Áp xe vú: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Áp xe vú là tình trạng nhiễm trùng gây tích tụ mủ trong mô vú, thường gặp ở phụ nữ đang cho con bú. Tình trạng này không chỉ gây đau, sưng tấy mà còn ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và quá trình nuôi con bằng sữa mẹ. Vậy dấu hiệu áp xe vú là gì, điều trị như thế nào cho hiệu quả? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

1Áp xe vú là gì?

Áp xe vú, tình trạng nhiễm trùng gây tụ mủ trong mô vú thường gặp ở phụ nữ cho con bú, có nguy cơ tái phát cao nếu việc điều trị không triệt để. Thăm khám sớm, tuân thủ đúng phác đồ điều trị giúp ngăn ngừa các biến chứng và giảm thiểu bệnh tái phát trở lại.[1]

Áp xe vú là tình trạng tích tụ mủ bên trong mô vú do nhiễm trùng

2Nguyên nhân gây áp xe ở vú

Ở phụ nữ cho con bú - Vi khuẩn thường có trên da mẹ hoặc trong miệng của em bé, có thể đi vào mô vú qua các con đường sau:

• Núm vú bị nứt nẻ hoặc tổn thương: Vết thương hở là cánh cửa để vi khuẩn xâm nhập dễ dàng, đặc biệt trong giai đoạn đầu cho con bú.
• Ống dẫn sữa bị tắc: Sữa bị ứ đọng tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.
• Viêm vú (Mastitis) không được điều trị đúng cách: Tình trạng viêm nhiễm mô vú thường xuất hiện trong khoảng 6 tuần sau sinh. Nếu không điều trị kịp thời và hiệu quả, ổ viêm có thể tiến triển thành áp xe (ổ mủ).
• Các vết trầy xước hoặc tổn thương nhỏ trên da vú.

Ở người không cho con bú (bao gồm cả nam giới) - Mặc dù hiếm gặp hơn, áp xe vú vẫn có thể xảy ra do nhiễm trùng từ:

• Các vết cắt hoặc tổn thương mô vú.
• Xỏ khuyên ở núm vú.
• Núm vú bị nứt nẻ.[1][2]

Viêm và nhiễm trùng tuyến vú không được điều trị kịp thời sẽ dẫn đến áp xe vú

3Triệu chứng khi bị áp xe ở vú

Các triệu chứng điển hình khi bị áp xe vú gồm:

• Sưng, nóng, đỏ, đau nhức: Vú trở nên sưng tấy, nóng hơn khi chạm vào, da có màu đỏ hoặc hồng, và gây đau nhức (cơn đau có thể từ âm ỉ đến dữ dội).
• Có thể sờ thấy khối u/vùng cứng: Đôi khi có thể cảm nhận được một khối cứng hoặc hơi mềm (ổ chứa mủ) bên dưới vùng da bị viêm.
• Tiết dịch từ núm vú: Có dịch tiết bất thường hoặc mủ chảy ra từ núm vú. Mủ có thể chảy ra khi ổ áp xe bị vỡ
• Sốt (thường trên 38°C).
• Ớn lạnh, cảm giác rét run.
• Mệt mỏi, khó chịu toàn thân, cảm giác như bị cảm cúm[1]

Sưng tấy, nóng, đỏ, đau vùng vú là triệu chứng điển hình khi bị áp xe vú

4Phương pháp chẩn đoán áp xe vú

Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra trực tiếp vùng vú bị ảnh hưởng, đồng thời khai thác tiền sử bệnh, bao gồm việc bạn đã từng bị áp xe hay viêm vú trước đó hay chưa.

Cận lâm sàng:

• Siêu âm vú: Giúp xác định chính xác sự hiện diện của ổ áp xe và phân biệt với các tổn thương khác như viêm đơn thuần hoặc u lành tính.
• Chọc hút bằng kim nhỏ (FNA): Nếu nghi ngờ áp xe, bác sĩ có thể tiến hành chọc hút mủ để lấy mẫu xét nghiệm. Phương pháp này cũng giúp loại trừ những nguyên nhân khác như u nang hoặc ung thư vú.[1]

5Khi nào cần gặp bác sĩ

Khi có các dấu hiệu sau

Bạn nên đến gặp bác sĩ nếu xuất hiện các dấu hiệu nhiễm trùng sau:

• Vú sưng tấy, nóng, đỏ, đau.
• Dịch tiết ra từ núm vú hoặc từ vị trí khác trên vú.
• Sốt cao.[1]

Nơi khám chữa bệnh

• TP.HCM: Bệnh viện Nhiệt đới TP.HCM, Bệnh viện Nhân dân 115, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM...
• Hà Nội: Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Bệnh viện Bạch Mai...

6Điều trị áp xe ở vú

Nguyên tắc điều trị áp xe vú là dẫn lưu mủ kết hợp kháng sinh phù hợp. Tùy thuộc vào kích thước, loại áp xe và tình trạng bệnh nhân, bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp xử trí thích hợp:

Gây tê tại chỗ và dẫn lưu mủ

Trước khi tiến hành, bác sĩ sẽ gây tê tại chỗ để giảm đau. Mủ sẽ được dẫn lưu bằng một trong 2 phương pháp sau:

• Chọc hút bằng kim: Thường áp dụng cho áp xe nhỏ hơn 3cm hoặc áp xe ở phụ nữ cho con bú. Phương pháp này cần thực hiện vài lần nhưng ít xâm lấn hơn.
• Rạch da dẫn lưu: Là phương pháp chuẩn trong điều trị áp xe vú, có tỷ lệ tái phát thấp hơn nhưng có thể để lại sẹo làm mất thẩm mỹ.

Kháng sinh:

• Kháng sinh có thể được dùng trước hoặc sau dẫn lưu.
• Việc lựa chọn kháng sinh phụ thuộc vào tiền sử bệnh, tác nhân gây nhiễm trùng và kháng sinh được dùng có an toàn cho bệnh nhân đang cho con bú hay không.
• Cần lấy mẫu cấy mủ để xác định vi khuẩn, đặc biệt trong trường hợp áp xe vú tái phát.
• Kháng sinh thường dùng như Nafcillin, Augmentin, Doxycyclin, Trimethoprim, Clindamycin hoặc Vancomycin.
• Thời gian dùng kháng sinh thường kéo dài từ 4 - 7 ngày.

Chăm sóc hỗ trợ:

• Chườm ấm giúp giảm đau.
• Kiểm soát cơn đau bằng thuốc giảm đau chống viêm nhóm NSAIDs hoặc thuốc giảm đau kê đơn.
• Ngừng cho bú bên vú bị áp xe để tránh lây nhiễm cho trẻ và hỗ trợ điều trị hiệu quả hơn.

Can thiệp phẫu thuật: Nếu áp xe do tắc nghẽn hoặc giãn ống dẫn sữa, có thể cần phẫu thuật cắt bỏ phần ống dẫn bị tổn thương.

Trường hợp nặng: Bệnh nhân có áp xe vú lớn hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng huyết nên được cân nhắc nhập viện. Áp xe vú lớn có thể cần phải rạch và dẫn lưu tại phòng phẫu thuật và có thể dùng kháng sinh tiêm tĩnh mạch.[1][3][2]

Tiểu phẫu dẫn lưu mủ là phương pháp điều trị áp xe vú

7Biến chứng khi điều trị áp xe vú

Điều trị áp xe vú thường mang lại hiệu quả tốt nhưng vẫn có thể xảy ra một số biến chứng, đặc biệt khi can thiệp bằng phẫu thuật hoặc nếu bệnh tiến triển kéo dài. Các biến chứng có thể bao gồm:

• Sẹo: Tiểu phẫu rạch dẫn lưu áp xe có thể để lại sẹo cứng, sẹo phì đại hoặc sẹo lõm gây mất thẩm mỹ.
• Biến đổi hình dạng vú: Tổn thương mô do áp xe hay phẫu thuật cắt lọc có thể gây biến dạng mô vú hoặc thay đổi hình dạng núm vú.
• Ngực không đối xứng: Sau khi điều trị, đặc biệt nếu có mất mô hoặc sẹo lớn, hai bên vú có thể không đều nhau.
• Tụt núm vú hoặc biến dạng quầng vú: Sẹo xơ co kéo sau điều trị hoặc mất mô nâng đỡ dưới núm vú làm biến dạng thẩm mỹ và có thể ảnh hưởng đến chức năng tiết sữa.
• Hình thành lỗ rò: Quá trình dẫn lưu có thể làm tổn thương bên trong vú, hình thành đường thông hình ống dẫn giữa ổ áp xe và da. Lỗ rò này thường xuyên rỉ dịch, khó lành, khiến việc điều trị kéo dài và phức tạp hơn.[4]

Tổn thương mô do áp xe hay phẫu thuật cắt lọc có thể khiến ngực không đối xứng

8Biện pháp phòng ngừa áp xe ở vú

Một số biện pháp phòng ngừa đơn giản nhưng hiệu quả dưới đây có thể làm giảm nguy cơ hình thành hoặc tái phát áp xe vú:

• Vệ sinh núm vú và tay sạch sẽ, đặc biệt khi cho con bú.
• Tránh để ngực căng tức (ứ sữa) bằng cách cho em bé bú đều và đúng cách.
• Điều trị kịp thời tình trạng viêm vú hoặc nhiễm trùng để tránh tiến triển thành áp xe.
• Bỏ thuốc lá - Hút thuốc được cho là làm tăng nguy cơ hình thành áp xe vú.
• Cẩn trọng với các can thiệp tại vùng vú - Phẫu thuật hoặc xỏ khuyên ở núm vú có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và áp xe.
• Kiểm soát bệnh lý nền - Những người bị tiểu đường hoặc béo phì có nguy cơ bị áp xe vú cao hơn.
• Theo dõi sau điều trị - Ước tính khoảng 53% trường hợp áp xe vú có thể tái phát trong vòng 6 tháng, do đó việc tái khám và theo dõi là rất cần thiết.[3][1]

Vệ sinh vùng ngực sạch sẽ để phòng ngừa áp xe vú

Áp xe vú là tình trạng viêm nhiễm cần được nhận biết và xử trí sớm để tránh biến chứng ảnh hưởng đến khả năng tiết sữa cũng như sức khỏe tổng thể. Nếu bạn gặp triệu chứng nghi ngờ áp xe vú, đừng chần chừ mà hãy đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị.