Gãy chân là một loại chấn thương thường gặp có thể gây ra nhiều biến chứng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Cùng tìm hiểu về nguyên nhân, biến chứng và cách chữa trị gãy chân qua bài viết sau nhé!
1Gãy chân là gì?
Gãy chân là tình trạng một trong số các xương ở chân bị nứt, mất sự liên tục với nhau hoặc vỡ thành nhiều mảnh do nhiều nguyên nhân gây ra. Gãy chân có thể gặp ở các xương sau:
- Xương đùi: là xương dài và chịu lực tốt nhất của cơ thể. Xương đùi nối với xương chậu tại khớp háng và xương chày tại khớp gối giúp cho việc xoay, gấp, duỗi, dạng đùi dễ dàng hơn.
- Xương bánh chè: là xương có hình tam giác ngược nằm ở trên khớp gối. Xương này đóng vai trò bảo vệ đầu gối và giúp liên kết các cơ vùng đùi với khớp gối để thực hiện các vận động chân.
- Xương chày: là một trong hai xương vùng cẳng chân, đóng vai trò nâng đỡ cơ thể và tham gia vào các vận động gấp, duỗi cẳng chân.
- Xương mác: là xương có hình ống nhỏ chạy dọc bên ngoài xương chày tham gia hỗ trợ cho chức năng đứng thẳng và vận động chân.
- Các xương ở cổ chân và bàn ngón chân: đây là các xương có kích thước nhỏ, cấu tạo thành khối phức tạp, giúp cơ thể đi đứng và vận động cổ chân linh hoạt.
Gãy chân là tình trạng mất sự liên tục ở các xương chân
2Nguyên nhân
Ngã: gặp trong trường hợp ngã từ trên cao và tiếp đất bằng chân. Do đó, gãy chân thường gặp ở xương chày, xương mác hoặc các xương ở cổ chân và bàn ngón, ít gặp gãy xương đùi.
Tai nạn giao thông: đây là nguyên nhân phổ biến có thể làm gãy đa dạng các loại xương ở chân và tạo nên đa chấn thương bởi ảnh hưởng đến các vùng xung quanh.
Vận động quá mức: nếu thường xuyên tạo áp lực lớn cho xương chân như chạy đường dài, tập nhảy, tập múa,... có thể gây ra những vết rạn hoặc vết nứt xương.
Chấn thương khi chơi thể thao: xuất hiện do va chạm mạnh hoặc ngã không đúng tư thế khi chơi các môn thể thao như bóng đá, bóng rổ, bóng chày hoặc tập võ,...
Gãy xương nguyên nhân khác: một số bệnh về xương như ung thư xương, nang xương, loãng xương hoặc u nguyên bào khổng lồ,... có thể ảnh hưởng đến cấu trúc xương dẫn đến dễ gãy chân dù chỉ thực hiện các động tác đi lại bình thường.
Tai nạn trong thể thao có thể dẫn đến gãy xương chân
3Các loại gãy chân
Gãy xương hở: bạn có thể nhìn thấy đầu xương xuyên ra ngoài tạo thành vết thương hở kèm theo chảy máu hoặc giập nát cơ, thần kinh và mạch máu xung quanh.
Gãy xương kín: là khi xương chân bị gãy hoặc nứt vỡ nhưng không phát hiện đầu xương chọc qua các khối cơ và da để tạo thành vết thương.
Gãy không hoàn toàn: là khi giữa hai đầu xương gãy không tách nhau hoàn toàn, có thể chỉ là vết rạn, nứt xương hoặc gãy một phần bề mặt xương.
Gãy hoàn toàn: là toàn bộ hai đầu xương gãy tách nhau ra hoàn toàn, có thể kèm theo vỡ vụn, di lệch hoặc vặn xoắn.
Gãy xương di lệch: là hiện tượng hai đầu xương gãy di chuyển khỏi trục ban đầu, các trường hợp gãy xương di lệch thường tổn thương nhiều đến các cơ, mạch máu và thần kinh xung quanh.
Gãy xương cành xanh (greenstick): còn được gọi là gãy xương cành tươi, hay gặp ở trẻ em. Do cấu trúc xương còn mềm nên khi gãy chân thì hai đầu gãy thường dính với nhau tại màng xương.
4Dấu hiệu của gãy chân
Các dấu hiệu của gãy chân sẽ khác nhau tùy vào lực tác động, vị trí gãy và loại gãy. Xương đùi có kích thước lớn nên thường gãy khi có lực tác động lớn và triệu chứng rất dữ dội. Nếu gãy các xương ở chân khác, triệu chứng thường ít điển hình hơn:
- Đau chân: đau chói tại vị trí gãy, nhất là khi vận động chân.
- Giảm khả năng đi lại, gấp duỗi hoặc xoay dạng đùi, cẳng chân, cổ chân. Ở trẻ em có thể được phát hiện khi thấy trẻ đi tập tễnh.
- Sưng nề, bầm tím: đây là triệu chứng rất phổ biến khi gãy xương kín và chân sưng nề thường không tự khỏi cho đến khi được điều trị.
- Chảy máu: khi có gãy xương hở, nhìn thấy đầu xương ở ngoài, có thể chảy máu ồ ạt, khó cầm hoặc tạo thành cục máu đông.
- Biến dạng chân: hay gặp trong gãy xương có di lệch, có thể nhìn thấy chân bị ngắn lại hoặc gấp khúc,...
Đau là triệu chứng phổ biến ở gãy xương chân
5Biến chứng nguy hiểm
Nhiễm trùng: hay được gọi là viêm tủy xương, gặp khi gãy xương hở do đầu xương gãy dễ bị nhiễm trùng bởi vi khuẩn từ môi trường bên ngoài. Nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến tiêu xương hoặc chậm lành xương, nhiễm trùng nghiêm trọng có thể dẫn đến tử vong.
Tổn thương mạch máu, thần kinh: đây là biến chứng cấp cứu trong gãy xương di lệch vì có thể gây giập nát, đứt mạch máu, thần kinh dẫn đến mất máu cấp hoặc rối loạn cảm giác.
Hội chứng chèn ép khoang: thường gặp trong gãy xương cẳng chân với các biểu hiện đau chân dữ dội, không giảm kể cả khi đã bất động, đầu ngón chân tê bì, tím lạnh,...
Viêm khớp: trường hợp gãy xương chân lan vào ổ khớp có thể dẫn đến viêm khớp và hạn chế vận động sau này
Can lệch xương: gãy chân không được nắn chỉnh hoặc điều trị đúng cách có thể khiến hai đầu xương gãy tự liền theo một trục mới, dẫn đến biến dạng chân.
Chèn ép khoang là biến chứng của gãy chân cần được cấp cứu sớm
6Cách chẩn đoán
- Khám lâm sàng: bác sĩ sẽ dựa vào nguyên nhân gãy chân, các triệu chứng, tiền sử mắc bệnh và thăm khám để xác định vị trí, mức độ gãy cũng như các biến chứng có thể gặp phải.
- Chụp X-quang: đây là phương tiện cận lâm sàng hay dùng để chẩn đoán gãy chân. Dựa vào phim X-quang, bác sĩ sẽ biết được vị trí gãy, loại gãy chân để từ đó đưa ra được phác đồ điều trị phù hợp.
- Chụp cắt lớp vi tính (CT): thường chỉ định với các trường hợp rạn, nứt xương hoặc gãy các xương nhỏ như xương cổ chân, bàn chân,...
X - quang có thể dùng để chẩn đoán gãy chân
7Khi nào cần gặp bác sĩ
Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ
Khi người bệnh có bất kỳ dấu hiệu nào gợi ý gãy chân thì nên đến thăm khám bác sĩ càng sớm càng tốt để được chẩn đoán và điều trị kịp thời và hạn chế biến chứng nguy hiểm xảy ra.
Đặc biệt với các trường hợp gãy chân do ngã cao, chấn thương thể thao hoặc tai nạn giao thông cần được cấp cứu sớm nếu có các dấu hiệu sau như:
- Gãy xương hở.
- Đau chân dữ dội kể cả khi không di chuyển.
- Chảy máu ồ ạt từ ổ gãy.
- Đầu các ngón chân tím.
- Tê bì, giảm hoặc mất cảm giác dưới ổ gãy chân.
- Người nhợt nhạt, tay chân lạnh hoặc hôn mê.
Nơi khám chữa gãy chân
Hãy đến có các cơ sở y tế gần nhất khi bị gãy chân để được cấp cứu kịp thời hoặc đến các khoa cơ xương khớp ở các bệnh viện uy tín để được thăm khám và chẩn đoán:
- Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Đại học Y Dược TP. HCM, Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Chấn thương chỉnh hình,...
- Hà Nội: Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, Bệnh viện Quân đội Trung Ương 108, Bệnh viện E Trung Ương,...
Hãy đến các khoa cơ xương khớp ở các bệnh viện uy tín
8Các phương pháp chữa bệnh gãy chân
Phẫu thuật
Tùy thuộc vào vị trí gãy và loại gãy xương, các bác sĩ có thể thực hiện các phẫu thuật để cố định xương chân bị gãy như: cố định ngoại vi, đóng đinh nội tủy hoặc nẹp, vít cố định,.... Phương pháp phẫu thuật chỉ định trong các trường hợp sau:
- Gãy chân phức tạp, nhiều ổ gãy.
- Gãy chân dập nát nhiều.
- Gãy xương di lệch nhiều.
- Có tổn thương mạch máu, thần kinh kèm theo.
- Gãy chân có tổn thương dây chằng hoặc gãy vào khớp.
Sử dụng thuốc
Các loại thuốc thường chỉ hỗ trợ điều trị triệu chứng của gãy chân như giảm đau hoặc chống nhiễm trùng,... Chẳng hạn như:
Vật lý trị liệu
Sau khi phẫu thuật hoặc bó bột để cố định chân gãy, người bệnh có thể sẽ được tập vật lý trị liệu với các bài tập chân với mức độ từ nhẹ đến vừa nhằm tránh teo cơ, cứng khớp và giúp phục hồi khả năng đi lại nhanh hơn.
Vật lý trị liệu giúp bệnh nhân gãy chân hồi phục nhanh hơn
9Biện pháp phòng ngừa
Chế độ dinh dưỡng hợp lý: bạn nên thường xuyên ăn các thực phẩm giàu canxi như tôm, cua, sữa tươi hoặc phô mai,... và thực phẩm giàu vitamin D3 như trứng, sữa, cá hồi,... để giúp xương chắc khỏe hơn.
Mang giày thể thao phù hợp: việc có một đôi giày đúng kích thước, chắc chắn và thoải mái khi tham gia các môn thể thao hoặc tham gia các hoạt động thể lực khác sẽ giúp hạn chế những chấn thương không đáng có.
Chú ý khi tham gia các hoạt động thể thao: bạn cũng nên khởi động thật kỹ, hạn chế va chạm mạnh và ngã khi chơi các môn thể thao để hạn chế gãy xương.
Nhà thuốc An Khang hi vọng bài viết đã giúp bạn hiểu hơn về các triệu chứng, nguyên nhân và phương pháp điều trị gãy chân. Hãy chia sẻ rộng rãi bài viết đến bạn bè và người thân của bạn nhé!
