Chậm phát triển trí tuệ là sự khiếm khuyết trong sự phát triển trí não của trẻ (IQ thường dưới 70) với các biểu hiện như trẻ chậm biết nói, biết ngồi, trí nhớ kém. Hãy cùng bài viết dưới đây tìm hiểu về nguyên nhân, dấu triệu và cách điều trị trẻ bị chậm phát triển trí tuệ nhé!
1Chậm phát triển trí tuệ là gì?
Chậm phát triển trí tuệ có mức độ từ nhẹ đến nặng khác nhau, với khả năng về tư duy thấp hơn mức trung bình và thiếu các kỹ năng cần thiết cho cuộc sống hàng ngày.
Dù vậy, chậm phát triển trí tuệ có thể học các kỹ năng mới dần dần, tuy nhiên lại mất nhiều thời gian hơn so với những người khác.
Một người được coi là chậm phát triển trí tuệ nếu chỉ số IQ của họ thấp hơn mức 70 đến 75. Tuy nhiên, chỉ số IQ thấp không đủ để xác định mức độ thiểu năng trí tuệ của một người mà cần phải kết hợp với các thông tin khác như khả năng học tập, giao tiếp... [1]
Chậm phát triển trí tuệ là sự khiếm khuyết trong sự phát triển trí não của trẻ
2Nguyên nhân
Các yếu tố trước sinh
Bất thường về nhiễm sắc thể, rối loạn chuyển hóa di truyền và thần kinh có thể gây ra tình trạng chậm phát triển trí tuệ.
Ngoài ra, nhiễm trùng bẩm sinh do các bệnh như rubella, toxoplasma gondii, Treponema pallidum, HSV hoặc HIV cũng là nguyên nhân của chậm phát triển trí tuệ.
Tiếp xúc với thuốc và chất độc trước khi sinh cũng có thể gây ra tình trạng này, chẳng hạn như thuốc chống co giật, hóa trị liệu, phóng xạ, chì.
Ngoài ra, suy dinh dưỡng nặng trong thai kỳ cũng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của bào thai dẫn đến chậm phát triển trí tuệ.
Các yếu tố chu sinh
Các biến chứng khi sinh như sinh non, xuất huyết, sinh ngôi mông hoặc sinh bằng phương pháp forceps thô bạo, đa thai, nhau bong non, tiền sản giật và ngạt chu sinh đều có thể làm tăng nguy cơ thiểu năng trí tuệ.
Trẻ sinh non và nhẹ cân cũng có nguy cơ bị chậm phát tri trí tuệ cao hơn so với trẻ khác. Tuy nhiên, mức độ ảnh hưởng phụ thuộc vào tuổi thai và các yếu tố khác ở giai đoạn sinh.
Các yếu tố sau sinh
Suy dinh dưỡng và môi trường sống thiếu thốn là những yếu tố thường gây chậm phát triển trí tuệ ở trẻ trong giai đoạn 1 tuổi và thời thơ ấu.
Viêm não do vi rút và vi khuẩn, liên quan đến AIDS, viêm màng não, ngộ độc (chì và thủy ngân) và các tai nạn nặng gây chấn thương đầu hoặc ngạt đều có thể dẫn đến chậm phát triển trí tuệ. [2]
3Dấu hiệu
Chậm phát triển trí tuệ ở trẻ em có nhiều dấu hiệu khác nhau và phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng bệnh. Các dấu hiệu này có thể xuất hiện trong thời thơ ấu hoặc khi trẻ đến độ tuổi đi học:
- Các hoạt động như: lật, ngồi, bò, đi chậm.
- Nói muộn hoặc khó khăn khi nói chuyện.
- Chậm trong việc tự ăn, mặc quần áo.
- Khó ghi nhớ.
- Không có khả năng lường trước hậu quả.
- Trẻ có khuyết tật trí tuệ nặng có thể gặp các vấn đề sức khỏe khác như co giật, rối loạn tâm trạng, suy giảm khả năng vận động, có vấn đề về thị lực hoặc thính giác. [3]
Trẻ chậm phát triển trí tuệ thường khó ghi nhớ
4Cách chẩn đoán
Các xét nghiệm để chẩn đoán chậm phát triển trí tuệ bao gồm:
- Xét nghiệm máu.
- Xét nghiệm nước tiểu.
- Xét nghiệm hình ảnh để tìm các vấn đề về cấu trúc trong não
- Điện não đồ (EEG) để tìm nguyên nhân co giật.
Bên cạnh đó, bác sĩ có thể hỏi thông tin của trẻ thông qua bố mẹ, quan sát hành động và kiểm tra trí thông minh của trẻ.[3]
5Các bệnh lý liên quan
Một số bệnh lý liên quan đến chậm phát triển trí tuệ của trẻ bao gồm:
- Hội chứng Down.
- Một số vấn đề khi mang thai: sử dụng rượu hoặc ma tuý, suy dinh dưỡng, tiền sản giật.
- Trẻ bị thiếu oxi trong khi sinh.
- Trẻ sinh non.
- Ho gà hoặc sởi.
- Viêm não và các vấn đề nhiễm trùng trong não.
- Suy giảm chức năng thận và gan.
- Bệnh tim.
- Nhiễm độc chì, thuỷ ngân,...
6Biến chứng nguy hiểm
Các biến chứng của chậm phát triển trí tuệ bao gồm:
- Khó khăn trong giao tiếp và kỹ năng xã hội.
- Khả năng học tập bị hạn chế.
- Tăng nguy cơ phát triển các vấn đề hành vi và tâm lý khác như: lo âu, trầm cảm và tự kỷ.
- Khả năng hoạt động và sống độc lập bị giảm, ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của trẻ và gia đình.
- Suy dinh dưỡng và vấn đề sức khỏe khác có thể xuất hiện do khả năng tự chăm sóc bản thân của trẻ bị giảm.
Trẻ khó khăn trong việc giao tiếp và kỹ năng xã hội
7Khi nào cần gặp bác sĩ?
Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ
Khi thấy trẻ có các biểu hiện hoặc nghi ngờ trẻ bị thiểu năng trí tuệ thì nên đưa đi bác sĩ khám càng sớm càng tốt.
- Trẻ chậm lật, ngồi, bò, đi và đứng so với những đứa trẻ cùng lứa tuổi.
- Khả năng học tập và giao tiếp bị giảm.
- Khó khăn trong việc tập trung.
- Khó ghi nhớ và không lường trước được hậu quả của các hành động.
Nơi khám chữa chậm phát triển trí tuệ
Hãy đến các trung tâm y tế gần nhất hoặc các khoa Nhi của các bệnh viện uy tín để được thăm khám và chữa trị:
- Tại TP Hồ Chí Minh: Bệnh viện Nhi Đồng, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương, Bệnh viện Nhi Đồng Thành Phố...
- Tại Hà Nội: Bệnh viện Nhi Trung ương, Khoa nhi ở bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn...
8Nên làm gì khi con bị chậm phát triển trí tuệ?
Giữ tinh thần lạc quan
Tinh thần có ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe và sự phát triển của mỗi người chúng ta.
Những người thân trong gia đình giao tiếp vui vẻ, thoải mái, niềm nở sẽ giúp lan tỏa những yếu tố tích cực giúp hỗ trợ trẻ chậm phát triển trí tuệ cải thiện tinh thần.
Nếu bạn luôn giữ cho mình một tâm trạng tích cực, lạc quan thì sẽ dễ dàng vượt qua những thử thách và khó khăn trong cuộc sống và cải thiện được sức khỏe của mình.
Tìm phương pháp giáo dục phù hợp
Khi tìm hiểu kỹ về phương pháp giáo dục trẻ chậm phát triển trí tuệ, người chăm sóc và gia đình có thể hiểu được các cách thức giáo dục phù hợp nhất. Điều này cũng giúp cho trẻ phát triển tốt nhất có thể và hỗ trợ việc cải thiện được những hạn chế của trẻ.
Kiên nhẫn, động viên
Trẻ chậm phát triển trí tuệ có thể có những hành vi, lời nói hay suy nghĩ khiến chúng ta khó chịu. Tuy nhiên, chúng ta cần kiên nhẫn và hiểu rằng quá trình phát triển của họ đòi hỏi rất nhiều thời gian và sự quan tâm đặc biệt.
Chậm phát triển trí tuệ là một bệnh lý ảnh hưởng lớn đến quá trình phát triển và tương tác của con người với thế giới xung quanh. Do đó, việc chăm sóc cho người bệnh là vô cùng quan trọng và cần thiết.
Chúng ta cần kiên nhẫn và động viên trẻ chậm phát triển trí tuệ
9Biện pháp phòng ngừa
Tiêm vaccine đầy đủ
Tiêm vaccine là biện pháp phòng ngừa được sử dụng để ngăn chặn các bệnh sởi bẩm sinh, viêm màng não do phế cầu và H. influenzae gây ra, đó cũng là nguyên nhân của chậm phát triển trí tuệ.
Hạn chế rượu, bia và các chất kích thích trong quá trình mang thai
Hội chứng rượu bào thai là một trong những nguyên nhân phổ biến gây chậm phát triển trí tuệ. Vì vậy, phụ nữ mang thai nên tránh uống rượu, bia và các chất kích thích trong quá trình mang thai.
Bổ sung folate từ khi mang thai tháng thứ 3
Việc bổ sung folate từ 400 đến 800 mcg uống mỗi ngày một lần cho phụ nữ bắt đầu từ 3 tháng trước khi thụ thai và tiếp tục trong suốt 3 tháng thứ nhất của thai kỳ sẽ giúp giảm nguy cơ bị dị tật ống thần kinh ở trẻ.
Lưu ý, luôn phải có sự chỉ định của bác sĩ trước khi dùng bất kỳ loại thuốc nào đặc biệt trong quá trình mang thai.
Chăm sóc sức khỏe sản khoa
Việc cải thiện và tăng cường chăm sóc sức khoẻ sản khoa và sơ sinh giúp làm giảm tỷ lệ thiểu năng trí tuệ và mang lại nhiều lợi ích cho sức khoẻ của mẹ và bé. [2]
Chăm sóc sức khoẻ sản khoa để phòng ngừa trẻ sinh ra bị chậm phát triển trí tuệ
Bài viết trên đã cung cấp những thông tin về nguyên nhân, dấu triệu và cách điều trị trẻ chậm phát triển trí tuệ. Nếu bạn cảm thấy bài viết hay và bổ ích thì hãy chia sẻ đến những người thân yêu nhé!
Nguồn tham khảo
Xem thêm 
