Cách làm tắc chưng đường phèn trị ho, thanh mát giải nhiệt

Ho là triệu chứng mà hầu hết mọi người đều trải qua ít nhất một lần trong đời. Mặc dù ho thường không nguy hiểm, nhưng nếu kéo dài và liên tục, nó có thể gây mệt mỏi và khó chịu, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Do đó, việc điều trị kịp thời và dứt điểm là rất quan trọng. Tắc chưng đường phèn, một bài thuốc dân gian được sử dụng từ lâu, là lựa chọn an toàn và hiệu quả để xoa dịu cơn ho.

1Tắc là gì? Thành phần dinh dưỡng của tắc

Quất có tên khoa học là Fortunella japonica (Thunb.) Swingle, là loại cây phổ biến ở Việt Nam, đặc biệt trong dịp Tết Nguyên đán do có hình dáng đẹp, tán lá xanh đậm và quả màu vàng cam bắt mắt [1].

Quả quất thường được sử dụng làm thuốc ngậm chữa ho, viêm họng bằng cách chưng với đường phèn hoặc mật ong. Ngoài ra, lá và vỏ quất cũng có tác dụng tương tự như quả quýt. Mứt quất hoặc quất ngâm đường không chỉ bổ dưỡng mà còn giúp trị ho hiệu quả.

Các bộ phận của cây quất được sử dụng bao gồm quả, lá và vỏ. Cây quất có nguồn gốc từ Trung Quốc và Nhật Bản, nhưng hiện được trồng rộng rãi ở khắp nơi trong cả nước.

Thành phần dinh dưỡng của tắc gồm [2]:

• Năng lượng: 71 kcal.
• Chất đạm: 1.88 g.
• Chất béo: 0.86 g.
• Tinh bột: 15.9 g.
• Chất xơ: 6.5 g.
• Đường: 9.36 g.
• Canxi: 62 mg.
• Sắt: 0.86 g.
• Magnesium: 20 mg.
• Phospho: 19 mg.
• Kali: 186 mg.

Quất có tên khoa học là Fortunella japonica (Thunb.) Swingle, là loại cây phổ biến ở Việt Nam

2Tắc chưng đường phèn trị ho có tác dụng không?

Trong Đông y, quả tắc (hay còn gọi là quất) có tính ấm, thường được sử dụng để trị ho, trừ đờm, trị viêm họng, giải cảm, giải rượu, thông phổi và hỗ trợ điều trị các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp. Ngoài ra, tắc còn chứa nhiều vitamin C, vitamin A, canxi, phospho,... giúp tăng cường hệ miễn dịch, ngăn ngừa bệnh tim, kiểm soát đường huyết, kích thích tiêu hóa, làm đẹp da và cải thiện thị lực [3].

Đường phèn, theo Đông y là một loại dược liệu có tính bình, vị ngọt nhẹ, dễ chịu, không gây gắt cổ. Nó có tác dụng trừ đờm, nhuận phế, bổ trung, ích khí, chỉ khái và hòa vị. Đường phèn cũng giúp làm dịu cổ họng đau rát, giảm ho khan, trị ho có đờm và thanh nhiệt cơ thể rất hiệu quả.

Tắc chưng đường phèn là một bài thuốc dân gian được nhiều người tin dùng, có tác dụng giảm ho khan, ho có đờm, đau họng và khàn tiếng do viêm họng, cảm lạnh gây ra. Bài thuốc này an toàn và lành tính, phù hợp với mọi đối tượng, kể cả trẻ em. Kết hợp chưng tắc đường phèn với các thảo dược khác như mật ong sẽ làm tăng hiệu quả trị ho.

Ngày nay, quả quất được sử dụng phổ biến trong việc chữa ho và viêm họng, thường được chưng với đường phèn hoặc mật ong. Lá và vỏ quất cũng có tác dụng tương tự như quýt, giúp hỗ trợ sức khỏe. Mứt quất và quất ngâm đường không chỉ bổ dưỡng mà còn có tác dụng trị ho hiệu quả [4].

Xem thêm: Cách làm lê chưng (hấp) đường phèn trị ho, thanh mát giải nhiệt

Trong Đông y, quả tắc (hay còn gọi là quất) có tính ấm, thường được sử dụng để trị ho, trừ đờm, trị viêm họng, giải cảm, giải rượu

3Cách làm tắc chưng đường phèn trị ho đơn giản ngay tại nhà

Để tối đa hóa hiệu quả của bài thuốc tắc chưng đường phèn, bạn cần biết cách làm đúng quy trình ngay tại nhà. Quá trình thực hiện rất đơn giản và dễ dàng, bao gồm các bước sau:

Bước 1: Chuẩn bị nguyên liệu

½ kg tắc tươi, mọng nước.
200 gram đường phèn dạng bột hoặc cục.
100 gram mật ong.

Chuẩn bị nguyên liệu

Bước 2: Sơ chế nguyên liệu

Rửa sạch tắc, sau đó ngâm trong nước muối pha loãng khoảng 30 phút để loại bỏ các tạp chất.

Rửa lại tắc với nước sạch, để ráo.

Bổ đôi và cắt tắc thành những lát mỏng, sau đó cho vào nồi sạch.

Sơ chế nguyên liệu

Bước 3: Chưng tắc với đường phèn

- Cách chưng truyền thống:

Cho tắc và đường phèn vào nồi, ngâm khoảng 1 tiếng. Có thể thêm mật ong để tăng hương vị.

Đặt nồi lên bếp, để lửa nhỏ.

Khuấy đều tay trong khoảng 30 phút để hỗn hợp ngấm đều.

Tiếp tục nấu với lửa nhỏ cho đến khi tắc chuyển màu vàng, nước trong và hỗn hợp keo lại thì tắt bếp.

Cách chưng truyền thống

- Cách chưng cách thủy:

Cho lượng tắc và đường phèn vừa đủ vào một chén nhỏ.

Đặt chén vào nồi lớn, đổ nước vào nồi sao cho nước ngập đến nửa chén.

Đậy nắp nồi, để lửa nhỏ và chưng cho đến khi hỗn hợp trong chén chuyển màu vàng thì tắt bếp.

Cách chưng cách thủy

Bước 4: Cách dùng và bảo quản

Với cách chưng truyền thống, để nguội hỗn hợp, sau đó bảo quản trong hũ thủy tinh và để trong tủ lạnh để dùng dần.

Với cách chưng cách thủy, lấy hỗn hợp ra, để nguội và sử dụng ngay khi còn ấm.

Khi dùng, lấy một lượng vừa đủ hỗn hợp pha với nước ấm và uống trực tiếp.

Nên dùng bài thuốc này 2-3 lần mỗi ngày sau bữa ăn để đạt hiệu quả trị ho tốt nhất.

4Lưu ý khi sử dụng tắc chưng đường phèn

Tắc chưng đường phèn là một bài thuốc dân gian được làm từ nguyên liệu thiên nhiên, an toàn, lành tính và không gây tác dụng phụ như một số loại thuốc kháng sinh trị ho. Tuy nhiên, để tối ưu hóa hiệu quả của bài thuốc, bạn cần lưu ý một số điểm quan trọng sau:

• Kiên trì sử dụng: Vì đây là bài thuốc từ thiên nhiên, hiệu quả thường đến từ sự kiên trì. Bạn cần sử dụng đều đặn trong thời gian dài để thấy rõ tác dụng.
• Không dùng cho trẻ em dưới 1 tuổi: Bài thuốc có chứa mật ong, không phù hợp cho trẻ em dưới 1 tuổi vì có thể gây nguy hiểm.
• Tránh sử dụng cho người có vấn đề về tiêu hóa: Nếu bạn gặp vấn đề về hệ tiêu hóa hoặc dạ dày, bài thuốc có thể gây ra tình trạng ợ hơi, ợ chua.
• Bảo vệ cổ họng: Súc miệng bằng nước muối và bổ sung đầy đủ các dưỡng chất cần thiết, đặc biệt là khi bị ho, để ngăn ngừa viêm nhiễm và tăng cường sức đề kháng.
• Uống nhiều nước ấm: Giữ cổ họng ẩm ướt để tránh tình trạng khô rát và đau khi ho.
• Giữ ấm cơ thể: Đặc biệt là vùng cổ, tay và chân, để phòng tránh tình trạng ho nặng hơn.
• Hạn chế thức ăn, đồ uống có tính hàn: Tránh các loại thức ăn và đồ uống có thể kích thích niêm mạc cổ họng, chẳng hạn như đồ chiên xào, cay nóng, nước đá và đồ lạnh.
• Tránh tiếp xúc với các tác nhân gây kích ứng: Khói bụi, nấm mốc và mùi hương mạnh có thể làm cơn ho trở nên nghiêm trọng hơn.
• Ngoài ra, một số loại thảo mộc và thành phần trong thuốc ho siro thảo dược có thể gây ra tác dụng phụ. Ví dụ, cây thường xuân có thể gây viêm da tiếp xúc ở một số người nhạy cảm.

Cần nhớ rằng vẫn thiếu nghiên cứu về hiệu quả của các biện pháp trị ho tự nhiên. Trước khi thử bất kỳ bài thuốc nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để cân nhắc những ưu và nhược điểm, đảm bảo bài thuốc phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.

Quan trọng hơn, tự điều trị bệnh mà không tham khảo ý kiến bác sĩ có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng. Nếu bạn có kế hoạch phẫu thuật nhưng đang bị ho, hãy hỏi bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thực phẩm bổ sung nào, vì một số thảo dược có thể ảnh hưởng đến quá trình đông máu.

5Một số bài thuốc có sử dụng tắc giúp trị ho

Dưới đây là cách sử dụng quả quất để chữa ho và các triệu chứng liên quan đến đường hô hấp, đặc biệt là cho trẻ em:

Bài thuốc chữa ho trẻ em

Dùng 10-15g quả quất chín, 10-12g hoa hồng trắng và 6-8g hạt chanh. Cho tất cả nguyên liệu vào một tô, thêm một ít mật ong hoặc đường phèn, rồi chưng cách thủy hoặc hấp trong nồi cơm từ 15-20 phút. Khi hỗn hợp đã mềm, nghiền nát và chia làm hai phần để cho trẻ uống trong ngày.

Bài thuốc chữa ho trẻ em

Bài thuốc chữa ho nhiều đàm

Chữa ho có nhiều đờm: Lấy 5-8 quả quất chín, thêm một lượng đường phèn vừa đủ, sau đó hấp cách thủy. Dùng hỗn hợp này ăn trong ngày để giảm đờm và làm dịu cổ họng.

Quất muối

Quất muối: Rửa sạch quả quất, để ráo nước rồi xếp vào hũ sành hoặc hũ thủy tinh, xen kẽ một lớp quất và một lớp muối. Đem hũ ra phơi nắng, thời gian cất giữ càng lâu thì hiệu quả càng cao. Khi sử dụng, lấy 5-10 quả quất muối nấu nước uống hoặc giã nát, pha nước rồi khuấy đều để uống.

Bài thuốc này có tác dụng chữa ho có đờm, khô cổ, cảm giác nặng ngực sau khi ăn và đờm vướng trong cổ không khạc được. Nếu muốn giải khát, có thể dùng 2-4 quả quất muối, giã nát và pha với nước đường hoặc nước pha mật ong để uống.

Kim quất

Kim quất: Lấy 1 kg quả quất chín, rửa sạch và để ngoài gió cho đến khi vỏ ngoài nhăn nheo. Sau đó, trộn 8g bạch phàn (phèn trắng), 50g phát tiêu (Natrium Sulfuricum) và 100g muối ăn, tất cả nghiền mịn và trộn đều với quả quất. Đựng hỗn hợp vào chậu sành và phơi nắng, thỉnh thoảng trộn đều cho đến khi khô hoàn toàn. Khi sử dụng, lấy 2-4 quả kim quất để ngậm và nuốt nước từ từ.

Bài thuốc này giúp tiêu đờm, giảm cảm giác nặng ngực, dễ thở hơn và giảm viêm sưng ở cổ họng.

6Một số phương pháp khác giúp làm dịu cơn ho

Khi bị ho, bạn có thể thực hiện những biện pháp sau để giảm triệu chứng và nhanh chóng hồi phục [5], [6]:

• Nghỉ ngơi đầy đủ: Đảm bảo cơ thể bạn được nghỉ ngơi đúng mức để giúp hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn.
• Uống nhiều nước: Duy trì lượng nước cần thiết giúp làm dịu cổ họng và làm loãng đờm.
• Uống chanh mật ong ấm: Đây là cách tự nhiên giúp giảm ho và làm dịu cổ họng, nhưng lưu ý không dùng mật ong cho trẻ dưới 1 tuổi.
• Dùng thuốc ho không kê đơn: Nếu cần thiết, bạn có thể sử dụng các loại thuốc ho không cần toa, nhưng hãy đọc kỹ hướng dẫn sử dụng.
• Xông hơi ướt: Hơi nước ấm giúp làm ẩm đường hô hấp, giảm ho và làm dịu cổ họng.
• Sử dụng máy phun sương hoặc máy tạo độ ẩm: Điều này giúp giữ ẩm không khí trong nhà, tránh khô cổ họng và giảm tình trạng ho.
• Dùng viên ngậm hoặc kẹo ho: Các sản phẩm này có thể giúp giảm đau họng và làm dịu cơn ho tạm thời. (Xem thêm: Top 16 kẹo ngậm trị ho, giảm đau viêm họng được nhiều người tin dùng)
• Hạn chế tiếp xúc với người đang ốm: Để tránh lây lan và nhiễm thêm bệnh, nên hạn chế tiếp xúc với người bệnh và ở nhà nếu bạn có triệu chứng sốt cao hoặc cảm thấy không đủ sức khỏe.

Thực hiện những biện pháp trên sẽ giúp bạn quản lý triệu chứng ho hiệu quả và tăng cường sức đề kháng cho cơ thể.

Hy vọng bài viết đã mang đến cho bạn thông tin hữu ích giúp xoa dịu những cơn ho khó chịu. Tắc chưng đường phèn là bài thuốc đơn giản, dễ làm tại nhà và an toàn. Tuy nhiên, nếu ho kéo dài hơn 3 tuần hoặc có các triệu chứng nghiêm trọng như ho ra máu, đau ngực, sốt,... hãy thăm khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.