Nguyên nhân gây chảy nước mũi và cách ngưng chảy nước mũi đơn giản

Chảy nước mũi là triệu chứng rất thường gặp ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là trong những ngày thời tiết trở lạnh. Hãy cùng đọc bài viết dưới đây để trang bị cho mình kiến thức về nguyên nhân cũng như các mẹo làm ngưng chảy nước mũi tại nhà nhé!

1Chảy nước mũi là tình trạng là gì?

Chảy nước mũi là hiện tượng các chất nhầy hay còn gọi là nước mũi chảy ra khỏi mũi hoặc xuống sau cổ họng. Tùy vào từng cơ địa và nguyên nhân gây ra chảy nước mũi mà dịch nhầy có các đặc điểm khác nhau:

• Số lượng: nhiều hoặc ít.
• Độ đặc: có thể loãng như nước hoặc đặc quánh.
• Màu sắc: trong, vàng, xanh, trắng đục...
• Tính liên tục: chảy liên tục hoặc ngắt quãng.

Chảy nước mũi thường xuất hiện kèm theo một số triệu chứng khác như ngứa mắt, chảy nước mắt, nghẹt mũi, hắt xì nhiều, đau họng, ho...

Phần lớn hiện tượng chảy nước mũi sẽ hết trong thời gian ngắn nhưng cũng có một số trường hợp chảy nước mũi kéo dài và trở thành mãn tính.[1]

Chảy nước mũi là hiện tượng dịch nhầy chảy ra khỏi mũi hoặc xuống cổ họng

2Vì sao chúng ta bị chảy nước mũi?

Chảy nước mũi có liên quan đến nhiều yếu tố trong cơ thể, trong đó có một số cơ chế chính gây ra triệu chứng chảy nước mũi như sau:

• Tuyến tiết nhầy ở mũi: bình thường các tuyến này có nhiệm vụ làm ẩm và ấm không khí hít vào mũi. Tuyến nhầy này cũng giúp bảo vệ cơ thể khỏi sự tấn công của các tác nhân gây bệnh. Tuy nhiên, khi tuyến này bị kích thích quá mức sẽ làm dịch nhầy tiết ra nhiều quá mức, gây chảy nước mũi.
• Tế bào biểu mô mũi: các tế bào này là lớp lót phía trong mũi chúng ta, khi có kích thích thì tế bào biểu mô mũi tiết ra các chất phát động phản ứng viêm, từ đó làm tăng tiết nhầy và chảy mũi.
• Mạch máu ở mũi: khi phản ứng viêm xảy ra ở mũi, các mạch máu tại đây sẽ giãn ra và một lượng dịch sẽ rò rỉ ra khỏi mạch máu, dẫn đến sổ mũi.
• Hệ miễn dịch: hệ miễn dịch đóng vai trò rất lớn gây ra hiện tượng chảy nước mũi vì các tế bào miễn dịch giải phóng rất nhiều chất tạo ra phản ứng viêm và kích thích tiết ra nhiều dịch nhầy mũi để ngăn chặn các tác nhân gây bệnh.[1]

Các tuyến tiết nhầy ở mũi tiết nhiều chất nhầy khi bị kích thích

3Những nguyên nhân gây chảy nước mũi

Nguyên nhân tại mũi

• Viêm mũi dị ứng: một trong những nguyên nhân gây chảy nước mũi trong hay gặp nhất là viêm mũi dị ứng. Đối với những người có cơ địa dị ứng, khi tiếp xúc với các vật gây dị ứng như phấn hoa, lông động vật... thì có thể xuất hiện các triệu chứng dị ứng bao gồm hắt xì, ngứa mũi, chảy nước mũi, chảy nước mắt, nổi mẩn đỏ...
• Viêm mũi không dị ứng: viêm mũi gây chảy nước mũi kéo dài nhiều tuần, nhiều tháng có thể không phải do dị ứng mà liên quan đến một số nguyên nhân khác. Trong đó, có một số nguyên nhân thường gặp như khói thuốc lá, khói bụi của xe cộ, nước hoa...
• Polyp mũi: polyp mũi là một khối u phát triển từ niêm mạc bên trong mũi. Khối u này là lành tính, không phải ung thư, nhưng khối u có thể kích thích mũi hoặc xoang tiết ra nhiều chất nhầy gây ra chảy nước mũi.
• Dị vật mũi: dị vật mũi thường xảy ra ở trẻ vì chúng chưa nhận thức được nguy hiểm và thường nhét các đồ vật nhỏ vào mũi. Trong trường hợp này, dịch nhầy tiết ra thường có mùi hôi.
• Phì đại cuốn mũi: cuốn mũi có thể bị phì đại phần niêm mạc hoặc phần xương cuốn mũi, làm dịch nhầy mũi không được lưu thông tốt và ứ đọng trong các xoang, gây ra nghẹt mũi.
• U hốc mũi: trường hợp này rất hiếm gặp, các khối u này có thể lành tính hoặc ác tính. Khối u lớn lên cũng sẽ gây ra sự tắc nghẽn như phì đại cuốn mũi.
• Lệch vách ngăn mũi: vách ngăn mũi là vách ngăn nằm giữa hai lỗ mũi. Lệch vách ngăn có thể do dị tật bẩm sinh hoặc hình thành sau một chấn thương mũi. Vách ngăn mũi lệch về một bên sẽ gây tắc nghẽn dịch nhầy mũi ở phía cùng bên lệch.

Viêm mũi dị ứng là nguyên nhân gây chảy nước mũi phổ biến

Nguyên nhân ngoài mũi

• Chảy nước mắt: Khi nước mắt được tiết ra nhiều do bị kích thích như khóc hoặc có vật lạ bay vào mắt thì một phần nước mắt có thể bị chảy vào trong mũi theo ống lệ tỵ, kèm phản ứng sưng huyết niêm mạc mũi, gây nghẹt mũi, chảy nước mũi.
• Viêm xoang: viêm xoang do dị ứng hoặc nhiễm trùng làm dịch nhầy tiết ra đầy xoang gây tắc nghẽn. Sự tắc nghẽn này gây ra một áp lực lên mặt và người bệnh sẽ cảm thấy đau tức kèm chảy nước mũi với chất nhầy đặc màu vàng hoặc xanh lục.
• Thời tiết lạnh: thời tiết lạnh chính là lúc mà số người bị chảy nước mũi tăng cao do không khí lạnh khô chính là kẻ thù của đường hô hấp cũng như hệ miễn dịch. Trong điều kiện nhiệt độ giảm, hệ miễn dịch sẽ bị ức chế nên thời điểm này cơ thể rất dễ bị các vi sinh vật gây bệnh tấn công.
• Cảm lạnh/cảm cúm: cảm lạnh hoặc là cảm cúm cũng là một trường hợp nhiễm trùng do vi-rút cúm tấn công vào đường hô hấp trên của người bệnh. Đây là một bệnh cấp tính và thường sẽ tự khỏi mà không cần điều trị gì đặc biệt.
• Nhiễm trùng: Khi các vi sinh vật như vi khuẩn, vi-rút tấn công, gây bệnh sẽ gây ra phản ứng viêm của cơ thể để chống lại các tác nhân gây bệnh này. Phản ứng viêm kích thích các tuyến tiết nhầy hoạt động nhiều hơn nên gây ra triệu chứng chảy nước mũi. Các trường hợp chảy nước mũi do nhiễm trùng thường có triệu chứng sốt kèm theo.
• Sưng amidan vòm: đây là tình trạng thường xảy ra ở trẻ em. Amidan vòm là một cấu trúc nằm ở phía sau của mũi. Khi amidan vòm bị sưng, nó sẽ sản xuất quá mức chất nhầy kèm cản trở sự lưu thông dịch và khí từ mũi đến họng gây ra chảy nước mũi, nghẹt mũi.[2]

• Một số loại thuốc: một số loại thuốc có thể gây ra các dụng phụ là chảy nước mũi như thuốc tránh thai, chống trầm cảm, hạ huyết áp, điều trị rối loạn cương dương... nếu bạn bị chảy nước mũi nhiều khi đang sử dụng các thuốc này, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ.
• Rò rỉ dịch não tủy: đây là một trường hợp nguy hiểm, có thể xảy ra sau một chấn thương vùng đầu mặt. Dịch não tủy chảy ra từ mũi sẽ có đặc điểm là dịch trong, nhiều nước và thường chỉ chảy ra từ một bên mũi.

Thời tiết lạnh có thể làm cho mũi tăng tiết chất nhầy gây chảy nước mũi

4Chảy nước mũi có gây biến chứng gì không?

Đa số trường hợp chảy nước mũi không gây ra bất kì biến chứng nào. Tuy nhiên vẫn có một số trường hợp có thể xuất hiện một số biến chứng nhẹ:

• Đau họng, ho: chất nhầy khi tiết ra quá nhiều thì sẽ tích tụ và chảy xuống phía sau vùng cổ họng gây ra phản ứng viêm ở tại đây.
• Viêm nhiễm xoang: chảy nước mũi nhiều gây ra tắc nghẽn đường thoát dịch của các xoang, dịch tích tụ lâu ngày khiến các xoang dễ bị nhiễm trùng và viêm đau.
• Nhiễm trùng tai: giữa tai và vùng cổ họng có một lỗ thông (lỗ vòi eustache). Khi lỗ vòi này bị tắc bởi dịch nhầy của mũi, các vi trùng gây bệnh rất dễ tấn công và gây bệnh ở tai.

5Chẩn đoán khi bị chảy nước mũi

Việc khó nhất khi chẩn đoán chảy nước mũi đó là tìm ra nguyên nhân gây ra hiện tượng này. Đầu tiên các bác sĩ sẽ khai thác một số thông tin như tiền sử chảy nước mũi, đặc điểm của nước mũi và các mối liên quan với thời tiết hoặc chất gây dị ứng, các triệu chứng khác kèm theo...

Sau đó, bác sĩ sẽ tiến hành tập trung thăm khám vùng tai - mũi - họng và đường thở của người bệnh. Trong trường hợp cần thiết, một số phương pháp chẩn đoán có thể được bác sĩ chỉ định để tìm kiếm nguyên nhân chảy nước mũi như:

• Xét nghiệm kiểm tra dị ứng.
• Xét nghiệm máu.
• Nhuộm soi và nuôi cấy đờm để tìm ra vi sinh vật gây bệnh.
• Chụp X-quang xoang và X-quang ngực.[3]

Xét nghiệm kiểm tra dị ứng giúp bác sĩ tìm hiểu nguyên nhân của chảy nước mũi

6Khi nào cần gặp bác sĩ?

Khi nào cần gặp bác sĩ

Đa số các trường hợp chảy nước mũi đều tự khỏi trong một thời gian ngắn. Nhưng nếu như bạn bị chảy nước mũi kèm theo một số dấu hiệu sau đây thì cần đi gặp bác sĩ càng sớm càng tốt để được thăm khám và điều trị kịp thời:

• Trán, một bên mũi hoặc má bị sưng.
• Sưng hoặc mờ một bên mắt.
• Đau họng nhiều và có các mảng trắng hoăc vàng bám vào vùng cổ họng.
• Nước mũi có màu khác màu trắng hoặc vàng, kèm mùi hôi khó chịu.
• Ho kéo dài trên 10 ngày.
• Chảy nước mũi sau khi bị chấn thương vùng đầu.
• Chảy nước mũi kéo dài trên 3 tuần.
• Sốt cao.[3]

Nếu có chảy nước mũi kèm một trong những dấu hiệu trên thì hãy đi khám bác sĩ

Địa chỉ khám chữa bệnh tai mũi họng uy tín

Nếu bạn hoặc người thân của mình có bất kì triệu dấu hiệu nào đã nêu ở trên thì có thể đến các cơ sở y tế gần nhất, các phòng khám hay bệnh viện chuyên khoa Tai mũi họng hoặc các bệnh viện đa khoa tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện đa khoa uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• TP. HCM: Bệnh viện Tai Mũi Họng Tp.HCM, Bệnh viện Đại học Y Dược, Bệnh viện Chợ Rẫy.
• Hà Nội: Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Bệnh viện Bạch Mai.

7Điều trị chảy nước mũi

Một số mẹo làm hết chảy nước mũi

Chảy nước mũi có thể được khắc phục hiệu quả bằng một số mẹo đơn giản dưới đây:

• Nghỉ ngơi và uống nhiều nước, tốt nhất là nước lọc.
• Nhúng khăn vào nước ấm rồi vắt bớt nước và đắp lên mặt.
• Xông hơi nước ấm khoảng 2 - 4 lần mỗi ngày.
• Đặt máy tạo ẩm đầu giường để hạn chế hít thở bầu không khí khô lạnh.
• Dùng nước muối sinh lý nhỏ mũi để làm sạch mũi.[1]

Máy tạo ẩm giúp bảo vệ đường hô hấp trong thời tiết khô lạnh

Điều trị bằng thuốc

Trong trường hợp tình trạng chảy nước mũi không thuyên giảm dù đã áp dụng những mẹo trên hoặc lượng nước mũi chảy quá nhiều gây khó chịu thì người bệnh có thể sử dụng một số thuốc không cần kê đơn dưới đây:

• Thuốc tiêu nhầy, long đờm: các loại thuốc này giúp làm giảm tiết đờm và loãng đờm cô đặc, từ đó người bệnh dễ dàng loại bỏ đờm ra khỏi mũi, cổ họng.
• Thuốc kháng histamine: là thuốc chống dị ứng, sử dụng trong trường hợp chảy nước mũi do dị ứng.
• Thuốc xịt mũi: giúp vệ sinh đường mũi và giảm tiết dịch nhầy. Lưu ý, cần đọc kỹ hướng dẫn trước khi sử dụng để tránh trường hợp xịt thuốc quá liều chỉ định.

8Cách phòng ngừa chảy nước mũi

Việc dự phòng chảy nước mũi rất quan trọng trong thời tiết lạnh khô hoặc trong những thời điểm giao mùa, bạn có thể áp dụng một số biện pháp dưới đây:

• Vệ sinh mũi họng bằng nước muối sinh lý.
• Giữ ấm cổ họng và mang khẩu trang khi đi ra ngoài.
• Sử dụng máy tạo độ ẩm trong nhà, nhất là trong phòng ngủ.
• Hạn chế tiếp xúc với những vật gây dị ứng cho bạn.
• Dùng nước ấm hoặc trà nóng, đặc biệt là các loại trà giúp thông mũi họng như trà hoa cúc, bạc hà, gừng sả...[4]

Giữ ấm cơ thể trong thời tiết lạnh để phòng tránh chảy nước mũi

Chảy nước mũi thường là triệu chứng của một bệnh lành tình và có thể được khắc phục bằng các mẹo tại nhà. Tuy nhiên, khi bạn chảy nước mũi kéo dài cũng như có xuất hiện các dấu hiệu nguy hiểm khác kể trên thì hãy tới gặp bác sĩ để được thăm khám và điều trị kịp thời. Hãy cùng chia sẻ bài viết này đến những người xung quanh bạn nếu bạn thấy bài viết này hữu ích nhé!