11 tác dụng phụ của thuốc tránh thai bạn nên biết

Thuốc tránh thai là một trong những phương pháp ngừa thai phổ biến và hiệu quả được nhiều phụ nữ lựa chọn nhưng cũng có thể gây ra một số tác dụng không mong muốn đối với cơ thể. Hãy cùng tìm hiểu tác dụng phụ của thuốc tránh thai trong bài viết dưới đây nhé.

1Xuất huyết tử cung bất thường

Xuất huyết tử cung bất thường hay còn gọi là rong huyết giữa kỳ kinh là tình trạng chảy máu âm đạo xảy ra ngoài chu kỳ kinh nguyệt bình thường. Biểu hiện có thể là vài giọt máu (spotting) hoặc dịch nâu khiến nhiều người lo lắng.

Đây là tác dụng phụ phổ biến nhất của thuốc tránh thai đường uống, đặc biệt trong những tháng đầu sử dụng. Nguyên nhân là do cơ thể đang thích nghi với sự thay đổi nội tiết tố và lớp niêm mạc tử cung mỏng hơn dưới tác động của hormone. Việc sử dụng thuốc đúng giờ mỗi ngày theo chỉ định có thể giúp giảm tình trạng này hiệu quả.[2]

Ví dụ như: Thuốc POPs tránh thai chứa prosgestin đơn thuần, làm tính ổn định của nội mạc kém, dễ gây xuất huyết.

Xuất huyết tử cung bất thường là tác dụng phụ phổ biến nhất của thuốc tránh thai đường uống

2Buồn nôn

Buồn nôn là một trong những tác dụng phụ thường gặp khi bắt đầu dùng thuốc tránh thai do cơ thể đang dần thích nghi với sự thay đổi nội tiết tố. Triệu chứng này thường ở mức độ nhẹ và có xu hướng giảm dần theo thời gian.

Tuy buồn nôn không phải là dấu hiệu nguy hiểm, nhưng nếu tình trạng này kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng, người dùng nên trao đổi với dược sĩ hoặc bác sĩ để được tư vấn và cân nhắc đổi loại thuốc phù hợp hơn.[3]

Buồn nôn là một trong những tác dụng phụ thường gặp khi bắt đầu dùng thuốc tránh thai

3Tăng cân

Hiện nay chưa có bằng chứng khoa học chắc chắn cho thấy thuốc tránh thai là nguyên nhân trực tiếp gây tăng cân. Tuy nhiên đây vẫn là một tác dụng phụ tiềm ẩn được biết đến khi bắt đầu sử dụng thuốc tránh thai.

Một số yếu tố liên quan đến hormone trong thuốc có thể ảnh hưởng đến cân nặng như:[4]

• Sự gia tăng nồng độ estrogen có thể gây giữ nước trong cơ thể, dẫn đến tình trạng đầy bụng hoặc tăng cân tạm thời. Sự thay đổi hormone tự nhiên này có thể gây ra tác dụng tương tự vào tuần trước kỳ kinh nguyệt, khi không dùng thuốc tránh thai.
• Progesterone (tự nhiên hoặc nhân tạo) trong thuốc tránh thai có thể kích thích cảm giác thèm ăn, làm tăng nguy cơ ăn uống mất kiểm soát hoặc tiêu thụ nhiều thực phẩm giàu calo.

Ngoài ra, tăng cân khi dùng thuốc tránh thai cũng có thể là do các yếu tố khác không liên quan đến thuốc như:[5]

• Thay đổi thói quen ăn uống hoặc chế độ ăn uống.
• Mức độ vận động.
• Tăng khối lượng cơ hoặc mỡ cơ thể.
• Tình trạng sức khỏe, bệnh lý tiềm ẩn.

Sự thay đổi hormone khi sử dụng thuốc tránh thai có thể ảnh hưởng đến cân nặng

4Đau tức ngực

Một trong những tác dụng phụ thường gặp khi sử dụng thuốc tránh thai là cảm giác đau tức hoặc căng tức ngực. Tình trạng này xảy ra do hormone estrogen và progesterone trong thuốc có thể làm tăng độ nhạy cảm của mô vú, đôi khi khiến kích thước vòng ngực tăng nhẹ.

Tình trạng đau tức ngực khi sử dụng thuốc tránh thai thường không nghiêm trọng và có thể được cải thiện bằng cách mặc áo ngực nâng đỡ tốt hoặc điều chỉnh thói quen sinh hoạt. Tuy nhiên, nếu cơn đau kéo dài, nghiêm trọng hoặc xuất hiện khối u mới ở ngực, cần trao đổi với bác sĩ để được thăm khám và tư vấn kịp thời, ngăn ngừa những vấn đề nghiêm trọng liên quan đến tuyến vú.[6]

Hormone estrogen và progesterone trong thuốc làm tăng độ nhạy của mô vú, gây đau tức ngực

5Ảnh hưởng đến sức khỏe mắt

Thuốc tránh thai có thể gây ra một số ảnh hưởng đến mắt do sự thay đổi nội tiết tố trong cơ thể khiến màng phim nước mắt và độ ẩm tự nhiên của bề mặt giác mạc không ổn định. Từ đó, gây ra một số triệu chứng như khô mắt, mờ mắt hoặc cảm giác kích ứng khó chịu. Trong những trường hợp nhẹ, sử dụng nước nhỏ mắt dưỡng ẩm có thể giúp cải thiện tình trạng này.[7]

Ngoài ra, theo thống kê, tỷ lệ biến chứng về mắt ở phụ nữ dùng thuốc tránh thai rơi vào khoảng 1 trên 230.000 người, bao gồm các vấn đề như khô mắt, rối loạn giác mạc, đục thủy tinh thể, thậm chí biến chứng thần kinh thị giác hoặc mạch máu ở võng mạc.[8]

Thuốc tránh thai gây ra một số ảnh hưởng đến mắt do sự thay đổi nội tiết tố trong cơ thể

6Đau đầu

Khi sử dụng thuốc tránh thai, sự thay đổi nồng độ hormone sinh dục nữ estrogen và progesterone trong cơ thể là yếu tố có thể kích hoạt cơn đau đầu hoặc đau nửa đầu (migraine) ở một số người nhạy cảm. Tần suất và mức độ đau đầu có thể phụ thuộc vào loại, liều lượng hormone trong viên thuốc.

Cơn đau đầu nhẹ có thể là phản ứng bình thường khi cơ thể đang thích nghi. Tuy nhiên nếu cơn đau trở nên dữ dội, kéo dài hoặc đi kèm với các dấu hiệu bất thường khác như rối loạn thị giác hoặc yếu liệt, người dùng cần ngưng thuốc và tham khảo ý kiến bác sĩ để tránh các biến chứng nghiêm trọng như đau đầu do nguyên nhân mạch máu não.[9]

Sự thay đổi nồng độ hormone trong cơ thể khi sử dụng thuốc là yếu tố kích hoạt cơn đau đầu

7Thay đổi dịch tiết âm đạo

Một số người khi dùng thuốc tránh thai có thể xuất hiện sự thay đổi về lượng hoặc tính chất của dịch tiết âm đạo như tăng hoặc giảm độ ẩm, thay đổi kết cấu của dịch. Đây là phản ứng thường gặp do sự thay đổi nội tiết tố, đặc biệt là estrogen và progesterone, ảnh hưởng đến hoạt động tuyến nhầy âm đạo.

Những thay đổi này thường không có hại nhưng cần lưu ý rằng sự thay đổi màu sắc hoặc mùi của dịch tiết có thể là dấu hiệu của viêm nhiễm.[10]

Nghiên cứu năm 2000 cho thấy, sau khoảng 2 tháng sử dụng thuốc tránh thai, các đặc điểm mô âm đạo và dịch tiết nhìn chung không thay đổi đáng kể. Tuy nhiên có một số ảnh hưởng nhỏ đến hệ vi sinh âm đạo như giảm số lượng lợi khuẩn Lactobacillus và Ureaplasma urealyticum – một loại vi khuẩn cơ hội.[11]

Khi dùng thuốc tránh thai có thể xuất hiện sự thay đổi về lượng hoặc tính chất của dịch tiết âm đạo

8Chậm kinh hay mất kinh

Thuốc tránh thai chứa hormone estrogen và progesterone có vai trò điều hòa chu kỳ kinh nguyệt. Khi sử dụng, thuốc làm thay đổi nồng độ hormone trong cơ thể nhằm ngăn rụng trứng và kiểm soát lớp niêm mạc tử cung, từ đó giúp ngừa thai hiệu quả. Tuy nhiên, chính sự thay đổi này cũng có thể dẫn đến tình trạng chậm kinh, thậm chí mất kinh tạm thời.

Đây thường không phải là dấu hiệu nguy hiểm nhưng lại có thể gây lo lắng, nhất là khi người nghi ngờ mang thai. Trong trường hợp này, nên thực hiện xét nghiệm thử thai để loại trừ khả năng có thai ngoài ý muốn, đặc biệt nếu việc dùng thuốc không đều đặn.[12]

Hormon trong thuốc tránh thai dẫn đến tình trạng chậm kinh, thậm chí mất kinh tạm thời

9Tăng nguy cơ mắc ung thư

Theo Viện Ung thư Quốc gia, việc uống thuốc tránh thai có thể ảnh hưởng đến nguy cơ mắc một số loại ung thư như:[13]

• Ung thư vú: Nghiên cứu cho thấy những phụ nữ đang sử dụng thuốc tránh thai kết hợp dạng uống hoặc đã sử dụng chúng trong 10 năm qua có nguy cơ mắc ung thư vú cao hơn 7%.
• Ung thư cổ tử cung: Khi nói đến ung thư cổ tử cung, HPV mới là yếu tố nguy cơ chính. Các nghiên cứu hiện tại cho thấy thuốc tránh thai uống không làm tăng thêm nguy cơ này. Đối với các phương pháp khác như que cấy hay thuốc tiêm, chúng ta vẫn cần thêm thời gian và nghiên cứu để có câu trả lời rõ ràng. [14]

Tuy nhiên, thuốc tránh thai cũng có thể làm giảm nguy cơ ung thư đối với những trường hợp:[15]

• Ung thư buồng trứng và ung thư nội mạc tử cung: Người từng sử dụng thuốc tránh thai có thể giảm ít nhất 30% nguy cơ mắc ung thư này.
• Ung thư trực tràng: Sử dụng thuốc tránh thai đường uống giảm 15 - 20% nguy cơ mắc ung thư trực tràng.

Sử dụng thuốc tránh thai làm tăng nguy cơ mắc ung thư vú cao hơn 7%

10Thay đổi tâm trạng

Sử dụng thuốc tránh thai đưa hormone tổng hợp vào cơ thể có thể gây ra sự thay đổi nội tiết tố. Từ đó ảnh hưởng đến chức năng hoạt động của não bộ và dẫn đến các vấn đề tâm lý như:[16]

• Thay đổi tâm trạng thất thường.
• Cảm giác lo âu, dễ cáu gắt.
• Triệu chứng trầm cảm hoặc chán nản nhẹ.

Một nghiên cứu năm 2022 cho thấy estrogen và progesterone có khả năng ảnh hưởng đến hoạt động thần kinh. Qua đó làm tăng nguy cơ thay đổi tâm trạng hoặc trầm cảm nhẹ ở một số người sử dụng thuốc tránh thai.[17]

Estrogen và progesterone trong thuốc tránh thai có khả năng ảnh hưởng đến hoạt động thần kinh

11Ảnh hưởng sức khỏe tim mạch

Việc sử dụng thuốc tránh thai kết hợp có thể làm tăng nhẹ nguy cơ mắc các vấn đề tim mạch nghiêm trọng như nhồi máu cơ tim, đột quỵ và huyết khối tĩnh mạch.[15]

Nghiên cứu năm 2013 nhận thấy rằng sử dụng thuốc tránh thai kết hợp đường uống (COC) có thể làm tăng khoảng 2 lần, hơn 4 lần về các biến cố huyết khối tắc mạch động mạch và tĩnh mạch. Nguy cơ huyết khối tĩnh mạch cao nhất thường xảy ra trong năm đầu tiên sử dụng thuốc và giảm dần sau 4 năm điều trị.

Đặc biệt, phụ nữ trên 40 tuổi hoặc những người sử dụng thuốc tránh thai kết hợp và có thói quen hút thuốc thường gặp nguy cơ nhồi máu cơ tim cao gấp 10 lần và đột quỵ cũng tăng gần gấp 3 lần. Thêm vào đó, những phụ nữ bị tăng huyết áp không kiểm soát tốt có nguy cơ mắc nhồi máu cơ tim và đột quỵ thiếu máu não tăng khoảng 3 lần, trong khi nguy cơ đột quỵ xuất huyết có thể tăng đến 15 lần.

Việc sử dụng thuốc tránh thai nội tiết tố không đều đặn, ngắt quãng hoặc sai lịch trình sẽ làm tăng đáng kể nguy cơ hình thành huyết khối (cục máu đông). Ngược lại, đối với những phụ nữ tuân thủ uống thuốc một cách đều đặn hàng ngày, nguy cơ này sẽ giảm dần theo thời gian khi cơ thể đã thích nghi với nồng độ hormone ổn định.

Ở những phụ nữ có nhiều yếu tố nguy cơ tim mạch nên cân nhắc sử dụng thuốc tránh thai chỉ chứa progestogen (POCs) ít rủi ro tim mạch hơn so với COCs.[18]

Việc sử dụng thuốc tránh thai kết hợp làm tăng nhẹ nguy cơ mắc các vấn đề tim mạch

Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn những thông tin về tác dụng phụ của thuốc tránh thai đối với sức khỏe. Hãy chia sẻ bài viết này đến mọi người nếu bạn thấy hữu ích nhé!