Khí phế thũng: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Khí phế thũng là bệnh lý hô hấp mạn tính gây giảm khả năng hô hấp và trao đổi không khí tại phổi cũng như có thể dẫn đến khó thở kéo dài. Cùng tìm hiểu về bệnh khí phế thũng qua bài viết dưới đây nhé!

1Khí phế thũng là gì?

Khí phế thũng là tình trạng các túi phế nang đóng vai trò trao đổi khí với mao mạch bị suy yếu, giãn rộng và vỡ ra. Từ đó, không khí bị tụ lại thành các khoảng lớn trong lồng ngực, không thoát được ra ngoài.[1]

Khí phế thũng được chia thành 4 giai đoạn theo mức độ tổn thương nặng dần:[2]

• Giai đoạn 1: bệnh ở mức độ nhẹ nhất với khả năng hô hấp đạt khoảng 80% so với người bình thường.
• Giai đoạn 2: được gọi là giai đoạn vừa với hoạt động chức năng của phổi đạt được từ 50 - 79%.
• Giai đoạn 3: hay khí phế thũng mức độ nặng. Lúc này, khả năng trao đổi khí tại phổi chỉ đạt từ 30 - 49% so với bình thường.
• Giai đoạn 4: bệnh ở mức độ nặng nhất hay khí phế thũng nghiêm trọng với mức độ hoạt động của phổi dưới 30%. Người bệnh thường xuyên mệt mỏi, khó thở, hạn chế vận động.

Khí phế thũng là tình trạng các túi phế nang bị giãn rộng và vỡ ra

2Nguyên nhân

Khí phế thũng có thể xuất hiện sau những bệnh hô hấp mạn tính hoặc do tác động của nhiều nguyên nhân khác nhau:

• Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) giai đoạn muộn.
• Viêm phế quản mạn tính gây ho kéo dài.
• Thiếu hụt enzyme alpha-1-antitrypsin di truyền.
• Thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc lá, khói bụi không khí, hóa chất công nghiệp.

Ngoài ra, khí phế thũng có tỷ lệ mắc cao hơn nếu có kèm theo các yếu tố nguy cơ như:

• Tuổi tác: bệnh có thể khởi phát từ từ và biểu hiện các triệu chứng của bệnh khi trong khoảng 40 - 60 tuổi.
• Giới tính: nam giới có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn do thói quen sinh hoạt cũng như môi trường làm việc nhiều chất độc hại.
• Hút thuốc lá: bao gồm cả người trực tiếp sử dụng thuốc lá và người hít phải khói thuốc thụ động.
• Nghề nghiệp: người làm công việc thường xuyên tiếp xúc với bụi bẩn như thợ may, thợ mỏ, thợ mộc… có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

3Dấu hiệu

Ở giai đoạn đầu của khí phế thũng, người bệnh dường như không cảm thấy bất cứ triệu chứng gì nên rất khó để điều trị kịp thời. Một số triệu chứng của bệnh khí phế thũng hay gặp như:

• Ho khan kéo dài, đôi khi ho có đờm nếu kèm theo bội nhiễm vi khuẩn.
• Thường xuyên thấy hụt hơi, khó thở khi lao động nặng hoặc leo cầu thang.
• Hơi thở khò khè, ngáy khi ngủ.
• Cảm thấy tức, nặng ngực.
• Mệt mỏi kéo dài, giảm khả năng vận động.
• Khó hoặc mất ngủ do hô hấp kém.

4Biến chứng nguy hiểm

Khí phế thũng ở giai đoạn muộn có thể dẫn đến những tình trạng hô hấp, tim mạch nguy hiểm khác như:

• Xẹp phổi: do lượng khí thoát ra từ các túi phế nang quá lớn gây đè ép vào nhu mô phổi. Từ đó, phổi không thể giãn nở để trao đổi không khí gây ra khó thở.
• Các vấn đề tim mạch: khí phế thũng có thể làm tăng áp lực động mạch phổi khiến cản trở lưu thông máu giữa tim và phổi có thể dẫn đến tâm phế mạn hoặc suy tim.
• Hình thành các túi khí ở phổi: các túi phế nang mới suy yếu, chưa bị vỡ có thể giãn rộng thành các túi khí rất lớn. Từ đó, không khí giàu cacbonic (CO2) bị ứ đọng lại trong phổi dẫn đến giảm thể tích hô hấp thực tế.

5Cách chẩn đoán

Bác sĩ sẽ phối hợp nhiều phương pháp và kỹ thuật để chẩn đoán bệnh, phát hiện những biến chứng của khí phế thũng sớm nhất:[3]

• Hỏi bệnh sử: nhằm khai thác được các yếu tố nguy cơ, bệnh lý đã mắc trước đó, tiền sử gia đình và triệu chứng, diễn biến của bệnh hiện tại.
• Khám bệnh: thông qua quan sát, gõ và nghe lồng ngực sẽ giúp bác sĩ phát hiện được tình trạng giảm thông khí của phổi.
• Chẩn đoán hình ảnh: chỉ ra những hình ảnh của bệnh khí phế thũng như X-quang ngực thẳng, chụp cắt lớp vi tính lồng ngực…
• Khí máu động mạch: có thể giúp bác sĩ đánh giá được mức độ thiếu oxy bão hòa trong máu.

6Khi nào cần gặp bác sĩ

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Người có yếu tố nguy cơ mắc khí phế thũng nên đến gặp bác sĩ sớm để được phát hiện và điều trị kịp thời. Một số dấu hiệu gợi ý cho người bệnh gồm:

• Khó thở kéo dài trên 1 tháng mà không có nguyên nhân rõ ràng.
• Giảm khả năng thực hiện các công việc thường ngày.
• Cảm giác khó thở, mệt bất thường khi leo cầu thang.
• Đầu ngón tay, ngón chân chuyển sang màu xanh tím do thiếu oxy mạn tính.

Nơi khám chữa khí phế thũng

Nếu có các dấu hiệu nghi ngờ bệnh khí phế thũng, người bệnh nên đến các cơ sở y tế gần nhất hoặc các khoa hô hấp của các bệnh viện uy tín để nhận được sự thăm khám và chữa trị kịp thời:

• Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Phạm Ngọc Thạch, Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Nhân dân 115…
• Hà Nội: Bệnh viện Phổi Trung ương, Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Quân đội Trung ương 108…

7Các phương pháp chữa bệnh khí phế thũng

Khí phế thũng là bệnh hô hấp diễn biến từ từ, kéo dài trong nhiều năm nên có thể điều trị bằng nhiều phương pháp khác nhau tùy vào từng giai đoạn bệnh.

Thay đổi lối sống

Thay đổi những thói quen sống có hại được xem là yếu tố quan trọng nhất trong điều trị bệnh khí phế thũng ở bất cứ giai đoạn nào. Người bệnh cần:

• Bỏ thuốc lá bao gồm cả việc tránh tiếp xúc với khói thuốc thụ động.
• Sử dụng đồ bảo hộ lao động phù hợp khi làm việc trong môi trường nhiều bụi bẩn.
• Bổ sung đa dạng chất dinh dưỡng nhất là protein để phát triển cơ hô hấp và cơ bắp để người bệnh có thể tham gia lao động.

Bổ sung có thực phẩm giàu protein có thể giúp cải thiện tình trạng bệnh

Sử dụng thuốc

• Thuốc giãn phế quản: thường sử dụng dưới dạng xịt hoặc hít, giúp giảm co thắt đường thở khiến người bệnh hô hấp dễ dàng hơn.
• Thuốc long đờm: nhằm tiêu các chất dịch nhầy bít tắc trong phế quản, phế nang để không khí lưu thông tốt hơn.
• Thuốc kháng sinh: thường được sử dụng để điều trị các bội nhiễm do vi khuẩn như viêm phổi, viêm phế quản..

Liệu pháp oxy

Bác sĩ sẽ chỉ định cho người bệnh khí phế thũng mức độ nặng, không thể tự thở... sử dụng máy thở oxy dạng gọng kính hoặc mặt nạ. Qua đó, người bệnh được cung cấp đầy đủ không khí giàu oxy để đảm bảo nhu cầu của cơ thể.

Phục hồi chức năng phổi

Phục hồi chức năng phổi giúp tăng khả năng thông khí qua phế nang, hạn chế bệnh nặng thêm với các kỹ thuật:

• Vỗ rung, long đờm.
• Hướng dẫn tập thở.
• Xây dựng chế độ dinh dưỡng phù hợp.

Phẫu thuật

Với những người bệnh khí phế thũng nghiêm trọng, không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác. Bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật nhằm:

• Cắt bỏ phần nhu mô phổi bị tổn thương.
• Loại bỏ các túi khí quá lớn gây cản trở hô hấp.
• Ghép phổi.

8Biện pháp phòng ngừa

Bạn có thể tự phòng ngừa hoặc hướng dẫn người thân hạn chế nguy cơ mắc khí phế thũng với một số biện pháp đơn giản sau:

• Hạn chế tiếp xúc với khói thuốc lá.
• Vệ sinh không khí trong nhà và nơi làm việc.
• Đeo khẩu trang khi ra ngoài và mặc đồ bảo hộ lao động phù hợp.
• Tiêm phòng đầy đủ các loại vaccine chống phế cầu, cúm gây viêm nhiễm đường hô hấp dưới.
• Khám sức khỏe 6 tháng/lần để tìm kiếm các biểu hiện bất thường tại phổi.

Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn có những kiến thức hữu ích về nguyên nhân, dấu hiệu cũng như các phòng ngừa bệnh khí phế thũng. Hãy chia sẻ bài viết này đến tất cả người thân và bạn bè của bạn nhé!