Viêm tai giữa: Dấu hiệu, nguyên nhân, cách điều trị

Viêm tai giữa là tình trạng viêm nhiễm ở tai giữa. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng phổ biến nhất ở trẻ em gây ù tai và đau đớn cho người bệnh. Cùng tìm hiểu về bệnh viêm tai giữa qua bài viết dưới đây nhé!

1Viêm tai giữa là gì?

Tai giữa là phần không gian chứa đầy không khí phía sau màng nhĩ. Vùng này chứa hệ thống xương con mỏng manh có chức năng dẫn truyền âm thanh từ màng nhĩ đến tai trong giúp con người có thể nghe thấy.

Viêm tai giữa là tình trạng viêm niêm mạc tai giữa, bệnh có thể diễn tiến cấp hay mạn tính. Tình trạng này có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng thường gặp nhất ở trẻ em từ 6 tháng đến 2 tuổi do cấu trúc, chức năng vòi nhĩ chưa hoàn chỉnh và hệ miễn dịch còn yếu.[1]

Viêm tai giữa là tình trạng viêm, ứ dịch ở niêm mạc tai giữa

2Nguyên nhân gây viêm tai giữa

Nguyên nhân

Virus, vi khuẩn là các tác nhân chính gây viêm tai giữa. Nguyên nhân chủ yếu dẫm đếm tình trạng này có thể là do tình trạng nhiễm trùng đường hô hấp trên không được điều trị đúng cách khiến cho virus, vi khuẩn di chuyển vào tai giữa và gây bệnh ở đây.

Yếu tố nguy cơ

Một số yếu tố có thể tăng nguy cơ viêm tai giữa là:

• Tuổi: trẻ nhỏ từ 6 tháng - 2 tuổi.
• Tiền sử gia đình: gia đình hay có người bị viêm tai giữa.
• Vừa mắc cảm lạnh: tạo điều kiện thuận lợi để virus xâm nhập vào tai giữa.
• Bệnh mãn tính: mắc các bệnh như suy giảm miễn dịch hoặc các bệnh hô hấp mạn tính.
• Sống trong môi trường ô nhiễm: không khí ô nhiễm kết hợp với khói thuốc làm tăng nguy cơ nhiễm trùng tai.

3Dấu hiệu viêm tai giữa

Viêm tai giữa có nhiều triệu chứng điển hình và cấp tính khiến người bệnh khó chịu. Bên cạnh các dấu hiệu chung như sốt, đỏ da quanh tai, ngứa tai thì vẫn có một số sự khác biệt và dấu hiệu viêm tai giữa ở người lớn và trẻ em như:

Dấu hiệu viêm tai giữa ở người lớn

Người lớn bị viêm tai giữa có thể xuất hiện các triệu chứng sau:

• Ù tai, nghe kém ở 1 hoặc cả 2 bên.
• Cảm giác đau, đầy tức ở trong tai.
• Chảy dịch từ tai ra ngoài.
• Tê bì một bên mặt nếu tình trạng viêm tai giữa nghiêm trọng.
• Có thể kèm theo biểu hiện viêm họng, đau rát họng hoặc chảy nước mũi.[2]

Chảy dịch từ tai có thể là triệu chứng của viê tai giữa ở người lớn

Dấu hiệu viêm tai giữa ở trẻ

Dấu hiệu viêm tai giữa ở trẻ em mà cha mẹ có thể dễ dàng nhận biết bao gồm:

• Sốt cao kèm theo đau họng kéo dài.
• Trẻ quấy khóc nhiều, ăn uống kém.
• Khó ngủ.
• Thường xuyên lấy tay dụi quanh tai.
• Phát hiện dịch lỏng chảy ra từ trong tai.
• Một số trẻ có thể dễ bị ngã do mất thăng bằng.[3]

Trẻ em bị viêm tai giữa thường lấy tay dụi quanh tai

4Phân loại viêm tai giữa

Tùy theo thời gian, nguyên nhân và biểu hiện đặc trưng của bệnh mà viêm tai giữa thường được chia thành 3 loại chính gồm:

Viêm tai giữa cấp tính

Viêm tai giữa cấp tính là tình trạng sưng viêm đột ngột do ảnh hưởng của rối loạn chức năng vòi nhĩ. Bệnh thường xuất hiện sau khi trẻ mắc nhiễm trùng đường hô hấp trên do virus hoặc vi khuẩn. Thời gian bệnh thường kéo dài dưới 1 tháng.

Viêm tai giữa mạn tính

Viêm tai giữa mạn tính là tình trạng tai giữa viêm đau, chảy mủ kéo dài trên 6 tuần. Phần lớn bệnh nhân gặp tình trạng suy giảm thính lực nặng dần nhưng không hoặc rất ít bị đau tai. Nếu không điều trị kịp thời, bệnh có thể tiến triển thành cholesteatoma hoặc polyp tai.

Viêm tai giữa ứ dịch

Viêm tai giữa ứ dịch là tình trạng dịch tiết hoặc dịch nhầy của tai viêm không chảy ra ngoài mà ứ đọng lại ở phía sau màng nhĩ. Trẻ thường gặp tình trạng giảm thính lực, ít đau tai và không sốt.[4][3]

5Viêm tai giữa có nguy hiểm không?

Viêm tai giữa là bệnh viêm nhiễm phổ biến và có thể điều trị khỏi hoàn toàn bằng thuốc. Tuy nhiên, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể tiến triển nặng và dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như:

• Thủng màng nhĩ.
• Giảm hoặc mất thính lực.
• Viêm tai xương chũm.
• Viêm não, viêm màng não.[5]

Viêm tai giữa có thể gây viêm màng não

6Biến chứng của viêm tai giữa

• Suy giảm thính giác: Tình trạng suy giảm thính giá nhẹ khá phổ biến khi bị nhiễm trùng tai và tình trạng này thường thuyên giảm sau khi hết nhiễm trùng. Nhiễm trùng tai xảy ra nhiều lần hoặc có dịch trong tai giữa có thể dẫn đến tình trạng giảm thính lực nghiêm trọng hơn.
• Chậm nói hoặc chậm phát triển: Nếu thính giác bị suy giảm tạm thời hoặc vĩnh viễn ở trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi, trẻ có thể bị chậm nói hoặc chậm phát triển khả năng ngôn ngữ.
• Nhiễm trùng lan sang các cơ quan khác: Nhiễm trùng không được điều trị hoặc đã được điều trị nhưng không khỏi có thể lan sang các mô lân cận gây viêm xương chũm hoặc hiếm hơn là lan sang các mô khác trong hộp sọ, bao gồm não hoặc màng bao quanh não gây viêm màng não.
• Rách màng nhĩ: Hầu hết các vết rách màng nhĩ sẽ lành trong vòng 1 tháng. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, màng nhĩ không tự liền, cần phải điều trị bằng phẫu thuật. [6]

Viêm tai giữa tái phát nhiều lần có thể dẫn đến giảm thính lực

7Chẩn đoán viêm tai giữa

Để chẩn đoán viêm tai giữa, bác sĩ cần kết hợp giữa thăm khám lâm sàng và các kết quả xét nghiệm bổ trợ. Dưới đây là các kỹ thuật được sử dụng để chẩn đoán viêm tai giữa:

Nội soi tai

Là công cụ chuyên dụng bác sĩ thường dùng để chẩn đoán nhiễm trùng tai. Dụng cụ này cho phép bác sĩ nhìn vào tai và đánh giá xem có dịch phía sau màng nhĩ hay không.

Với ống soi tai bằng khí nén, bác sĩ sẽ nhẹ nhàng thổi không khí vào màng nhĩ. Thông thường, luồng không khí này sẽ khiến màng nhĩ di chuyển. Nếu tai giữa chứa đầy dịch, bác sĩ sẽ quan sát thấy màng nhĩ có rất ít hoặc không chuyển động.

Các xét nghiệm hỗ trợ

Ngoài sử dụng nội soi tai để chẩn đoán, bác sĩ sẽ cân nhắc một số xét nghiệm khác để đưa ra kết quả chính xác nhất:

• Đo nhĩ lượng đồ: đo lượng âm thanh phản xạ trở lại từ màng nhĩ từ đó đánh giá thể tích trong tai giữa.
• Chọc màng nhĩ: đây là thủ thuật hiếm khi thực hiện. Bác sĩ có thể dùng một ống nhỏ xuyên qua màng nhĩ để dẫn lưu mủ, dịch ứ đọng tai giữa cũng như lấy mẫu để xét nghiệm nguyên nhân gây viêm tai giữa.
• Xét nghiệm khác: nếu tình trạng viêm tai giữa tái phát, người bệnh có thể phải đến tìm các bác sĩ chuyên khoa khác để đánh giá thính lực, mức độ phát triển thể chất và tinh thần của trẻ.

8Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Khi xuất hiện các dấu hiệu dưới dây, bạn nên đến cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và điều trị:

• Các triệu chứng không có dấu hiệu cải thiện sau hai hoặc ba ngày điều trị.
• Chảy mủ hoặc dịch từ tai. Một số người bị chảy mủ tai dai dẳng và không đau kéo dài trong nhiều tháng, được gọi là viêm tai giữa mủ mãn tính.
• Có bệnh lý nền, chẳng hạn như xơ nang hoặc bệnh tim bẩm sinh, có thể gây ra nhiều biến chứng hơn. [7]

Nơi khám chữa bệnh tai mũi họng uy tín

Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất, các bệnh viện chuyên khoa Tai mũi họng. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tại Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Tai Mũi Họng TP.HCM, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương, Phòng khám Bệnh viện Đại học Y Dược, Bệnh viện Chợ Rẫy.
• Tại Hà Nội: Khoa Tai Mũi Họng - Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, Bệnh viện Đa khoa Hồng Hà, Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc.

9Phương pháp điều trị

Điều trị giảm triệu chứng

Các triệu chứng của viêm tai giữa thường cải thiện trong vài ngày điều trị và hầu hết các bệnh nhiễm trùng đều tự khỏi trong vòng một đến hai tuần mà không cần điều trị.

Các phương pháp sau đây có thể hỗ trợ giảm triệu chứng của viêm tai giữa:

• Đắp vải sạch hoặc túi chườm ấm ở tai bị viêm.
• Sử dụng thuốc giảm đau như Paracetamol hoặc Ibuprofen để giảm cơn đau. Có thể sử dụng thuốc nhỏ tai để giảm đau theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Tránh ngủ đè lên tai bị viêm.
• Không để nước vào tai.

Kháng sinh

Chỉ dùng kháng sinh trong trường hợp viêm tai giữa do vi khuẩn và vẫn ưu tiên chăm sóc và theo dõi tình trạng tại nhà trong 2-3 ngày đầu trước khi quyết định dùng thuốc.

Phẫu thuật

• Đặt ống thông khí: Bác sĩ phẫu thuật sẽ tạo ra một lỗ nhỏ trên màng nhĩ cho phép hút dịch ra khỏi tai giữa. Một ống nhỏ (ống thông màng nhĩ) được đặt vào lỗ để giúp dẫn lưu dịch, mủ của tai giữa và ngăn ngừa sự tích tụ. Thường được chỉ định khi bệnh nhân không thể điều trị khỏi bằng thuốc.
• Nạo VA: là thủ thuật điều trị loại bỏ được hết tổ chức VA (tổ chức lympho ở vòm mũi họng) đồng thời giúp phòng bệnh. Tuy nhiên, nạo VA ở trẻ quá nhỏ có thể gây ra hiện tượng VA quá phát trở lại, khi có hiện tượng tắc nghẽn cửa mũi sau cần cân nhắc nạo VA lại. [8]

Thuốc giảm đau và kháng sinh giúp giảm triệu chứng viêm tai giữa

10Biện pháp phòng ngừa viêm tai giữa

Một số biện pháp giúp giảm nguy cơ mắc viêm tai giữa, bao gồm:

• Tiêm chủng đầy đủ các mũi tiêm chủng định kỳ, đặc biệt là vaccine ngừa phế cầu và vaccine 6 trong 1 (ngừa bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, viêm gan B, viêm phổi, viêm màng não do vi khuẩn Hib).
• Tránh tiếp xúc với môi trường nhiều khói thuốc.
• Ngưng cho trẻ ngậm núm vú giả khi trẻ lớn hơn 6 đến 12 tháng tuổi.
• Không cho trẻ ăn khi trẻ đang nằm ngửa.
• Nên cho trẻ uống sữa mẹ thay cho sữa công thức.
• Tránh tiếp xúc với người bệnh khác. [7]

11Các câu hỏi liên quan về viêm tai giữa

Viêm tai giữa ở người lớn có tự khỏi không?

Khả năng tự khỏi của bệnh viêm tai giữa ở người lớn phụ thuộc vào tác nhân gây viêm và tình trạng đề kháng của người bệnh:

• Bệnh có thể tự khỏi khi bệnh nhân có sức đề kháng tốt và tác nhân gây bệnh là virus.
• Ngược lại, với người suy giảm miễn dịch hoặc bệnh do vi khuẩn gây nên thì cần điều trị bằng thuốc để tránh những biến chứng nguy hiểm.

Viêm tai giữa ở trẻ em bao lâu thì khỏi

Phần lớn trẻ bị viêm tai giữa sẽ giảm và mất các triệu chứng của bệnh sau từ 2 - 3 ngày điều trị và chăm sóc tai đúng cách. Tuy nhiên, một số ít trẻ có thể biểu hiện bệnh kéo dài hoặc tái phát dai dẳng. Khi đó, cha mẹ nên đưa trẻ đến gặp các bác sĩ chuyên khoa để được điều trị dứt điểm.

Viêm tai giữa có lây không

Tùy theo tác nhân gây bệnh mà viêm tai giữa có thể lây nhiễm giữa người bệnh sang những người xung quanh:

• Nguyên nhân vi khuẩn: phần lớn không lây nhiễm.
• Nguyên nhân virus: thường kèm theo viêm đường hô hấp trên nên có thể lây nhiễm thông qua đường hô hấp hoặc giọt bắn khi người bệnh ho hoặc hắt hơi.

Qua bài viết trên hi vọng sẽ cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về bệnh viêm tai giữa. Bạn hãy cho trẻ tiêm phòng đầy đủ và thường xuyên vệ sinh tai mũi họng sạch sẽ để phòng ngừa bệnh viêm tai giữa nhé!