Viêm họng là một căn bệnh phổ biến không chỉ ở trẻ em mà còn ở người lớn, gây ra các triệu chứng như đau họng, khàn tiếng. Hãy cùng tìm hiểu về viêm họng cũng như cách điều trị nhé!
1Viêm họng là gì?
Viêm họng là tình trạng viêm đau ở phía sau vùng hầu họng với những vị trí nhiễm trùng thường gặp gồm:
- Phần sau lưỡi.
- Vòm miệng.
- Amidan: phần mô lympho nằm ở 2 bên họng.
Người bệnh viêm họng thường có biểu hiện đau, ngứa rát họng hoặc khàn tiếng, mất tiếng. Phần lớn viêm họng là do nhiễm virus (90%) hay gặp vào mùa hè - đông và có thể tự khỏi. Tùy theo thời gian và đặc điểm mắc bệnh mà bệnh có thể được chia thành 2 loại chính:
- Viêm họng cấp tính: là tình trạng viêm trong khoảng thời gian ngắn thường kèm theo viêm amidan.
- Viêm họng mạn tính: thời gian mắc bệnh kéo dài với các biểu hiện xuất tiết hoặc quá phát các tổ chức lympho niêm mạc họng (viêm họng hạt) hoặc kèm theo viêm amidan mạn tính.[1][2]
Viêm họng là tình trạng viêm đau ở phía sau vùng hầu họng
2Nguyên nhân gây viêm họng
Có nhiều nguyên nhân gây viêm họng như do nhiễm virus, vi khuẩn, ô nhiễm môi trường, sự kích ứng niêm mạc hầu họng kéo dài. Trong đó thường gặp nhất là do virus.[3]
Nhiễm virus
Trong số các virus gây viêm họng thường gặp, virus gây cảm lạnh và virus influenza là hai nguyên nhân chính, các virus khác bao gồm
Nhiễm khuẩn
Nhiều bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn có thể gây đau họng. Phổ biến nhất là Streptococcus pyogenes (liên cầu tan huyết beta nhóm A) gây viêm họng do liên cầu khuẩn.
Vi khuẩn sau khi xâm nhập sẽ gây nhiễm khuẩn ở amidan hoặc niêm mạc họng dẫn đến đau họng, khó nuốt, sốt cao.
Trào ngược dạ dày thực quản
Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là tình trạng axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản. Axit dịch vị kích ứng thực quản và cổ họng kéo dài gây ra các triệu chứng như rát họng và ho kéo dài.
Mỗi lần người bệnh trào ngược vùng hầu họng sẽ bị tác động bởi một lượng axit nhất định khiến khu vực này bị phù nề, viêm sưng gây tình trạng viêm họng. Viêm lâu ngày thậm chí có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng hơn là viêm họng hạt.
Trào ngược dạ dày thực quản là nguyên nhân có thể dẫn đến viêm họng
Các nguyên nhân khác
Các nguyên nhân khác có thể gây viêm họng bao gồm:
- Dị ứng: dị ứng với lông chó mèo, nấm mốc, bụi và phấn hoa.
- Không khí quá khô: không khí khô hanh có thể khiến cổ họng của bạn trở nên thô ráp và khó chịu. Thở bằng miệng (thường là do nghẹt mũi) cũng có thể gây khô và đau họng.
- Các chất hóa học, chất kích thích: Ô nhiễm không khí do khói thuốc lá hoặc hóa chất độc hại có thể gây viêm họng. Uống rượu và ăn thức ăn cay nóng cũng có thể gây kích ứng cổ họng của bạn.
- Khối u: Các khối u ung thư ở cổ họng, lưỡi hoặc thanh quản có thể gây cảm giác đau vùng họng. Các dấu hiệu hoặc triệu chứng khác có thể bao gồm khàn giọng, khó nuốt, có khối u ở cổ và máu trong nước bọt hoặc đờm.
3Các triệu chứng của viêm họng
Triệu chứng viêm họng thường rất đa dạng, tùy theo thời gian và phân loại bệnh. Một số triệu chứng thường gặp của viêm họng gồm:[4]
Triệu chứng viêm họng cấp tính
Viêm họng cấp tính thường xảy ra đột ngột trong khoảng thời gian ngắn với các biểu hiện như:
- Sốt từ nhẹ đến vừa khoảng 38,5 - 39 độ C.
- Sốt kèm theo ớn lạnh, rét run, vã mồ hôi.
- Đau đầu, đau mỏi cơ bắp.
- Nổi hạch ở vùng góc hàm, sưng đau.
- Đau rát họng, nhất là khi nuốt vào.
- Ho hoặc nói thấy đau nhói lan lên phía trên tai.
- Ho từng cơn, ho khan hoặc ho có đờm.
- Niêm mạc vùng hầu họng chuyển sang màu đỏ, tăng tiết dịch.
- Amidan sưng to, có thể xuất hiện mủ trắng che phủ trên bề mặt.
Viêm họng cấp tính thường có biểu hiện đau rát họng khi nuốt
Triệu chứng viêm họng mạn tính
Viêm họng mạn tính thường diễn biến kéo dài với các triệu chứng không điển hình như:
- Mệt mỏi, đau rát họng kéo dài.
- Cảm giác khô họng, đau ngứa mắt và nuốt vướng.
- Ho có đờm trắng đục, nhiều nhất vào buổi sáng.
- Khàn tiếng nhẹ.
- Nóng rát vùng ngực, phía sau xương ức do trào ngược dạ dày thực quản, bệnh lý viêm dạ dày tá tràng… là nguyên nhân gây bệnh.
Khàn tiếng có thể là triệu chứng của viêm họng mạn tính
4Các bệnh liên quan đến viêm họng
Viêm họng có thể kèm theo một số bệnh lý viêm nhiễm tại các vùng lân cận hoặc ở xa như:
- Tình trạng viêm ở vùng hầu họng có thể lan ra các vùng xung quanh, gây viêm ở các vị trí khác như: thanh quản, amidan, tai giữa, mũi, xoang.
- Tùy vào nguyên nhân gây viêm họng, người bệnh có thể mắc kèm các bệnh như: viêm khớp, viêm cầu thận, sởi.
Viêm họng có thể kèm theo viêm amidan
5Biến chứng của viêm họng
Viêm họng do virus phần lớn không cần điều trị mà có thể tự khỏi. Tuy nhiên, một số trường hợp viêm họng nặng nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như:
- Sốt cao co giật trẻ em: thường gặp ở trẻ dưới 5 tuổi khi thân nhiệt quá cao. Tình trạng này có thể làm ảnh hưởng đến chức năng não bộ nếu không được xử trí đúng cách.
- Biến chứng ở tim thận: những trường hợp viêm họng do nhiễm liên cầu có thể gây ra tổn thương tim và thận sau vài tuần đến vài tháng.
- Bệnh amidan: viêm họng do nhiễm vi khuẩn có thể dẫn đến viêm lan tỏa ra các vùng xung quanh dẫn đến viêm amidan hoặc áp xe quanh amidan.
Viêm họng có thể dẫn đến biến chứng viêm cầu thận nếu không điều trị kịp thời
6Cách chẩn đoán bệnh
Khám lâm sàng
Bác sĩ sẽ xem xét các triệu chứng, tiền sử bệnh và khám lâm sàng dựa trên:
- Khám họng và kết hợp kiểm tra tai, mũi.
- Khám vùng cổ để kiểm tra các hạch viêm nếu có.
- Khám phổi.
Nội soi tai mũi họng
Nội soi tai mũi họng là phương pháp sử dụng ống nội soi chuyên dụng có gắn camera và kính chuyên dụng ở hai đầu để kiểm tra lớp niêm mạc bên trong vùng tai mũi họng và giúp quan sát rõ các tổn thương.
Với nội soi ống mềm, bác sĩ nội soi sẽ tiến hành đưa ống nội soi đi vào mũi rồi luồn xuống họng, thanh quản. Nếu nội soi tai, ống nội soi sẽ được đưa trực tiếp vào tai.
Hình ảnh của khu vực nội soi sẽ được hiển thị phóng to trên màn hình tivi, để bác sĩ có thể kiểm tra, thăm khám.[5]
Nhờ đó, bác sĩ có thể chẩn đoán các bệnh lý tại vị trí tai mũi họng như viêm amidan, ung thư vòm hầu họng, viêm tai giữa, viêm xoang.
Nội soi tai mũi họng là kỹ thuật giúp chẩn đoán nguyên nhân viêm họng
Cấy dịch tiết
Bác sĩ sẽ dùng que có tẩm bông vô trùng nhằm lấy mẫu dịch họng và gửi mẫu đến phòng xét nghiệm để phát hiện.
Nhiều phòng khám được trang bị phòng xét nghiệm có thể cho kết quả trong vòng vài phút. Tuy nhiên, xét nghiệm cấy dịch họng thường đáng tin cậy hơn và sẽ trả kết quả trong vòng 24 - 48 giờ.
7Khi nào cần gặp bác sĩ?
Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ
Viêm họng do nhiễm virus thường tự khỏi trong vòng 7 ngày. Tuy nhiên, khi phát hiện các triệu chứng sau bạn nên đến khám bác sĩ ngay lập tức:[3]
- Khó nuốt.
- Khó thở hoặc đau khi bạn thở.
- Khó mở miệng.
- Đau khớp.
- Sốt cao hơn 38,5 độ C.
- Đau hoặc cứng cổ.
- Máu trong nước bọt hoặc đờm của bạn.
- Đau họng kéo dài hơn một tuần.
- Thường xuyên tái phát viêm họng.
- Xuất hiện khối u ở cổ.
- Sưng ở cổ hoặc mặt của bạn.
Đau họng kèm theo sốt cao là dấu hiệu cần đến gặp bác sĩ sớm
Nơi khám chữa viêm họng
Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất, các phòng khám hay bệnh viện chuyên khoa Tai mũi họng, Nội. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.
Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:
- Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Tai Mũi Họng Tp. Hồ Chí Minh, Bệnh viện Đại học Y Dược Tp. Hồ Chí Minh, Bệnh viện Chợ Rẫy.
- Hà Nội: Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung Ương, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Bệnh viện Bạch Mai.
8Điều trị viêm họng
Tùy vào từng nguyên nhân gây viêm họng mà bác sĩ sẽ có những phương pháp điều trị khác nhau. Một số biện pháp điều trị bệnh gồm:[1]
Điều trị viêm họng do virus
Viêm họng do virus có thể tự khỏi sau 5 - 7 ngày mà không cần sử dụng thuốc. Tuy nhiên, để tránh tình trạng khó chịu, bệnh nhân có thể áp dụng một số biện pháp sau:
Thuốc xịt họng có thể giúp cải thiện triệu chứng khó chịu của viêm họng
Điều trị viêm họng do vi khuẩn
Nếu nguyên nhân gây viêm họng là do vi khuẩn, bác sĩ sẽ kê một số loại thuốc kháng sinh giúp tiêu diệt tác nhân gây bệnh. Đặc biệt, bạn cần tuân thủ liều lượng và thời gian sử dụng thuốc theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ để ngăn ngừa biến chứng.
Các phương pháp điều trị khác
Đối với một số nguyên nhân khác gây viêm họng như trào ngược dạ dày thực quản, bác sĩ có thể điều trị bằng một số thuốc như:
Các loại thuốc làm giảm tiết axit dịch vị có thể giúp giảm đau họng do GERD gây ra. Bao gồm các thuốc:
Corticosteroid liều thấp cũng có thể giúp giảm đau do giảm tình trạng viêm trong viêm họng. Không nên tự ý sử dụng kéo dài loại thuốc này. [6]
9Cách làm giảm viêm họng tại nhà
Để giảm bớt các triệu chứng khó chịu của bệnh và rút ngắn thời gian điều trị, bạn có thể áp dụng một số phương pháp hỗ trợ bệnh tại nhà như:
- Tăng cường uống nước để làm ẩm cổ họng, đặc biệt là nước ấm.
- Tránh các loại chất kích thích như thuốc lá, cà phê, rượu bia.
- Nghỉ ngơi đủ 7 - 8 tiếng mỗi ngày để cơ thể có thời gian hồi phục.
- Súc miệng với nước muối pha loãng hoặc nước muối sinh lý.
- Sử dụng các viên ngậm chứa hoạt chất kháng viêm như bạc hà, chanh tắc và mật ong.[1]
Bạn nên súc miệng thường xuyên để rút ngắn thời gian mắc viêm họng
10Các biện pháp phòng ngừa
Viêm họng là bệnh lý thường gặp. Tuy nhiên, bạn có thể áp dụng một số biện pháp sau để phòng ngừa bệnh hiệu quả tại nhà:
- Uống thật nhiều nước.
- Có thể súc họng bằng nước muối các dược liệu trong dân gian hỗ trợ điều trị bệnh viêm họng như cây húng chanh, bông đu đủ hỗ trợ giảm đau, rát họng.
- Tránh dùng chung đồ ăn, thức uống và các đồ dùng cá nhân như khăn tắm, khăn lau mặt với người đang bị bệnh do bệnh có thể dễ dàng lây qua đường hô hấp.
- Tránh tiếp xúc với dịch tiết của người đang bị bệnh. Khi ho hoặc hắt hơi thì nên lấy tay che miệng.
- Tránh hút thuốc lá, uống rượu bia, sử dụng các chất kích thích khi đang mắc bệnh.
- Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng, dung dịch sát khuẩn trước khi ăn và sau khi hắt hơi.
- Khi mắc bệnh hãy đeo khẩu trang để tránh lây nhiễm.
- Bạn nên tránh ăn các đồ ăn cay, gia vị có tính nóng, đồ ăn nhiều dầu mỡ. [3]
11Các thực phẩm cần tránh khi bị viêm họng
Một số thực phẩm có thể khiến tình trạng viêm họng của người bệnh trở nên nghiêm trọng và kéo dài dai dẳng hơn. Dưới đây là những thực phẩm mà người bị viêm họng cần tránh:
- Thực phẩm cay nóng: những thực phẩm này sẽ khiến tình trạng tổn thương ở niêm mạc họng trở nên tệ hơn.
- Thực phẩm nhiều dầu mỡ: những thực phẩm này sẽ gây kích thích niêm mạc họng, khiến cho tình trạng sưng và đau của người bệnh trở nên nặng hơn.
- Thức ăn khô cứng, khó nuốt: việc nuốt các thức ăn khô cứng có thể làm tổn thương thêm vùng họng cũng như khiến cho tình trạng sưng tấy vùng họng trầm trọng hơn.
- Thực phẩm có vị chua: lượng acid có trong các thực phẩm có vị chua sẽ làm cho niêm mạc họng bị kích thích và ăn mòn. Từ đó khiến tình trạng bệnh trầm trọng và lâu lành hơn.
- Đồ uống có cồn hoặc các chất kích thích: những thực phẩm này gây kích ứng niêm mạc hô hấp, làm nghiêm trọng thêm các triệu chứng đau rát cổ họng, ho, ứ đờm, khàn tiếng.
Bạn nên tránh các chất kích thích như thuốc lá khi đang điều trị viêm họng
Bài viết trên đã cung cấp cho bạn thông tin về bệnh viêm họng cũng như các cách chữa trị và phòng ngừa. Nếu bạn thấy hay và hữu ích, đừng quên chia sẻ cho bạn bè và người thân cùng biết nhé!
Nguồn tham khảo
Xem thêm 
