Bong gân mắt cá chân: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Mắt cá chân là một trong những vị trí hay bị chấn thương của bàn chân. Bong gân là tổn thương rất thường gặp tại vùng này. Cùng tìm hiểu nguyên nhân, dấu hiệu, cách điều trị và phòng ngừa qua bài viết dưới đây nhé!

1Bong gân mắt cá chân là gì?

Bong gân mắt cá chân là tình trạng mắt cá chân và dây chằng, gân bao quanh vùng này bị tổn thương khiến cho mắt cá chân bị thay đổi vị trí. Tuy nhiên cần lưu ý rằng bong gân và gãy xương có những dấu hiệu tương tự nhau như đau, sưng, bầm tím nên cần lưu ý để phân biệt.

Bong gân mắt cá chân có thể gặp ở bất cứ ai, trong bất cứ trường hợp nào nhưng hay gặp hơn ở các vận động viên đặc biệt là những người sử dụng bàn chân nhiều.[1]

Bong gân mắt cá chân là tình trạng gân ở vùng mắt cá chân lệch khỏi vị trí bình thường

2Nguyên nhân gây bong gân mắt cá chân

Có nhiều nguyên nhân khiến cho mắt cá chân lệch khỏi vị trí gây nên tình trạng gân bị rách như:

• Tiếp đất không chắc chắn sau khi nhảy hoặc xoay.
• Đi trên địa hình không bằng phẳng.
• Ngã hoặc vấp chân ngã.
• Vô tình dẫm vào vật cản trên đường đi.

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ bong gân mắt cá chân như:

• Vận động viên các môn thể thao như bóng rổ, tenis, bóng đá, điền kinh.
• Địa hình di chuyển mấp mô.
• Đã xuất hiện chấn thương mắt cá chân trước đó.
• Mắt cá chân kém linh hoạt.
• Đi giày cao gót.[2]

Đi giày cao gót trên địa hình không bằng phẳng có thể gây bong mắt cá chân

3Dấu hiệu bong gân mắt cá chân

Khi bị bong gân mắt cá chân, người bệnh có thể gặp một số triệu chứng như:

• Giới hạn vận động.
• Đau, sưng, bầm tím vùng mắt cá chân.
• Cảm giác mắt cá chân không còn ở vị trí ban đầu.
• Tại thời điểm chấn thương, người bệnh có thể nghe thấy tiếng gãy.

Bong mắt cá chân có thể gây sưng nề vùng mắt cá chân

4Biến chứng

Mặc dù bong gân mắt cá chân hiếm khi để lại biến chứng nhưng nếu không được điều trị và chăm sóc đúng cách có thể xuất hiện tình trạng:

• Đau mắt cá chân mạn tính.
• Vùng mắt cá chân không ổn định, ảnh hưởng đến khả năng di chuyển và sức mạnh của chân.
• Viêm khớp mạn tính vùng mắt cá chân.

5Cách chẩn đoán bong gân mắt cá chân

Khi xảy ra đau mắt cá chân, bác sĩ có thể thực hiện một số phương pháp thăm khám như:

• Khám lâm sàng: bác sĩ đánh giá các điểm đau mắt cá chân, cũng như đánh giá vận động, di chuyển mắt cá chân. Nếu tình trạng đau quá mức, bác sĩ có thể tiến hành kiểm tra nhằm loại trừ gãy xương.
• Siêu âm: dùng sóng âm để đánh giá những bất thường ở gân và dây chằng.
• X - quang: dựa vào năng lượng bức xạ cao để thu được hình ảnh mắt cá chân. Xét nghiệm này dùng để loại trừ gãy xương.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT - scanner): đánh giá đa dạng hơn hình ảnh mắt cá chân.
• Cộng hưởng từ (MRI): đánh giá những cấu trúc mô mềm ở mắt cá chân bao gồm gân, cơ.

6Khi nào cần gặp bác sĩ

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Khi xuất hiện những dấu hiệu bong mắt cá chân sau, người bệnh nên đến các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị:

• Không đi lại được sau khi gặp chấn thương mắt cá chân.
• Vùng mắt cá chân sưng tấy và không đỡ sau 24 - 48 giờ.
• Đã từng chấn thương mắt cá chân trước đó và lần này có cảm giác tổn thương mắt cá chân.

Nơi khám chữa đau mắt cá chân

Khi xuất hiện tình trạng đau mắt cá chân, người bệnh nên đến các cơ sở y tế gần nhất, các bệnh phòng khám hay bệnh viện Ngoại khoa hoặc chấn thương chỉnh hình. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tại Thành phố Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Nhân dân 115, Bệnh viện Chấn thương chỉnh hình TP.HCM.
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Việt Đức, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, Bệnh viện Bạch Mai.

7Các phương pháp chữa bong gân mắt cá chân

Tùy vào từng mức độ tổn thương mà bác sĩ có thể chỉ định những biện pháp xử trí khác nhau:

• Sử dụng thuốc: để giảm tình trạng sưng, đau mắt cá chân như paracetamol, ibuprofen...
• Dùng dụng cụ hỗ trợ: để hạn chế vận động vùng mắt cá chân, bác sĩ có thể dùng băng và nẹp để cố định mắt cá chân. Trong trường hợp này, người bệnh có thể dùng nạng để hạn chế tác động vùng mắt cá chân.
• Vật lý trị liệu: sau khi qua giai đoạn cấp tính, bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh thực hiện một vài bài tập vật lý trị liệu dưới sự hướng dẫn của chuyên gia với những lộ trình cụ thể.
• Phẫu thuật: khi không thể cải thiện được tình trạng bong mắt cá chân qua các phương pháp khác, phẫu thuật được sử dụng để hồi phục gân vùng mắt cá chân.

Cố định mắt cá chân để hạn chế vận động

8Cách tự chăm sóc tại nhà khi bị bong gân mắt cá chân

Khi xảy ra bong mắt cá chân, người bệnh có thể sử dụng phương pháp RICE để giảm đau và hỗ trợ hồi phục như:

• Nghỉ ngơi (REST): nghỉ ngơi hoàn toàn để tránh tác động đến vùng mắt cá chân.
• Chườm lạnh (ICE): sử dụng khăn quấn đá chườm trong 15 đến 20 phút/ lần, mỗi lần cách nhau 2 - 3 giờ.
• Quấn băng nén (COMPRESSION): quấn mắt cá chân bằng băng nén để giảm sưng. Lưu ý, không nên quấn quá chặt tránh gây giảm lưu thông máu đến bàn chân.
• Kê cao chân (ELEVATION): nâng cao chân để máu về tim dễ hơn.

Tự xử trí bong mắt cá chân tại nhà bằng phương pháp RICE

9Biện pháp phòng ngừa

Để giảm những tai nạn vùng mắt cá chân, bạn có thể thực hiện những phương pháp như:

• Tập thể dục thường xuyên để nâng cao sự dẻo dai của hệ xương khớp.
• Khởi động cẩn thận trước khi hoạt động thể thao.
• Cần cẩn thận khi đi trên địa hình không bằng phẳng hoặc đi giày cao gót.
• Dừng hoạt động nếu cảm thấy mệt mỏi.

Tập thể dục thường xuyên giúp nâng cao sự dẻo dai của hệ xương khớp

Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn các kiến thức về tình trạng bệnh bong gân mắt cá chân, đặc biệt là các cách sơ cứu và tránh tình trạng bệnh này. Nếu thấy bài viết hay, hãy chia sẻ cho người thân và bạn bè nhé!