc bệnh đái tháo đường, đặc biệt là những người sử dụng insulin. Cùng bài viết tìm hiểu về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hạ đường huyết để tránh gây ra các biến chứng nghiêm trọng.
1Hạ đường huyết là gì?
Đường huyết là nồng độ glucose trong máu và là một trong các carbohydrate có trong thức ăn và đồ uống của bạn. Đây là nguồn năng lượng chính giúp cơ thể hoạt động bình thường, chỉ số đường huyết bình thường:
- Trước bữa ăn: 90-130mg/dl (5,0- 7,2mmol/l).
- Sau bữa ăn 1-2 giờ: nhỏ hơn 180mg/dl (10mmol/l).
- Trước lúc đi ngủ: 110-150mg/dl (6,0-8,3mmol/l).
Hạ đường huyết là tình trạng lượng đường trong máu giảm xuống quá mức. Bệnh này thường gặp phổ biến ở những người mắc đái tháo đường, đặc biệt đối với những người điều trị bằng insulin.
Người bị hạ đường huyết khi lượng đường trong máu dưới 70 mg/dL (3,9 mmol/L).
Hạ đường huyết là tình trạng lượng đường trong máu giảm xuống mức quy định
2Nguyên nhân gây ra hạ đường huyết
Ở người bị bệnh đái tháo đường
Một số nguyên nhân gây ra tình trạng hạ đường huyết ở người bị đái tháo đường:
- Dùng quá liều insulin hoặc sai loại insulin.
- Uống thuốc hạ đường huyết nhóm kích thích tế bào beta tụy tăng tiết insulin (sulfonylureas).
- Không xác định chính xác thời điểm dùng insulin và thời điểm ăn.
- Hoạt động quá mức.
- Uống rượu mà không ăn.
- Ăn muộn hơn bình thường hoặc bỏ bữa.
- Không cân bằng khẩu phần ăn giữa tinh bột và chất béo, chất đạm, chất xơ.
- Những người đang mang thai và mắc bệnh đái tháo đường tuýp 1.
Ở người không bị bệnh đái tháo đường
Một số nguyên nhân gây ra tình trạng hạ đường huyết ở người không bị đái tháo đường:
- Hạ đường huyết phản ứng (hạ đường huyết sau ăn).
- Hạ đường huyết do nhịn đói quá lâu.
- Uống rượu quá mức: uống nhiều mà không ăn dẫn đến ngăn ngừa giải phóng glucose từ glycogen vào máu.
- Bệnh lý: viêm gan, xơ gan, nhiễm trùng nặng, bệnh thận, bệnh tim,...
- Sản xuất quá mức insulin.
- Thiếu hụt nội tiết tố.
3Triệu chứng của hạ đường huyết
Hội Nội tiết Canada chia các dấu hiệu hạ đường huyết thành 2 loại triệu chứng như sau:
- Thần kinh tự chủ: cảm giác đói, run, vã mồ hôi, buồn nôn, hồi hộp, lo lắng, ù tai.
- Thần kinh trung ương: giảm tập trung, nhầm lẫn, uể oải, lú lẫn, thay đổi thị lực, chóng mặt, giảm khả năng nói.
Bên cạnh đó, các triệu chứng hạ đường huyết ở mỗi người là khác nhau và có thể biểu hiện một số triệu chứng như:
- Run.
- Đổ mồ hôi và ớn lạnh.
- Cảm giác đói.
- Tim đập nhanh.
- Chóng mặt.
- Khó tập trung.
- Lo lắng hoặc cáu kỉnh.
- Ngứa hoặc tê ở môi, lưỡi, má.
Các triệu chứng cho thấy bạn đang bị hạ đường huyết ở mức nghiêm trọng:
- Nhìn các vật mờ hoặc thấy đôi.
- Nói lắp bắp.
- Bị mất phương hướng.
- Động kinh.
- Mất ý thức.
Run, đổ mồ hôi, đói là triệu chứng của hạ đường huyết
4Biến chứng của hạ đường huyết
Hạ đường huyết quá mức có thể đe dọa tính mạng và dẫn đến một số biến chứng sau đây:
- Suy các cơ quan, bộ phận trong cơ thể.
- Gây sa sút trí tuệ ở người cao tuổi.
- Rối loạn nhịp tim.
- Ngừng tim.
- Tổn thương não vĩnh viễn.
- Hôn mê.
- Tử vong.
Hạ đường huyết quá mức có thể dẫn đến suy cơ quan, bộ phận trong cơ thể
5Các chẩn đoán, nghiệm pháp, cận lâm sàng phát hiện hạ đường huyết
Đối với người bị đái tháo đường:
Dựa trên triệu chứng hạ đường huyết và sử dụng máy đo lượng đường trong máu để chẩn đoán tình trạng hạ đường huyết. Hầu hết các máy này thường sử dụng một lượng máu nhỏ ở đầu ngón tay bằng kim chích, sau đó sẽ cho ra kết quả về đường huyết.
Bên cạnh đó, bạn có thể dụng dụng máy đo lượng đường huyết thường xuyên (CGM) được gắn ở mô dưới da, có thể dùng điện thoại di động để xác nhận tình trạng đường huyết, dễ dàng sử dụng hơn do không cần dùng kim chích máu đầu ngón tay.
Đối với người không bị đái tháo đường thường ít khi bị hạ đường huyết, do đó, nếu có tình trạng này bác sĩ sẽ cần thực hiện một số xét nghiệm để chẩn đoán như sau:
- Kiểm tra lượng đường trong máu vài tiếng một lần khi nhịn ăn kéo dài.
- Xét nghiệm xem các khối u có gây ra hạ đường huyết không.
- Xét nghiệm dung nạp thức ăn bằng cách cho bạn uống một dung dịch chứa chất đạm, chất béo, đường. Sau đó kiểm tra lượng đường trong máu nhiều lần trong vòng 5 giờ tới.
Đo lượng đường trong máu để chẩn đoán hạ đường huyết
6Khi nào cần gặp bác sĩ
Các dấu hiệu cần đến gặp bác sĩ
Nếu bạn thường xuyên bị hạ đường huyết thì bạn nên đến gặp bác sĩ ngay để được tư vấn điều trị tình trạng bệnh:
- Khi hạ đường huyết mức độ nặng cần đến bệnh viện gần nhất ngay.
- Nếu bạn đang mắc bệnh đái tháo đường: Bác sĩ có thể sẽ thay đổi việc sử dụng thuốc của bạn, chế độ sinh hoạt, ăn uống.
- Bạn đã bổ sung đường khi bị hạ đường huyết nhưng tình trạng không cải thiện.
- Nếu bạn không bị đáo tháo đường: Bác sĩ sẽ thực hiện một số xét nghiệm để tìm ra nguyên nhân để đưa ra hướng điều trị hợp lý.
Bạn nên đến gặp bác sĩ nếu bạn đã bổ sung đường nhưng tình trạng hạ đường huyết không được cải thiện
Nơi khám chữa bệnh uy tín
Nếu có nhu cầu, bạn có thể đến khoa nội tiết của bất kỳ phòng khám, bệnh viện nào để có thể nhận được sự điều trị từ các bác sĩ. Có thể tham khảo một số bệnh viện lớn sau:
- Tại TP Hồ Chí Minh: Bệnh viện Nhân dân 115, bệnh viện Bệnh Nhiệt đới, bệnh viện Đại học Y dược, bệnh viện Chợ Rẫy, bệnh viện Nguyễn Tri Phương,...
- Tại Hà Nội: Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, bệnh viện Đại học Y Hà Nội, bệnh viện Bạch Mai, bệnh viện E Hà Nội, Viện Y học cổ truyền Trung ương,...
Một số nơi khám chữa bệnh hạ đường huyết uy tín
7Phương pháp điều trị hạ đường huyết
Điều trị hạ đường huyết nhẹ và trung bình
Khi bị hạ đường huyết ở mức nhẹ và trung bình, bệnh nhân còn có khả năng tự ăn uống được thì bạn nên bổ sung ngay thức ăn tương đương 15g glucose
- 2 hay 3 viên đường.
- 1/2 ly nước trái cây bất kỳ nào.
- 1/2 ly nước ngọt.
- 1 ly sữa.
- 5 hay 6 viên kẹo.
- 15ml hay 1 thìa canh đường hay mật ong.
Sau 15 phút, kiểm tra lại lượng đường trong máu của bạn. Nếu nó vẫn dưới 70mg/dL thì bạn bổ sung thêm 15g glucose. Lặp lại quy trình trên cho đến khi hàm lượng đường trong máu đạt trên 70mg/dL.
Điều trị hạ đường huyết nặng
Nếu ai đó đang có dấu hiệu hạ đường huyết kèm theo một số biểu hiện như: miệng nói lắp bắp, bất tỉnh hoặc mất phương hướng,... thì tuyệt đối không được cho họ ăn hoặc uống. Bởi vì nếu ăn uống thì có thể bị nghẹn, gây nguy hiểm đến tính mạng.
Người ta thường điều trị hạ đường huyết nặng bằng cách sử dụng glucagon dưới dạng thuốc tiêm bắp hoặc thuốc xịt mũi dạng khô. Glucagon có tác dụng kích thích gan giải phóng glucose dự trữ, hỗ trợ làm tăng lượng đường trong máu.
Glucagon được tiêm vào mông, cánh tay hoặc đùi theo sự hướng dẫn sử dụng của bộ dụng cụ đó.
Sau 5 đến 15 phút, người bệnh sẽ tỉnh lại và có cảm giác buồn nôn và nôn. Vì vậy, hãy để bệnh nhân nằm nghiêng để tránh trường hợp bị nghẹn.
Điều trị hạ đường huyết nặng bằng cách sử dụng glucagon
Điều trị nguyên nhân
Tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra hạ đường huyết mà có các hướng điều trị sau:
- Dinh dưỡng: thói quen ăn uống lành mạnh và điều độ có thể giúp giảm tình trạng hạ đường huyết.
- Thuốc: nếu thuốc bạn đang sử dụng là nguyên nhân gây ra hạ đường huyết thì bạn có thể đến gặp bác sĩ để được tư vấn về việc sử dụng thuốc cho hợp lý, chẳng hạn như: thay đổi thuốc, ngừng thuốc, điều chỉnh liều lượng,...
- Khối u trong tuyến tụy làm tăng sản xuất insulin gây nên hạ đường huyết. Chúng ta có thể điều trị bằng cách sử dụng thuốc hoặc cắt bỏ một phần tuyết tụy.
8Phương pháp phòng ngừa hạ đường huyết
Đối với những người đang bị đái tháo đường
Bạn nên tuân thủ theo hướng dẫn điều trị của bác sĩ và thường xuyên theo dõi lượng đường trong máu để tránh trường hợp hạ đường huyết.
- Máy theo dõi đường huyết liên tục (CGM): có một sợi dây nhỏ được luồn qua dưới da để gửi chỉ số đường huyết liên tục, nếu lượng đường trong máu quá thấp thì máy sẽ thông báo bằng chuông báo.
- Sử dụng máy bơm insulin được tích hợp với CGM, khi lượng đường trong máu quá thấp thì máy sẽ ngừng cung cấp insulin để ngăn ngừa hạ đường huyết.
Bạn hãy luôn mang theo bánh ngọt, kẹo, nước trái cây để sử dụng trước khi lượng đường trong máu giảm xuống đến mức nguy hiểm.
Bên cạnh đó, để kiểm soát bệnh tiểu đường và nguy cơ hạ đường huyết quá mức thì bạn nên hỏi ý kiến của bác sĩ về việc thay đổi các yếu tố sau:
- Việc sử dụng thuốc mới.
- Thói quen ăn uống.
- Hình thức luyện tập thể dục thể thao.
Đối với những người không bị đái tháo đường
Đối với trường hợp hạ đường huyết tái phát, bạn nên ăn nhiều bữa nhỏ trong một ngày để ngăn ngừa lượng đường trong máu giảm xuống quá thấp. Tuy nhiên, đây không phải là phương pháp lâu dài.
Vì vậy, bạn nên đến gặp bác sĩ để tìm ra nguyên nhân gây hạ đường huyết.
Bài viết trên đã cung cấp những thông tin về hạ đường huyết. Nếu quý đọc giả cảm thấy hay và bổ ích thì hãy chia sẻ đến những người thân yêu của mình nhé!
