Xẹp phổi là gì? Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Xẹp phổi là bệnh lý có thể làm cản trở chức năng hô hấp của người bệnh. Nếu xẹp phổi không được điều trị kịp thời sẽ gây khó thở, thậm chí tử vong. Cùng tìm hiểu về bệnh xẹp phổi qua bài viết dưới đây nhé!

1Xẹp phổi là gì?

Xẹp phổi là tình trạng các phế nang không thể nở ra khiến phổi giảm khả năng chứa không khí, giảm trao đổi khí giữa cơ thể và môi trường gây giảm oxy máu.

Một bệnh lý thường được hiểu nhầm với xẹp phổi do cùng biểu hiện khó thở, thiếu oxy là tràn khí màng phổi. Chúng ta cần phân biệt như sau:

• Xẹp phổi: là tình trạng các phế nang trong phổi xẹp xuống, khiến phổi bị xẹp một phần hoặc toàn bộ.
• Tràn khí màng phổi: là tình trạng màng phổi mất liên tục, khí tràn vào khoang màng phổi. Nếu lượng khí đủ nhiều sẽ chèn ép vào nhu mô phổi gây xẹp phổi thụ động.[1]

Xẹp phổi là bệnh lý do phế nang không thể nở ra đúng cách

2Nguyên nhân xẹp phổi

Xẹp phổi có thể đến từ nhiều nguyên nhân khác nhau từ những tổn thương tại phế nang, hoặc do sự gia tăng áp lực từ bên ngoài khiến phế nang không thể nở bình thường được. Một số nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng xẹp phổi gồm:

• Sự tích tụ chất nhầy: dịch nhầy tiết ra trong đường hô hấp khi không được đào thải hết ra ngoài dẫn đến tích tụ tại các phế nang, tắc đường dẫn khí gây xẹp phổi. Tình trạng này thường gặp trong một số bệnh lý như viêm phổi, hen phế quản, xơ phổi.
• Dị vật rơi vào đường thở: khi các dị vật như thức ăn, đồ chơi hoặc đồng xu rơi vào khí phế quản sẽ làm cản trở không khí từ bên ngoài vào thùy phổi tương ứng và dẫn đến xẹp phổi 1 phần.
• Tràn dịch màng phổi: lượng dịch trong khoang màng phổi quá nhiều có thể gây chèn ép vào nhu mô khiến phổi không thể nở ra và trao đổi khí.
• Tràn khí màng phổi: tương tự với tràn dịch màng phổi, không khí nằm trong khoang màng phổi quá nhiều có thể dẫn đến gia tăng áp lực lên nhu mô và dẫn đến xẹp phổi 1 phần hoặc 1 bên phổi.
• Chấn thương lồng ngực: người bệnh chấn thương lồng ngực thường kèm theo gãy xương sườn gây ra tình trạng tràn khí, tràn máu màng phổi cũng là 1 căn nguyên dẫn đến xẹp phổi.
• Các khối u: khi có khối u phát triển to lên, xâm lấn vào các ống phế nang có thể gây cản trở lưu thông khí tại 1 phần của phổi.
• Sẹo phổi: thường gặp trong chấn thương, sau các cuộc phẫu thuật hoặc bệnh phổi mạn tính khiến độ co giãn của các túi phế nang không tốt và có thể dẫn đến xẹp phổi.
• Các nguyên nhân khác: ngoài ra, xẹp phổi có thể gặp trong 1 số bệnh lý như bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), nhiễm COVID - 19 hay hội chứng suy hô hấp cấp (ARDS).[1][2]

Tràn dịch màng phổi có thể dẫn đến xẹp phổi

3Triệu chứng xẹp phổi

Triệu chứng của xẹp phổi rất đa dạng, có thể không có biểu hiện gì nếu phần phổi tổn thương nhỏ, tiến triển từ từ. Tuy nhiên, nếu mức độ xẹp phổi nghiêm trọng có thể gây ra một số triệu chứng sau:

• Khó thở tăng dần theo thời gian.
• Nhịp thở nhanh.
• Đau tức ngực tại 1 hoặc cả 2 bên phổi.
• Ho khan liên tục.
• Một số trường hợp có thể ho có đờm trắng đục hoặc xanh.
• Môi, da, đầu ngón tay, chân có thể tím tái do thiếu oxy. [1]

Ho khan là một triệu chứng của bệnh xẹp phổi

4Biến chứng nguy hiểm của xẹp phổi

Mặc dù phần lớn các trường hợp xẹp phổi 1 phần thường không quá nghiêm trọng. Tuy nhiên, khi bệnh ở mức độ nặng có thể dẫn đến một số biến chứng như:

• Thiếu oxy máu: do phế nang không thể giãn nở để thực hiện trao đổi khí giữa cơ thể và môi trường. Điều này dẫn đến nồng độ oxy trong máu giảm xuống thấp.
• Viêm phổi: các chất nhầy bị ứ đọng tại vùng phổi bị xẹp mà không được đào thải ra ngoài có thể khiến vi khuẩn phát triển và gây ra viêm phổi.[2]

Xẹp phổi nếu không được điều trị có thể dẫn đến viêm phổi

5Xẹp phổi có phục hồi được không?

Xẹp phổi có thể hồi phục được bằng việc loại bỏ nguyên nhân gây bệnh như dẫn lưu dịch màng phổi, lấy bỏ dị vật đường thở hoặc chất nhầy tích tụ.

6Cách chẩn đoán xẹp phổi

Bên cạnh việc khai thác tiền sử các bệnh lý hô hấp và thăm khám lâm sàng, các bác sĩ có thể chỉ định các cận lâm sàng về hình ảnh để chẩn đoán như:

• Chụp X-quang hoặc chụp CT: giúp bác sĩ quan sát được vị trí và mức độ xẹp phổi cũng như nguyên nhân gây bệnh.
• Nội soi phế quản: đây là phương tiện vừa có vai trò chẩn đoán vừa có vai trò điều trị trong một số trường hợp xẹp phổi do khối u chèn ép hoặc dị vật đường hô hấp.[3][1]

Chụp X-quang ngực có thể giúp bác sĩ chẩn đoán xẹp phổi

7Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Dù triệu chứng của xẹp phổi mức độ nhẹ là không rõ ràng, song người bệnh nên đến gặp bác sĩ sớm nếu có những triệu chứng sau:

• Cảm giác đau tức ngực.
• Khó thở tăng dần.
• Thở khò khè.
• Ho kéo dài.[2]

Đau ngực là dấu hiệu cần đến gặp bác sĩ sớm

Nơi khám chữa xẹp phổi

Xẹp phổi là bệnh lý cần được phát hiện và điều trị sớm để tránh những biến chứng nguy hiểm.

Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất, các bệnh viện chuyên khoa Hô hấp, Phổi. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tại Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Phạm Ngọc Thạch, Bệnh viện Đại học Y dược Tp. Hồ Chí Minh.
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Phổi Trung ương, Bệnh viện Quân đội Trung ương 108.

8Các phương pháp chữa xẹp phổi

Mục đích chính của điều trị xẹp phổi là loại bỏ nguyên nhân gây bệnh và tăng cường khả năng trao đổi khí tại vùng phế nang bị xẹp. Bác sĩ có thể chỉ định điều trị bằng các phương pháp sau:

• Sử dụng thuốc: thường được chỉ định cho các trường hợp xẹp phổi do ứ đọng chất nhầy. Các thuốc phổ biến gồm thuốc có tác dụng làm loãng đờm như N-acetyl cysteine, thuốc kháng sinh hoặc giảm viêm corticoid.
• Hút dịch nhầy hoặc nội soi phế quản: hút dịch nhầy có thể giúp loại bỏ nhanh chóng đờm dãi ứ đọng trong phổi để cải thiện tình trạng bệnh. Bên cạnh đó, nội soi phế quản có thể giúp bác sĩ lấy bỏ dị vật và khối u gây chèn ép, cản trở hô hấp.
• Vật lý trị liệu cho lồng ngực: bác sĩ sẽ hướng dẫn người bệnh thực hiện biện pháp vỗ rung để làm long đờm ra ngoài cũng như tập thở để tăng cường khí đến phế nang giúp giảm xẹp phổi.[4][3]

Tập trị liệu lồng ngực có thể giúp điều trị bệnh

9Phòng ngừa xẹp phổi

Xẹp phổi là bệnh lý có thể phòng ngừa được nếu bạn áp dụng một số biện pháp đơn giản dưới đây:

• Kiêng sử dụng thuốc lá.
• Thực hiện vỗ rung và tập thở đúng cách sau chấn thương và phẫu thuật tại phổi.
• Tuân thủ điều trị của bác sĩ đối với bệnh nhân hen suyễn, xơ phổi hoặc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD).
• Cẩn thận khi chăm sóc trẻ nhỏ, tránh để trẻ tiếp xúc với các vật nhỏ dễ nuốt để tránh bị dị vật hô hấp.
• Thường xuyên tập thể dục thể thao để tăng cường khả năng hô hấp của phổi.[4][5]

Bạn có thể hạn chế xẹp phổi bằng việc bỏ hút thuốc lá

Hy vọng bài viết trên đã đem đến cho bạn những kiến thức bổ ích về bệnh lý xẹp phổi. Bạn hãy đến gặp bác sĩ sớm khi có những triệu chứng bất thường để được chẩn đoán và điều trị kịp thời nhé!