Sốt co giật ở trẻ em: Nguyên nhân, dấu hiệu, cách xử trí và điều trị

Sốt co giật ở trẻ em là tình trạng co giật toàn thân xuất hiện khi trẻ sốt, thường gặp ở trẻ dưới 6 tuổi. Cùng tìm hiểu nguyên nhân, dấu hiệu bệnh và cách xử trí khi trẻ bị sốt co giật qua bài viết dưới đây nhé!

1Sốt co giật ở trẻ là gì?

Sốt co giật ở trẻ được định nghĩa là tình trạng co giật xuất hiện khi trẻ sốt từ 38^oC trở lên. Tình trạng này không kèm theo những bất thường khác tại hệ thần kinh gây co giật như xuất huyết não, nhồi máu não, nhiễm trùng thần kinh, u não, động kinh hoặc các nguyên nhân gây co giật khác ngoài hệ thần kinh trung ương như viêm dạ dày ruột, hạ đường huyết, tăng huyết áp, rối loạn điện giải...

Co giật do sốt gặp chủ yếu ở lứa tuổi từ 6 tháng đến 5 tuổi, đặc biệt là nhóm trẻ 12 - 18 tháng. Sốt co giật thường lành tính với những cơn ngắn và không gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ.[1]

Sốt co giật thường gặp ở trẻ 6 tháng - 6 tuổi

2Nguyên nhân

Co giật gây ra bởi tình trạng sốt thường hay gặp nhất khi sốt cao trên 39 độ C. Các nguyên nhân gây sốt co giật thường gặp bao gồm:

• Nhiễm virus: Thường gặp virus gây bệnh đường hô hấp, virus gây bệnh đường ruột. Thường gặp các chủng virus như cúm mùa, virus hợp bào hô hấp (RSV), sốt xuất huyết.
• Nhiễm khuẩn: Vi khuẩn gây nhiễm trùng đường hô hấp trên bao gồm viêm họng, viêm amidan, viêm tai giữa, nhiễm trùng đường hô hấp dưới như viêm phế quản, viêm phổi hoặc nhiễm trùng tiết niệu.
• Sau tiêm vắc xin: Trẻ sau tiêm phòng có thể bị sốt cao gây co giật.
• Một số yếu tố làm tăng nguy cơ sốt co giật ở trẻ em: Tiền sử gia đình có anh/chị bị sốt co giật, yếu tố gen, tiền sử đẻ ngạt, sang chấn sau đẻ can thiệp, mẹ hút thuốc khi mang thai...[2]

32 loại co giật do sốt

Nhằm mục đích tiên lượng, theo dõi và dự phòng tái phát, co giật do sốt ở trẻ em được chia thành 2 loại:

Sốt co giật đơn giản

Trẻ được chẩn đoán khi đáp ứng tất cả các biểu hiện dưới đây:

• Cơn co giật toàn thể: Trẻ co giật toàn thân, đồng đều, mắt trợn, mất ý thức.
• Thời gian cơn giật kéo dài dưới 15 phút.
• Chỉ xuất hiện 1 cơn giật trong 24 giờ.
• Không có kèm theo các dấu hiệu thần kinh trước đó.

Sốt co giật phức tạp

Chẩn đoán sốt co giật thể phức hợp khi trẻ có bất kỳ dấu hiệu nào dưới đây:

• Cơn co giật cục bộ: Trẻ xuất hiện co giật tại một vùng cơ thể nhất định như giật tay, giật chân, cơ vùng mặt hoặc chỉ giật 1 bên người.
• Thời gian cơn giật kéo dài trên 15 phút.
• Trẻ xuất hiện từ 2 cơn giật trở lên trong 24 giờ.

Sốt co giật ở trẻ em được phân thành 2 loại: đơn giản và phức tạp

4Dấu hiệu của bệnh

Các dấu hiệu của bệnh xuất hiện khi trẻ sốt cao bao gồm:

• Co giật tay chân hoặc toàn thân.
• Tăng trương lực cơ: Tay chân trẻ thường gồng cứng, khối cơ căng cứng.
• Cắn chặt 2 hàm răng, chảy dãi hoặc sùi bọt mép.
• Đồng tử hướng lên trên, trợn mắt.
• Thở loạn nhịp: Khi sốt co giật, các cơ hô hấp co kéo khiến trẻ thở khó khăn, nhịp thở bị rối loạn.
• Mất ý thức: Trẻ thường không nhận biết được xung quanh, không đáp ứng với kích thích bên ngoài và thường quên những gì xảy ra sau khi hết cơn giật.
• Mất kiểm soát: Trong lúc co giật, trẻ mất khả năng kiểm soát cơ thể dẫn đến tình trạng đại tiểu tiện không tự chủ, tăng tiết đờm dãi.

5Biến chứng nguy hiểm

Sốt co giật đơn giản thường không gây tổn thương não bộ do đó không gây ảnh hưởng đến sự phát triển tâm thần và vận động của trẻ. Tuy nhiên, trong một số trường hợp sốt co giật có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm dưới đây:

• Chấn thương: trẻ co giật dễ bị té ngã gây chấn thương (đầu, tay, chân).
• Suy hô hấp: ngạt thở do khi co giật trẻ tiết nhiều đàm nhớt gây tắc đường thở, đồng thời do các cơ hô hấp bị co thắt trong cơn co giật.
• Tổn thương não: do thiếu oxy não khi co giật kéo dài.

6Cách chẩn đoán bệnh

Chẩn đoán sốt co giật ở trẻ em chủ yếu dựa vào các triệu chứng lâm sàng. Bằng cách khai thác hoàn cảnh xuất hiện, thời gian, đặc điểm cơn giật và tiền sử của trẻ trước đó, bác sĩ đã có thể chẩn đoán và phân loại bệnh.

Các xét nghiệm cận lâm sàng được thực hiện để tìm nguyên nhân gây sốt ở trẻ. Ngoài ra, bác sĩ còn dùng để loại trừ các nguyên nhân khác gây co giật như viêm não, viêm màng não, động kinh, rối loạn điện giải. Một số cận lâm sàng có thể chỉ định trong sốt co giật như:

• Xét nghiệm máu: Giúp đánh giá tình trạng nhiễm trùng của trẻ.
• Xét nghiệm nước tiểu: Phát hiện nhiễm khuẩn tiết niệu nếu có.
• Xét nghiệm dịch mũi họng để tìm tác nhân gây bệnh nếu trẻ có các triệu chứng tại đường hô hấp kèm theo.
• Chọc dò dịch não tủy: Những trường hợp nghi ngờ, bác sĩ có thể chỉ định chọc dò làm xét nghiệm dịch não tủy để loại trừ tình trạng nhiễm trùng thần kinh trung ương như viêm não, viêm màng não...
• Chụp CT sọ não: trong trường hợp cần loại trừ xuất huyết não, nhồi máu não, u não...
• Đo điện não đồ (EEG): Giúp phát hiện sóng động kinh, có thể chỉ định khi trẻ có co giật kéo dài hoặc biến chứng động kinh.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Phát hiện tổn thương nếu trẻ có biến chứng tổn thương não.

Điện não đồ dùng để phát hiện sự có mặt sóng động kinh

7Cách xử lý khi trẻ bị sốt co giật

Cha mẹ cần nắm được cách xử lý đúng khi trẻ bị sốt co giật để hạn chế tổn hại cho bé.

• Cha mẹ cần bình tĩnh khi xử trí cơn co giật của trẻ.
• Cho trẻ nằm trên mặt phẳng an toàn, sạch sẽ, thoáng mát, loại bỏ các vật xung quanh gây nguy hiểm cho trẻ.
• Không ôm ghì hay giữ chân tay của trẻ.
• Nghiêng đầu trẻ về một bên (thường bên trái), giữ thẳng cổ để trẻ dễ thở, giúp tránh cho trẻ bị sặc bởi những chất tiết ra vùng mũi họng trong khi co giật.
• Nới lỏng khăn, bỏ bớt quần áo trên người trẻ, tuyệt đối không đắp hoặc ủ chăn mền cho trẻ gây nhiệt độ tăng cao và co giật kéo dài.
• Sử dụng thuốc hạ sốt bằng đường đặt hậu môn.
• Trong trường hợp trẻ sốt trên 40^oC, dùng khăn mềm và nước ấm lau người cho trẻ, tập trung lau vùng cổ, nách, bẹn để hỗ trợ thải nhiệt.
• Tuyệt đối không cố gắng cậy răng nhét tay, thìa, hoặc khăn vào miệng trẻ; không cho trẻ ăn hoặc uống bất cứ thứ gì trong cơn giật để tránh gây hít sặc, ngạt thở.
• Theo dõi cơn giật của trẻ: Thời gian cơn giật, tính chất giật và nhiệt độ cơ thể, có thể quay video nếu được.
• Cha mẹ nên nhanh chóng đưa trẻ đến ngay các cơ sở y tế gần nhất để được xử trí và điều trị kịp thời, kể cả khi trẻ đã hết giật hoặc cơn giật chỉ kéo dài vài giây.

8Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Cha mẹ cần nhanh chóng đưa trẻ đến gặp bác sĩ khi con bị sốt co giật lần đầu tiên. Ngoài ra, một số dấu hiệu nguy hiểm mà cha mẹ cần cho trẻ đi khám ngay bao gồm:

• Co giật do sốt tái phát.
• Tím tái, khó thở.
• Dấu hiệu thần kinh: Hồi phục tri giác chậm, trẻ lơ mơ sau cơn giật, nôn ói nhiều, mất vận động vùng cơ thể.
• Cứng gáy, khó cúi hoặc gập cổ.

Cha mẹ cần đưa trẻ đến khám tại các cơ sở y tế gần nhất

Nơi khám chữa bệnh sốt co giật ở trẻ

Cha mẹ cần nhanh chóng đưa trẻ đến các cơ sở y tế gần nhất, các phòng khám hay bệnh viện Chuyên khoa Nội, Nhi hoặc các bệnh viện đa khoa tại địa phương để được thăm khám và cấp cứu kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bện viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đán tiếc xảy ra.

• Tại Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Nhi đồng, Bệnh viện Đại học Y dược Tp.Hồ Chí Minh, Bệnh viện Nhân dân 115.
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Nhi Trung ương, Bệnh viện Xanh-pôn, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội.

9Các cách điều trị sốt co giật

Sốt co giật thể đơn thuần thường tự giới hạn mà không cần điều trị. Cha mẹ có thể dùng các thuốc hạ sốt thông thường để giảm thân nhiệt. Tuy nhiên, thuốc hạ sốt không có tác dụng ngăn co giật.

Ngoài ra, trẻ cần được điều trị nguyên nhân gây sốt như dùng kháng sinh khi có nhiễm khuẩn... theo hướng dẫn của bác sĩ điều trị.

10Biện pháp phòng ngừa

Một số biện pháp giúp phòng ngừa co giật do sốt ở trẻ em:

• Luôn chuẩn bị sẵn thuốc hạ sốt cho bé trong nhà.
• Theo dõi thân nhiệt của trẻ thường xuyên bằng nhiệt kế trong những ngày ốm sốt.
• Mặc áo quần thông thoáng, nằm ở nơi không khí lưu thông tốt.
• Sử dụng thuốc hạ sốt khi trẻ sốt trên 38^oC.
• Uống hoặc bú tăng lên để hạn chế nguy cơ mất nước.
• Chế độ ăn dinh dưỡng, đa dạng, tăng cường rau xanh, hoa quả để cung cấp đầy đủ vitamin và chất khoáng.
• Lựa chọn thức ăn lỏng, dễ tiêu.
• Không đắp chăn kín, không ủ ấm cơ thể khi trẻ đang sốt.
• Khi xuất hiện co giật do sốt, cha mẹ cần nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất cấp cứu kịp thời.

Trẻ cần tăng cường bổ sung vitamin và khoáng chất vào chế độ ăn hằng ngày

Sốt co giật là hiện tượng khá phổ biến ở trẻ em dưới 6 tuổi. Bài viết trên đã trình bày nguyên nhân, cách xử trí cũng như phòng sốt co giật ở trẻ. Hãy chia sẽ thông tin hữu ích trên đến mọi người xung quanh bạn nhé!