Hạch bạch huyết là một trong những thành phần quan trọng của hệ miễn dịch. Khi hạch này bị sưng có thể là cảnh báo những bệnh lý của cơ thể. Trong bài viết này hãy cùng tìm hiểu nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị sưng hạch bạch huyết nhé!
1Sưng hạch bạch huyết là gì?
Hạch bạch huyết (hạch lympho) có hình bầu dục, nằm rải rác trên đường đi của hệ thống bạch huyết. Các hạch này được bao bọc bởi vỏ mô liên kết dự trữ các tế bào miễn dịch của cơ thể như bạch cầu, lympho T, lympho B...
Các hạch bạch huyết phân bố khắp cơ thể ở các vị trí như nách, dưới hàm, trên xương đòn, dưới tai, hai bên bẹn, hạch ở sâu trong cơ thể như ruột...
Sưng hạch bạch huyết là tình trạng các hạch bạch huyết tăng kích thước do hệ thống miễn dịch của cơ thể tăng hoạt động nhằm ngăn chặn các virus, vi khuẩn, các chất lạ tấn công vào cơ thể.
Do một số hạch bạch huyết nằm nông trên da nên khi xuất hiện tình trạng sưng, người bệnh có thể sờ thấy các hạch này cộm trên da.[1]
Sưng hạch bạch huyết là tình trạng hạch bạch huyết tăng kích thước
2Nguyên nhân
Nhiễm trùng
Nguyên nhân chủ yếu gây nên tình trạng sưng hạch bạch huyết là nhiễm trùng, đặc biệt là nhiễm virus. Các vi sinh vật tấn công vào cơ thể gây ra tín hiệu với hệ miễn dịch, lúc này các hạch bạch huyết sẽ giải phóng các tế bào lympho, bạch cầu để tiêu diệt các tác nhân lạ này.[2]
Một số bệnh hay gặp của tình trạng này là:
Nhiễm trùng răng miệng có thể gây nên tình trạng sưng hạch bạch huyết
Rối loạn miễn dịch
Hệ miễn dịch bị rối loạn, các tế bào ở các hạch bạch huyết sẻ được tiết ra để tấn công chính các cơ quan trong cơ thể. Điều này có thể làm cho các hạch sưng to do tăng hoạt động.
Một số bệnh tự miễn dịch hay gặp là:
- Lupus ban đỏ hệ thống: hình thành viêm mạn tính. Các tế bào miễn dịch tấn công vào các mô khắp cơ thể.
- Viêm khớp dạng thấp: kháng thể tấn công vào các mô xung quanh khớp gây nên tình trạng viêm kéo dài.
- Xơ cứng bì: tế bào tấn công vào mô da kích thích sản xuất nhiều collagen trong mô liên kết.
Bệnh lupus ban đỏ hệ thống có thể gây nên tình trạng sưng hạch bạch huyết
Ung thư
Khi cơ thể sản xuất các tế bào bất thường sinh ra u cũng sẽ di chuyển đến các hạch bạch huyết và gây bệnh ở cơ quan này làm cho hạch bạch huyết sưng to.
Một số ung thư gây nên tình trạng sưng hạch bạch huyết bao gồm:
- U lympho: là khối u xuất phát từ các hạch bạch huyết.
- Bệnh bạch cầu: xuất hiện bất thường cơ quan tạo máu bao gồm tủy xương và hạch bạch huyết.
- Ung thư di căn hạch.
3Dấu hiệu
Khi gặp tình trạng sưng hạch bạch huyết có thể xuất hiện những triệu chứng sau:
- Hạch do nhiễm trùng: sốt, rét run, ho, sổ mũi, chảy nước mũi, đổ mồ hôi, hạch sưng to và có thể xẹp sau khi hết viêm.
- Hạch vùng bẹn có thể gây ra viêm vùng chậu.
- Hạch ung thư: hạch cứng, chắc, không biến mất trong thời gian dài, có thể xuất hiện với các khối u của các cơ quan khác.
Khi cơ thể nhiễm trùng hạch có thể sưng, nóng, đỏ và đau
4Biến chứng
Khi nhiễm trùng là nguyên nhân gây nên tình trạng hạch bạch huyết bị sưng. Hạch sưng sẽ thuyên giảm nếu tiêu điểm nhiễm trùng được điều trị triệt để.
Một vài trường hợp nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn tới áp xe. Nếu áp xe nhỏ có thể trích rạch nhưng nếu áp xe lớn hơn phải tiến hành dẫn lưu hoặc điều trị bằng thuốc kháng sinh. Áp xe chứa mủ gây đau nhức, ảnh hưởng lớn đến cuộc sống hằng ngày.
5Cách chẩn đoán
Sưng hạch bạch huyết có thể chẩn đoán bằng lâm sàng nhưng để chẩn đoán nguyên nhân thì các bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm cận lâm sàng. Các phương tiện để phục vụ cho chẩn đoán và điều trị bao gồm:
- Hỏi tiền sử bệnh: bác sĩ đánh giá thời gian xuất hiện hạch, các đặc điểm liên quan, hỏi các bệnh lý người bệnh đã mắc để xác định nguyên nhân.
- Xét nghiệm: chức năng gan, chức năng thận, công thức máu toàn bộ (CBC) đánh giá quá trình viêm, ảnh hưởng của quá trình viêm hoặc những bất thường tế bào máu trong bệnh bạch cầu.
- Hình ảnh học: chụp X-quang, siêu âm, chụp cắt lớp vi tính (CT - scanner) để đánh giá vị trí các hạch bạch huyết trong cơ thể.
- Sinh thiết hạch bạch huyết bằng kim nhỏ (FNA): trong trường hợp không thể phân biệt hạch viêm hay hạch ung thư, bác sĩ có thể yêu cầu sinh thiết để xác định rõ bản chất hạch.
- Phẫu thuật bóc hạch làm giải phẫu bệnh lý: trường hợp các hạch ở vị trí khó tiến hành dùng kim để lấy thì có thể dùng phẫu thuật để lấy mô hạch dùng làm xét nghiệm.[3]
Sinh thiết hạch để xác định tính chất của hạch bạch huyết
6Khi nào cần gặp bác sĩ?
Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ
Nếu là sưng hạch bạch huyết do viêm thì có thể cải thiện sau khi yếu tố viêm không còn trong cơ thể. Tuy nhiên, nếu gặp các dấu hiệu sau nên đến các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị:
- Hạch xuất hiện nhưng không có nguyên nhân cụ thể.
- Hạch tiếp tục sưng to và không biến mất sau 2 đến 4 tuần.
- Khi sờ vào hạch có cảm giác cứng, chắc và không di chuyển khi day trên da.
- Các dấu hiệu đi kèm bao gồm đổ mồ hôi trộm (đổ mồ hôi vào ban đêm), sốt trong thời gian dài hoặc sụt cân nhưng không có nguyên nhân cụ thể.
Khi hạch bạch huyết sưng to lớn hơn 2 tuần nên đến các cơ sở y tế
Nơi khám chữa sưng hạch bạch huyết
Khi xuất hiện sưng hạch bạch huyết, bạn có thể đến các phòng khám chuyên khoa Nội hoặc các bệnh viện đa khoa tại địa phương để được thăm khám.
Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh các biến chứng đáng tiếc:
- Tại Thành phố Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Nhân dân 115, Bệnh viện Gia An 115, Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM.
- Tại Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Lão khoa Trung Ương, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, Bệnh viện Thanh Nhàn.
7Các phương pháp chữa sưng hạch bạch huyết
Một vài trường hợp sưng hạch bạch huyết có thể tự xẹp mà không cần điều trị. Tuy nhiên, đa số trường hợp có thể phải điều trị nguyên nhân để giải quyết tình trạng sưng hạch bạch huyết.
8Biện pháp phòng ngừa
Để giảm thiểu tình trạng sưng hạch bạch huyết, bạn cần phải hạn chế các tình trạng nhiễm khuẩn và các yếu tố nguy cơ dẫn tới ung thư như:
- Vệ sinh răng miệng đúng cách: đánh răng ít nhất 2 lần/ngày, chải răng đúng kỹ thuật, sử dụng chỉ nha khoa...
- Rửa tay sạch sẽ đặc biệt là sau khi tiếp xúc với người bệnh.
- Tiêm phòng các bệnh như lao, cúm, thủy đậu, phế cầu...
- Không dùng chung đồ dùng cá nhân như dao cạo râu, khăn tắm, quần áo...
- Thực hiện các biện pháp để tránh lây truyền các bệnh qua đường tình dục như sử dụng bao cao su, chung thủy, khám sức khỏe thường xuyên...
Vệ sinh răng miệng là một trong những cách phòng ngừa nhiễm trùng
Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn các kiến thức về sưng hạch bạch huyết, đặc biệt là những nguyên nhân gây nên tình trạng này. Bạn nên thực hiện tốt các biện pháp phòng ngừa để tránh mắc những bệnh nhiễm trùng. Nếu thấy bài viết hay, hãy chia sẻ cho người thân và bạn bè nhé!
Nguồn tham khảo
Xem thêm 
