Các dấu hiệu báo hiệu tụt huyết áp và cách xử trí kịp thời

Huyết áp thấp là tình trạng tưởng chừng như không nguy hiểm nhưng lại là phổ biến ở nữ giới và người cao tuổi. Nhận biết được các dấu hiệu tụt huyết áp giúp người bệnh dễ dàng phòng ngừa được các biến chứng nguy hiểm. Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây để biết được dấu hiệu huyết áp thấp là gì bạn nhé!

Huyết áp thấp là gì?

Huyết áp thấp (hạ huyết áp) xảy ra khi máu chảy qua các mạch máu với áp suất thấp hơn bình thường. Trong trường hợp này, các cơ quan như tim, não và các phần khác của cơ thể không nhận đủ lượng máu cần thiết do áp lực bơm tưới máu giảm, dẫn đến các triệu chứng như mờ mắt, chóng mặt, choáng váng.

Hạ huyết áp thấp gồm hai định nghĩa:

Hạ huyết áp tuyệt đối: Huyết áp bình thường khi nghỉ ngơi khi huyết áp tâm thu dưới 90 hoặc huyết áp tâm trương dưới 60mmHg hoặc huyết áp trung bình dưới 65mmHg.
Hạ huyết áp tư thế: Thường được mô tả là sự giảm đột ngột trong áp lực khi thay đổi tư thế nằm sang đứng, giảm khoảng 20mmHg với áp lực tâm thu và 10mmHg với áp lực tâm trương. Hạ huyết áp tư thế xảy ra ở khoảng 20% số người cao tuổi.

Việc hạ huyết áp kéo dài có thể làm nặng thêm các bệnh lý tim mạch (đặc biệt là rung nhĩ và suy tim), tăng nguy cơ té ngã và suy giảm trí tuệ ở người già. Và đặc biệt, khi hạ huyết áp cấp tính có thể dẫn đến sốc gây đe dọa tính mạng.

1Các dấu hiệu tụt huyết áp

Một số triệu chứng báo hiệu tình trạng huyết áp thấp bao gồm:

Thị lực suy giảm.
Chóng mặt, choáng váng.
Ngất xỉu.
Buồn nôn.
Mệt mỏi.
Mất tập trung.

Huyết áp cực thấp có thể làm xuất hiện các triệu chứng như:

Lú lẫn, đặc biệt ở người cao tuổi.
Da lạnh, xanh xao.
Mạch nhanh yếu, thở nhanh và thở nông.[1]

Mặc dù các triệu chứng đa dạng nhưng phần lớn người bị huyết áp thấp có thể chỉ bị tụt huyết áp mà không kèm theo các triệu chứng khác.

Chóng mặt là triệu chứng báo hiệu huyết áp thấp

2Tụt huyết áp có nguy hiểm không?

Huyết áp thấp có thể gây ra một số vấn đề sức khỏe bao gồm:

Chấn thương liên quan đến té ngã: Tụt huyết áp có thể gây chóng mặt và ngất xỉu. Ngã có thể dẫn đến gãy xương, chấn động não và các thương tích nghiêm trọng khác, thậm chí đe dọa tính mạng. Việc phòng ngừa té ngã cần được ưu tiên hàng đầu khi người bệnh bị huyết áp thấp.
Sốc: Huyết áp thấp có thể ảnh hưởng đến các cơ quan bằng cách giảm lượng máu nhận được, gây tổn thương nội tạng hoặc thậm chí gây ra sốc, khi cơ thể ngừng hoạt động do lưu lượng máu và oxy bị hạn chế.
Các vấn đề về tim hoặc đột quỵ: Huyết áp thấp khiến tim phải bơm nhanh hơn để bù đắp lượng máu và oxy bị thiếu. Theo thời gian, điều này có thể gây tổn thương tim vĩnh viễn và thậm chí suy tim. Nó hình thành cục máu đông gây ra các vấn đề như huyết khối tĩnh mạch sâu và đột quỵ, có khoảng 10 – 15% số ca đột quỵ do nguyên nhân này.[2]
Suy thận: Khi huyết áp hạ cũng dẫn đến việc lượng máu tới thận không đủ sẽ gây tổn thương thận rối loạn ảnh hưởng đến chức năng lọc và thải các chất cặn bã ra nước tiểu, lâu dần có thể dẫn tới suy thận.

Tụt huyết áp có thể dẫn đến các chấn thương té ngã

3Nguyên nhân tụt huyết áp

Một số nguyên nhân dẫn đến huyết áp thấp bao gồm:

Các bệnh lý thoái hóa thần kinh, thường gặp là Parkinson, Sa sút trí tuệ thể Lewy: Khoảng 30 - 50% bệnh nhân mắc bệnh Parkinson gặp tụt huyết áp khi thay đổi tư thế. Hiện tượng này xuất phát từ việc giảm sự giải phóng norepinephrine từ các dây thần kinh giao cảm sau hạch khi họ đứng dậy.
Bệnh lý dẫn truyền thần kinh: Đái tháo đường ảnh hưởng đến hệ thống nội tiết và các dây thần kinh liên quan đến mạch máu, gây ảnh hưởng đến quá trình kiểm soát huyết áp bình thường của cơ thể.
Tuổi cao: Người cao tuổi thường bị giảm độ nhạy của phản xạ và chức năng phó giao cảm, rối loạn khả năng co mạch, giảm khả năng giãn của tim và tĩnh mạch, giảm nhận thức về cảm giác khát và giảm khả năng duy trì muối và nước, từ đó dẫn đến hạ huyết áp.
Các nguyên nhân gây mất dịch, giảm thể tích (nôn ói, tiêu chảy, dùng thuốc lợi tiểu): Hầu hết các thuốc lợi tiểu đều giúp thận thải trừ muối và nước qua nước tiểu. Điều này làm giảm lượng chất lỏng chảy qua tĩnh mạch, động mạch và làm huyết áp giảm xuống.
Những bệnh đồng mắc: Tăng huyết áp kiểm soát không tốt, bệnh nội tiết, các bệnh nội tiết như bệnh Addison, rối loạn tuyến giáp hoặc các vấn đề liên quan đến tuyến thượng thận có thể làm giảm huyết áp.[1], [3]

Đái tháo đường là một trong những nguyên nhân dẫn đến tụt huyết áp

4Cách xử trí khi bị tụt huyết áp

Khi một người bị tụt huyết áp đột ngột, cần có phương án xử trí phù hợp để tránh gây nguy hiểm cho tính mạng. Một số cách xử trí như sau:

Để người bệnh từ từ nằm xuống ở nơi yên tĩnh, thoáng đãng, tránh môi trường quá nóng hoặc quá lạnh, nằm đầu thấp ăng lượng máu lên não.
Bù nước điện giải hoặc bổ sung nước có thêm một ít muối, đường, chanh, gừng hoặc đơn giản là nước lọc.
Có thể massage nhiều lần huyệt thái dương hai bên.
Trong trường hợp người bệnh có các dấu hiệu sốc bao gồm da lạnh, đổ mồ hôi, thở nhanh, da xanh tái hoặc mạch yếu và nhanh. Cần nhanh chóng gọi xe cứu thương hoặc nhanh chóng đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất để điều trị kịp thời.

Người bị tụt huyết áp đột ngột nên được bù nước kịp thời

5Cách điều trị khi bị tụt huyết áp

Khi có dấu hiệu tụt huyết áp, bạn nên thử áp dụng các cách điều trị sau:

Nếu bắt đầu có các triệu chứng trong khi đứng, bạn nên kéo và ép ngang đùi, hoặc đặt một chân trên một mỏm đá hoặc ghế và tựa về phía trước nhằn làm máu chảy từ chân đến tim. Sau đó từ từ ngồi xuống và nằm xuống để tránh xảy ra chấn thương khi té ngã đột ngột.
Uống nhiều nước: Nước làm tăng lượng máu và giúp ngăn ngừa mất nước, hai công dụng này quan trọng trong điều trị hạ huyết áp, có tác dụng tăng huyết áp tạm thời.[4]
Thực hiện một số động tác massage như vuốt trán, day đi day lại vào huyệt thái dương hai bên để máu lưu thông tốt hơn.
Khi đã bình thường trở lại bạn nên xoa bóp, cử động tay chân tầm 5 – 10 phút cho máu lưu thông rồi mới từ từ đứng dậy.
Yêu cầu sự trợ giúp từ người thân, bạn bè hoặc đồng nghiệp khi cần thiết.

Bạn nên chuẩn bị sẵn trong nhà một số loại thuốc điều trị tụt huyết áp như fludrocortisone

6Các phương pháp phòng ngừa và khắc phục tụt huyết áp tại nhà

Huyết áp thấp có thể gây nguy hiểm cho tính mạng. Vì thế, bạn cần nắm được các biện pháp phòng ngừa và khắc phục tình trạng tụt huyết áp tại nhà, cụ thể như sau:

Bổ sung muối: Sử dụng nhiều muối hơn có thể tăng huyết áp, nhưng nó lại đặc biệt có ích đối với những người bị huyết áp thấp. Tuy nhiên, người cao tuổi có thể bị suy tim khi bổ sung quá nhiều muối. Do đó, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để điều chỉnh lượng muối phù hợp với tình trạng cơ thể.
Uống nhiều nước, tránh uống rượu: Rượu làm mất nước và có thể làm giảm huyết áp ngay cả khi uống ở mức độ vừa phải. Nước làm tăng lượng máu trong cơ thể và ngăn ngừa tình trạng mất nước.
Ăn nhiều bữa nhỏ: Chia nhiều bữa ăn trong ngày và hạn chế chất bột đường như khoai tây, gạo, mì và bánh mì sẽ giúp phòng tránh hạ huyết áp sau ăn. Uống cà phê vào buổi sáng giúp phòng ngừa tụt huyết áp, tuy nhiên bạn cần cân nhắc lượng cafein mình nên tiêu thụ.
Tránh thay đổi tư thế đột ngột: Bạn nên chuyển tư thế nhẹ nhàng, tránh ngồi bắt chéo chân để phòng tránh tụt huyết áp. Nếu cảm thấy huyết áp giảm khi đứng, bạn có thể thử bắt chéo đùi hoặc đặt một chân lên gờ và nghiêng người về phía trước để máu lưu thông dễ dàng hơn.
Mang vớ nén. Các vớ đàn hồi thường được sử dụng để làm giảm cơn đau và giãn tĩnh mạch có thể giúp giảm ứ trệ máu ở chân.
Tập thể dục đều đặn: Tập thể dục ít nhất 30 phút/ngày giúp ổn định huyết áp, lưu thông máu, phòng ngừa các bệnh lý tim mạch. Chỉ nên tập những bài tập thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, golf,… nhằm tăng cường sự dẻo dai cơ bắp và phòng ngừa huyết áp thay đổi đột ngột. Tránh tuyệt đối những môn thể thao vận động mạnh, đòi hỏi thể lực cao như tập tạ, đá bóng, chạy nhảy,…vì dễ làm tụt huyết áp.[4]

Chia làm nhiều bữa ăn nhỏ giúp huyết áp ổn định