Ho khan là triệu chứng có thể gặp ở nhiều bệnh lý khác nhau như dị ứng, viêm đường hô hấp. Ho khan xảy ra thường xuyên và kéo dài sẽ người bệnh cảm thấy khó chịu. Cùng tìm hiểu về những nguyên nhân có thể gây ra ho khan qua bài viết dưới đây nhé!
1Ho khan là gì?
Ho là một phản xạ tự nhiên giúp đưa các đờm dãi, dị vật làm cản trở đường hô hấp ra ngoài. Tuy nhiên, ho khan là tình trạng ho mà không kèm theo bất cứ chất dịch hoặc đờm dãi ra ngoài.
Ho khan liên tục có thể khiến người bệnh cảm thấy đau, ngứa rát cổ họng hoặc khàn tiếng, mất tiếng. Đây cũng là triệu chứng thường gặp trong nhiều bệnh lý của các cơ quan khác nhau như tiêu hóa, miễn dịch và hô hấp.[1][2]
Ho khan là tình trạng xuất hiện phản xạ ho mà không kèm theo đờm, dịch tiết
2Nguyên nhân gây tình trạng ho khan
Bất kỳ bệnh lý nào có cơ chế gây kích thích vùng hầu họng đều có thể dẫn đến tình trạng ho khan kéo dài. Một số bệnh lý gây ho khan thường gặp là:[1][2][3]
Hen suyễn
Hen suyễn là bệnh lý xảy ra khi đường hô hấp bị kích thích bởi một số chất như khói bụi, khói thuốc, phấn hoa hoặc lông thú dẫn đến tình trạng co thắt phế quản.
Trong cơn hen suyễn, người bệnh có thể gặp triệu chứng ho khan, khó thở, thở khò khè. Mỗi cơn hen thường kéo dài từ 5 - 15 phút sau đó giảm dần, người bệnh sẽ bớt khó thở và bắt đầu ho ra đờm đặc màu trắng trong.
Hen suyễn gây co thắt phế quản và dẫn đến ho khan
Bệnh trào ngược dạ dày thực quản
Người mắc bệnh trào ngược dạ dày thực quản có thể gặp triệu chứng ho khan thường xuyên do axit từ dạ dày di chuyển ngược lên phía trên và gây kích thích vùng hầu họng. Ngoài phản ứng ho khan, người bệnh có thể gặp các triệu chứng khác như:
Sự kích thích của axit dạ dày lên vùng hầu họng có thể dẫn đến ho khan
Hội chứng chảy dịch mũi sau
Hội chứng chảy dịch mũi sau thường gặp ở người bị cảm cúm hoặc dị ứng thời tiết. Lúc này, các tế bào niêm mạc mũi thường tăng cường sản xuất dịch nhầy khiến người bệnh có triệu chứng chảy nước mũi.
Một lượng dịch mũi này có thể chảy về phía sau đến cổ họng và kích thích các dây thần kinh tại vùng này và dẫn đến một số triệu chứng kèm theo như:
- Ho khan về đêm.
- Đau họng.
- Nuốt vướng.
- Hắt hơi.
Nhiễm virus
Ho khan là triệu chứng thường gặp khi bạn nhiễm một số virus gây cảm cúm và bệnh đường hô hấp như virus cúm, Covid-19 hoặc adenovirus.
Thông thường, tình trạng ho khan, nghẹt mũi hoặc sốt do virus gây ra thường tự hết sau vài ngày đến 1 tuần.
Ho khan là triệu chứng thường gặp trong nhiễm virus
Nhiễm khuẩn đường hô hấp trên
Nhiễm trùng đường hô hấp trên là một trong những bệnh lý gây ho khan, nghẹt mũi, khàn tiếng thường gặp. Bệnh xảy ra khi vùng mũi xoang, hầu họng, thanh quản bị tấn công bởi vi khuẩn và virus dẫn đến một số bệnh lý như:
Viêm xoang có thể dẫn đến ho khan kéo dài
Dị ứng
Dị ứng tình trạng hệ miễn dịch bị kích thích bởi các dị nguyên từ môi trường như thức ăn, phấn hoa hay một số loại thuốc. Khi xảy ra phản ứng dị ứng, người bệnh thường có biểu hiện:
Người bệnh dị ứng có thể xuất hiện ho khan kèm theo nổi ban trên da
Chất kích ứng từ môi trường
Việc vô tình hít phải một số chất hóa học như SO2, NO hoặc khói bụi, nấm mốc từ môi trường cũng có thể gây kích thích đường hô hấp và dẫn đến triệu chứng ho khan. Tuy nhiên, ho khan thường chỉ diễn ra trong thời gian ngắn và tự hết khi không còn tiếp xúc với chất kích thích.
Bệnh ho gà
Ho gà là bệnh truyền nhiễm cấp tính do vi khuẩn Bordetella pertussis gây ra, thường gặp ở trẻ nhỏ. Bệnh có các biểu hiện ban đầu gồm ho khan dữ dội, chảy nước mũi, thở rít nên dễ bị nhầm lẫn với cảm lạnh thông thường.
Ho gà là bệnh lý truyền nhiễm gây ho khan kéo dài ở trẻ em
Bệnh lý phổi
Phổi là cơ quan đảm nhiệm chức năng hô hấp của cơ thể. Vì thế khi mắc các bệnh lý tại phổi, bệnh nhân cũng có thể xuất hiện triệu chứng ho khan kéo dài như:
Ho khan là triệu chứng thường gặp của bệnh ung thư phổi
Suy tim
Suy tim là tình trạng tim hoạt động kém, không đáp ứng được nhu cầu về oxy và các chất dinh dưỡng cho toàn bộ cơ thể. Người bệnh suy tim thường xuất hiện các triệu chứng như:
Suy tim có thể thể nguyên nhân dẫn đến ho khan
Một số thuốc gây ho khan
Ho khan cũng là một trong những tác dụng phụ thường gặp của một số thuốc, đặc biệt là nhóm thuốc điều trị tăng huyết áp như:
3Ho khan ảnh hưởng chất lượng cuộc sống thế nào?
Ho khan kéo dài không những gây ảnh hưởng đến cổ họng gây đau rát, khó chịu mà còn có thể dẫn đến một số biến chứng như:
- Tiểu tiện không tự chủ: thường gặp ở phụ nữ lớn tuổi hoặc phụ nữ đang mang thai.
- Rối loạn giấc ngủ: các cơn ho khan giữa đêm có thể khiến người bệnh tỉnh giấc và khó vào lại giấc ngủ gây mất ngủ, khó ngủ.
- Nôn mửa: ho khan nặng có thể kích thích hầu họng dẫn đến nôn mửa ra hết thức ăn cũ.
- Đau đầu, đau bụng: thường gặp ở bệnh nhân ho khan dai dẳng nhiều ngày.[3]
Ho khan kéo dài có thể dẫn đến rối loạn mất ngủ
4Chẩn đoán ho khan
Ho khan là triệu chứng có thể gặp trong nhiều bệnh lý khác nhau. Vì thế việc quan trọng nhất trong chẩn đoán ho khan là phát hiện đúng nguyên nhân gây bệnh.
Lâm sàng
Để chẩn đoán nguyên nhân gây ho khan, bác sĩ sẽ tiến hành các bước hỏi và khám bệnh như:
- Khai thác tiền sử các bệnh lý truyền nhiễm từ những người xung quanh.
- Hỏi về thời điểm ho khan và các biểu hiện kèm theo như sốt, nghẹt mũi, ợ hơi.
Cận lâm sàng
Bên cạnh việc thăm khám lâm sàng, bác sĩ có thể chỉ định thêm một số phương pháp cận lâm sàng khác để hỗ trợ chẩn đoán như:
- Nội soi tai mũi họng: nhằm quan sát và phát hiện các triệu chứng bất thường vùng hầu họng như viêm xoang, viêm mũi, trào ngược dạ dày thực quản.
- Chẩn đoán hình ảnh: thường được chỉ định nếu nghi ngờ ho khan do các bệnh lý của phổi hoặc tim mạch như chụp X-quang ngực thẳng hoặc chụp cắt lớp vi tính lồng ngực.
- Đo chức năng hô hấp: giúp đánh giá mức độ tắc nghẽn đường thở trong bệnh hen suyễn hoặc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.[2][3]
Nội soi tai mũi họng có thể giúp chẩn đoán nguyên nhân của ho khan
5Khi nào cần gặp bác sĩ?
Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ
Ho khan trong một số bệnh lý có thể tự khỏi mà không cần điều trị. Tuy nhiên, bạn nên đến gặp bác sĩ sớm nếu ho khan xuất hiện đồng thời với các biểu hiện sau:
- Sau cơn ho khan có những đợt ho ra máu.
- Khó thở, thở khò khè.
- Ho khan về đêm.
- Khàn tiếng.
- Đau tức ngực.
- Ho khan kéo dài trên 10 ngày và ít cải thiện.
- Ho khan kéo dài ở trẻ dưới 6 tháng tuổi.[2][3]
Ho khan kèm theo khàn tiếng là dấu hiệu cần đến gặp bác sĩ
Địa chỉ khám bệnh uy tín
Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất, các bệnh viện chuyên khoa Tai mũi họng. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.
Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:
- Tại Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Thống Nhất, Bệnh viện Nhi đồng 1.
- Tại Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Nhi Trung ương, Bệnh viện Quân đội Trung ương 108.
6Điều trị tình trạng ho khan
Việc quan trọng nhất trong điều trị ho khan là phải phát hiện và cải thiện nguyên nhân gây bệnh. Một số biện pháp điều trị ho khan phổ biến hiện nay gồm:
Điều trị căn nguyên
- Hen suyễn: sử dụng thuốc giãn phế quản dạng xịt hoặc uống.
- Trào ngược dạ dày thực quản: sử dụng các thuốc trung hòa axit dạ dày, ức chế bơm proton.
- Nhiễm trùng đường hô hấp trên: thuốc hạ sốt, giảm đau và kháng sinh nếu căn nguyên gây bệnh là vi khuẩn.
- Bệnh lý tại phổi: dẫn lưu khí và dịch màng phổi, thuốc long đờm, vỗ rung hoặc phẫu thuật, hóa trị, xạ trị đối với ung thư phổi.
Điều trị tại nhà
Ngoài các biện pháp điều trị đặc hiệu kể trên, bạn cũng có thể cải thiện triệu chứng ho khan tại nhà bằng việc áp dụng một số biện pháp như:
Bạn có thể sử dụng kẹo ngậm thảo dược để giúp giảm ho khan tại nhà
7Phòng tránh tình trạng ho khan
Ho khan kéo dài là triệu chứng rất khó chịu cho người bệnh. Vì thế, bạn nên thực hiện một số phương pháp đơn giản sau để hạn chế mắc bệnh như:
- Thường xuyên vệ sinh mũi họng bằng nước muối sinh lý.
- Đeo khẩu trang khi ra khỏi nhà.
- Dọn dẹp vệ sinh nơi ở và văn phòng thường xuyên, đảm bảo bầu không khí sạch sẽ.
- Sử dụng máy lọc và máy tạo ẩm không khí.
- Uống đủ từ 1,5 - 2 lít nước mỗi ngày.
- Không hút thuốc lá.
- Tiêm phòng đầy đủ các loại vaccine cúm, Covid - 19 hoặc ho gà.[1][2]
Vệ sinh mũi họng hàng ngày với nước muối sinh lý có thể giảm nguy cơ mắc ho khan
Hy vọng bài viết trên đã đem đến cho bạn những kiến thức bổ ích về các căn nguyên dẫn đến triệu chứng ho khan kéo dài. Bạn nên xây dựng cho mình một lối sống lành mạnh, môi trường sạch sẽ để hạn chế mắc bệnh nhé!
Nguồn tham khảo
Xem thêm 
