Vắc xin sốt xuất huyết đầu tiên được lưu hành tại Việt Nam

Qdenga là loại vắc xin sốt xuất huyết đầu tiên được Bộ Y tế cấp phép lưu hành tại Việt Nam. Hãy cùng tìm hiểu thông tin về loại vắc xin này qua bài viết sau nhé!

1Tổng quan về bệnh sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết là một loại bệnh truyền nhiễm do virus Dengue gây ra, chủ yếu được truyền sang người qua vết cắn của muỗi vằn cái bị nhiễm bệnh.

Bệnh sốt xuất huyết gây ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân trên toàn thế giới và dễ có nguy cơ trở thành đại dịch. Tỷ lệ mắc sốt xuất huyết trên toàn cầu đã tăng gấp 30 lần trong 50 năm qua, diễn biến phức tạp trên 100 quốc gia với khoảng 50 - 100 triệu ca nhiễm mỗi năm.

Ở Việt Nam ghi nhận hơn 200.000 ca mắc mỗi năm, là một trong những quốc gia có số ca nhiễm sốt xuất huyết cao trên thế giới với diễn biến ngày càng phức tạp và không theo chu kỳ. Theo thông tin từ Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật TP HCM, bệnh sốt xuất huyết có xu hướng tăng đều qua mỗi năm và thường xảy ra vào đợt cuối năm do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu và từ đô thị hóa.

Theo thống kê từ Tổng cục Y tế Dự phòng đến ngày 18/08/2024, đã có đến 57.858 ca mắc cùng với 9 trường hợp tử vong, ước tính tăng 44% so với cùng kỳ năm 2023.

Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm lây nhiễm sang người chủ yếu từ vết đốt muỗi vằn

Hầu hết những người bị sốt xuất huyết đều có triệu chứng nhẹ hoặc không có triệu chứng và sẽ khỏi sau 1 - 2 tuần. Các triệu chứng thường sẽ bắt đầu từ 4 - 10 ngày sau khi nhiễm bệnh và kéo dài trong 2 - 7 ngày, bao gồm:

• Sốt cao (có thể lên đến 40°C).
• Đau đầu dữ dội.
• Đau sau mắt.
• Đau cơ và khớp.
• Buồn nôn, nôn mửa.
• Sưng hạch bạch huyết.
• Phát ban. [1]

Tuy nhiên, sốt xuất huyết cũng có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như chảy máu nội tạng, tổn thương gan, lách, tụt huyết áp, sốc, trường hợp nặng có thể dẫn đến tử vong. Đặc biệt, phụ nữ mang thai bị sốt xuất huyết có thể lây nhiễm sang trẻ và gặp phải vấn đề nghiêm trọng như suy thai, sinh non hay sinh trẻ nhẹ cân.

2Cách điều trị và phòng ngừa bệnh sốt xuất huyết

Cách điều trị

Hiện nay, bệnh sốt xuất huyết vẫn chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu. Việc điều trị chủ yếu nhằm kiểm soát các triệu chứng của bệnh. Hầu hết các trường hợp nhẹ có thể tự điều trị tại nhà bằng cách sử dụng thuốc hạ sốt và giảm đau theo chỉ định của bác sĩ. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải theo dõi sát sao các triệu chứng và đảm bảo bù đủ nước cho cơ thể.

Trong đó, acetaminophen (paracetamol) thường được sử dụng để hạ sốt và kiểm soát các cơn đau. Bệnh nhân cần tránh dùng các thuốc kháng viêm không steroid như ibuprofen và aspirin vì có thể làm tăng nguy cơ chảy máu.

Trường hợp xuất hiện các dấu hiệu sốt xuất huyết nghiêm trọng cần đến ngay cơ sở y tế để thăm khám và điều trị kịp thời, hiệu quả. [1]

Paracetamol được sử dụng phổ biến trong điều trị sốt xuất huyết giúp hạ sốt và giảm các cơn đau

Cách phòng ngừa

Nguy cơ mắc sốt xuất huyết có thể được hạn chế bằng cách bảo vệ bản thân khỏi bị muỗi cắn, như:

• Mặc quần áo dài.
• Mắc màn khi ngủ, lý tưởng nhất là màn được xịt thuốc chống côn trùng.
• Dùng kem, xịt chống côn trùng.
• Sử dụng nhang muỗi hay máy đuổi muỗi.

Đồng thời có thể ngăn ngừa sự sinh sản của muỗi bằng cách:

• Dọn dẹp, đậy nắp hoặc lật úp các vật chứa nước khi không sử dụng đến.
• Xử lý các chất thải rắn như chai, lọ, mảnh vỡ, vỏ dừa, lốp xe cũ,... đúng cách để loại bỏ môi trường sống có thể chứa nước của muỗi.
• Phun thuốc diệt muỗi xung quanh vườn nhà, khu vực sống theo đúng khuyến cáo.[1]

Đặc biệt, hiện nay người dân có thể phòng ngừa sốt xuất huyết bằng cách tiêm vắc xin dự phòng. Qdenga - một loại vắc xin sốt xuất huyết đã được Bộ Y tế chấp thuận và cấp phép lưu hành ở Việt Nam.

Qdenga là vắc xin sốt xuất huyết đầu tiên được lưu hành tại Việt Nam

3Vắc xin sốt xuất huyết đầu tiên được lưu hành tại Việt Nam

Vắc xin sốt xuất huyết Qdenga được phát triển và sản xuất bởi Takeda - một công ty dược phẩm tại Nhật Bản. Qdenga được Bộ Y tế cấp phép lưu hành tại Việt Nam từ ngày 15/05/2024 và dự kiến sẽ có mặt tại các trung tâm tiêm chủng kể từ tháng 09/2024. Đây chính là loại vắc xin sốt xuất huyết đầu tiên được cấp phép lưu hành tại Việt Nam.

Chỉ định và liệu trình tiêm

Qdenga là vắc xin phòng bệnh sốt xuất huyết, được tiêm cho người lớn, thanh thiếu niên và trẻ em từ 4 tuổi trở lên, đặc biệt là phụ nữ nên hoàn thành lịch tiêm tốt nhất trước 3 tháng và tối thiểu 1 tháng trước khi mang thai. [2]

Vắc xin Qdenga được tiêm dưới da với liều 0,5 ml, tốt nhất là tiêm ở phần trên cánh tay và vùng cơ delta theo phác đồ gồm hai liều cách nhau 3 tháng. [3]

Thuốc chống chỉ định ở những đối tượng sau: [3]

• Quá mẫn với các hoạt chất hoặc tá dược của vắc xin hoặc với liều Qdenga sử dụng trước đó.
• Người suy giảm miễn dịch bẩm sinh hoặc mắc phải.
• Bệnh nhân dùng liệu pháp ức chế miễn dịch như hóa trị liệu hoặc liều cao corticosteroid toàn thân (ví dụ: 20 mg/ngày hoặc 2 mg/kg trọng lượng cơ thể/ngày prednisone trong 2 tuần trở lên) trong vòng 4 tuần trước khi tiêm vắc xin.
• Người bị nhiễm HIV có triệu chứng hoặc không triệu chứng với chức năng miễn dịch suy giảm.
• Phụ nữ mang thai và đang cho con bú.

Thông tin cơ bản về vắc xin sốt xuất huyết Qdenga tại Việt Nam

Cơ chế hoạt động của vắc xin Qdenga

Nguyên nhân của bệnh sốt xuất huyết là do nhiễm virus sốt xuất huyết, lây truyền sang người qua vết đốt của muỗi. Vắc xin sốt xuất huyết Takeda chứa các kháng nguyên đã được làm giảm độc lực của 4 tuýp huyết thanh virus. Chúng kích thích hệ miễn dịch của cơ thể sản sinh ra các kháng thể đặc hiệu chống lại các thành phần kháng nguyên.

Nhờ cơ chế này, khi một người được tiêm vắc xin sau đó tiếp xúc với virus, hệ miễn dịch sẽ nhận ra virus và có thể nhanh chóng tạo ra nhiều kháng thể hơn, sau đó tấn công và loại trừ các kháng nguyên này trước khi nó có thể gây ra bệnh sốt xuất huyết.

Hiệu quả của vắc xin Qdenga

Vắc xin sốt xuất huyết Qdenga đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc ngăn ngừa sốt do bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em và thanh thiếu niên trong vòng 12 tháng sau mũi tiêm thứ hai.

Một nghiên cứu tại 8 quốc gia ở Châu Mỹ Latinh và khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, khoảng 20.000 trẻ em trong độ tuổi từ 4 đến 16 tuổi đã được tiêm Qdenga hoặc giả dược. Kết quả đã chỉ ra rằng số ca sốt do bệnh sốt xuất huyết đã giảm 80% ở những người được tiêm vắc xin so với những người dùng giả dược.

Đồng thời, vắc xin này cũng được xác nhận là có hiệu quả làm giảm 90% tình trạng nhập viện do sốt xuất huyết. Trong vòng 18 tháng sau khi tiêm mũi tiêm thứ hai, chỉ 0,1% trẻ em được tiêm vắc xin phải nhập viện vì sốt xuất huyết so với 1,0% trẻ em dùng giả dược.

Tác dụng phụ có thể gặp của vắc xin Qdenga

Một số tác dụng phụ có thể gặp phải sau khi tiêm vắc xin Qdenga là:

• Đau và đỏ tại chỗ tiêm.
• Nhức đầu.
• Đau cơ.
• Cảm thấy không khỏe.
• Khoảng 1% người tiêm có thể bị sốt.

Những tác dụng phụ này thường ở mức độ nhẹ đến trung bình và sẽ hết trong vòng vài ngày, ít xảy ra hơn sau mũi tiêm thứ hai so với mũi tiêm đầu tiên [4].

Sau khi tiêm vắc xin Qdenga có thể gặp các tác dụng phụ như nhức đầu, đau cơ

4Tích cực phòng ngừa ngay cả khi đã có vắc xin

Vắc xin sốt xuất huyết là một giải pháp hiệu quả hỗ trợ cho công tác phòng chống sốt xuất huyết, đồng thời giảm nguy cơ nhiễm bệnh cũng như mức độ nặng của bệnh khi mắc phải. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng không phải tiêm vắc xin là sẽ không mắc bệnh.

Ngoài ra, tất cả mọi lứa tuổi đều có nguy cơ mắc bệnh sốt xuất huyết, trong khi vắc xin Qdenga hiện chỉ được khuyến cáo tiêm cho người từ 4 tuổi trở lên. Điều này đặc biệt quan trọng đối với những người nằm ngoài độ tuổi tiêm phòng, bởi họ không thể được bảo vệ bằng vắc xin.

Vì vậy, việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa chủ động như diệt muỗi, loại bỏ nơi sinh sản của muỗi và tuân thủ các hướng dẫn từ cơ quan y tế là cực kỳ cần thiết. Điều này sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm, bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là trẻ em dưới 4 tuổi và những người không đủ điều kiện tiêm phòng.

Việc nâng cao ý thức phòng ngừa bệnh và tuân thủ các biện pháp kiểm soát muỗi cũng đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát sự bùng phát của dịch sốt xuất huyết.

Mọi người cho dù đã tiêm vắc xin sốt xuất huyết vẫn phải tích cực phòng ngừa bằng cách diệt lăng quăng, muỗi và giữ gìn vệ sinh xung quanh khu vực sống.

Tích cực thực hiện các biện pháp phòng ngừa để giảm thiểu nguy cơ mắc sốt xuất huyết

Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho bạn các thông tin về vắc xin sốt xuất huyết đầu tiên ở Việt Nam. Nếu thấy bài viết hữu ích, hãy chia sẻ đến người thân và bạn bè cùng đọc nhé!