Van ba lá là một trong những cấu trúc quan trọng của tim. Khi van này bị hở sẽ gây ra những ảnh hưởng đến cơ thể và có thể dẫn tới suy tim. Trong bài viết này cùng tìm hiểu nguyên nhân, dấu hiệu và các phương pháp điều trị hở van ba lá nhé!
1Hở van 3 lá là gì?
Van ba lá là gì?
Tim có 4 ngăn là tâm nhĩ phải, tâm nhĩ trái, tâm thất phải, tâm thất trái. Giữa tâm nhĩ phải và tâm thất phải có một cánh cửa để giúp máu lưu thông từ tâm nhĩ phải xuống tâm thất phải theo chu kỳ. Và cánh cửa này được gọi với tên là van ba lá.
Hở van 3 lá là gì?
Khi van ba lá bị hở (đóng không kín) sẽ khiến cho máu từ tâm thất phải chảy ngược lên tâm nhĩ phải.
Sinh lý bệnh của hở van ba lá phấn lớn đến từ sự bất thường về cấu trúc của van. Các lá van mất khả năng vận động có thể đến từ những bất thường về cấu trúc nguyên phát của các lá van và dây chằng hoặc thường là thứ phát do rối loạn chức năng và giãn cơ tim.
Khi tình trạng hở nhẹ có thể không ảnh hưởng đến các chức năng của tim. Tuy nhiên, nếu hở lớn hơn, máu phụt lại nhiều hơn sẽ không đảm bảo đủ thể tích tuần hoàn trao đổi với phổi gây ảnh hưởng đến chức năng tuần hoàn dễ dẫn đến tình trạng suy tim.[1]
Khi van ba lá bị hở sẽ gây nên tình trạng máu phụt ngược từ tâm thất phải lên tâm nhĩ phải
2Nguyên nhân gây hở van 3 lá
- Thấp tim: đây là nguyên nhân phổ biến nhất của hở van 3 lá, tình trạng này thường dẫn đến biến dạng các lá van gây nên hở van 3 lá.
- Viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn: các vi sinh vật tấn công vào van ba lá ảnh hưởng đến cấu trúc.
- Dị tật bẩm sinh: một sai sót trong quá trình hình thành tim dẫn tới hở van ba lá. Một trong những tình trạng gây ra bệnh này là rối loạn Ebstein khiến van ba lá nằm thấp hơn so với bình thường.
- Rối loạn di truyền: hội chứng Marfan gây rối loạn mô liên kết sẽ ảnh hưởng đến van ba lá.
- Chấn thương ngực: gây tổn thương vùng tim có thể ảnh hưởng trực tiếp tới van ba lá.
- Hội chứng carcinoid: gây rối loạn nội tiết và chuyển hóa khiến cho khối u phát triển từ hệ tiêu hóa lan dần theo hệ bạch huyết phá hủy van tim.[2]
3Phân loại hở van 3 lá
Dựa vào nguyên nhân mà người ta có thể chia hở van ba lá thành 3 loại đó là:
- Nguyên phát: xảy ra do bẩm sinh hoặc tác động từ bên ngoài gây phá hủy van như viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn, xạ trị, chấn thương ngực...
- Thứ phát: cấu trúc van vẫn bình thường nhưng do cấu trúc tim bị ảnh hưởng khiến van tim không thực hiện tốt chức năng của mình.
- Hở van 3 lá đơn độc: bệnh có thể xuất hiện ở những bệnh nhân mà không tăng áp lực thất phải và thường liên quan đến rung tâm nhĩ.
4Dấu hiệu của hở van 3 lá
Khi van ba lá hở nhẹ có thể không xuất hiện bất kỳ dấu hiệu gì. Tuy nhiên nếu tình trạng hở van ở mức trung bình hoặc nặng có thể gây ra các triệu chứng như:
- Khó thở, đặc biệt nhận biết rõ khi hoạt động thể lực.
- Luôn trong trạng thái mệt mỏi không có sức sống.
- Xuất hiện sưng vùng bàn chân, mắt cá chân nặng hơn có thể xuất hiện tình trạng bụng chứa nhiều dịch.
Hở van ba lá có thể gây nên tình trạng phù chân
5Biến chứng của hở van 3 lá
Hở van ba lá nặng có thể gây nên những biến chứng nguy hiểm như:
- Rung tâm nhĩ: bình thường chỉ có một vùng tâm nhĩ phát nhịp gọi là nút xoang nhĩ, nhưng ở bệnh nhân hở van 3 lá nặng có thể sẽ xuất hiện nhiều vùng phát nhịp gây nên tình trạng nhịp tim không đều. Tình trạng này kéo dài có thể hình thành cục máu đông tại tim, nếu theo máu di chuyển đến các vùng khác gây tắc nghẽn mạch máu quan trọng ở phổi, não… có thể dẫn tới tử vong.
- Suy tim: hở van ba lá làm tăng áp lực vùng tâm thất phải. Điều này sẽ khiến cho tim bị suy, ban đầu là suy tim phải sau đó là suy tim toàn bộ.
Biến chứng có thể gặp của hở van ba lá nặng là rung tâm nhĩ
6Cách chẩn đoán hở van 3 lá
Thăm khám lâm sàng
Bác sĩ tiến hành khai thác các triệu chứng liên quan đến khó thở và phù của người bệnh. Đồng thời khai thác các tiền sử tim mạch cũng như can thiệp vùng ngực. Đánh giá các yếu tố nguy cơ của bệnh như sử dụng rượu bia hay tiền sử sốt thấp tim.
Sau đó, bác sĩ nghe tim đánh giá vị trí, độ lớn của tiếng thổi bất thường từ tim. Đồng thời đánh giá cường độ mạch đập tại các vị trí xem có bất thường hay không.
Xét nghiệm
Để chẩn đoán bệnh nhân có hở van ba lá không và hở đến mức độ nào, bác sĩ sẽ sử dụng siêu âm tim để nhìn rõ cấu trúc cũng như hoạt động của van tim và đánh giá được chức năng của tim.
Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định một số xét nghiệm để đánh giá nguyên nhân cũng như ảnh hưởng của bệnh đến các cơ quan khác.
- Điện tâm đồ: đánh giá chức năng tim thông qua việc ghi lại các phản ứng điện của các vùng trong tim.
- Xét nghiệm máu: đánh giá quá trình viêm, tìm căn nguyên gây bệnh.
- X-quang ngực: đánh giá tình trạng suy tim phải có ảnh hưởng tới các cơ quan hay không.
Siêu âm tim là phương pháp thường được sử dụng để chẩn đoán hở van ba lá
7Khi nào cần gặp bác sĩ
Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ
Khi xuất hiện tình trạng khó thở, đặc biệt là khó thở tăng lên khi vận động hoặc sưng bàn chân (buổi chiều lớn hơn buổi sáng), bạn nên đến các cơ sở y tế để được thăm khám.
Trong trường hợp xuất hiện đau thắt ngực, hoa mắt, chóng mặt, tim đập nhanh, sốt cao sau phẫu thuật liên quan đến tim nên đến ngay các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị.
Nơi điều trị hở van ba lá
Khi có các dấu hiệu trên, bạn nên đến cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu kịp thời hoặc đến các chuyên khoa tim mạch của các bệnh viện đa khoa tại nơi cư trú.
Ngoài ra, bạn có thể tham khảo một số bệnh viên uy tín và nổi tiếng dưới đây để nhận được sự tư vấn và điều trị:
- Tại Thành phố Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, Viện Tim TP.HCM, Bệnh viện Đại học Y dược TP. HCM,...
- Tại Hà Nội: Bệnh viện Tim Hà Nội, Viện Tim mạch - bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Quân đội Trung Ương 108,...
8Các liệu pháp điều trị hở van 3 lá
Các quyết định điều trị tình trạng hở van ba lá phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nặng của triệu chứng. Mục tiêu điều trị xoay quanh các vấn đề giảm triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng, nâng cao chất lượng cuộc sống.
Sử dụng thuốc
Các thuốc được dùng để cải thiện triệu chứng như thuốc lợi tiểu để giảm tình trạng tích nước trong cơ thể, thuốc điều chỉnh nhịp tim nhằm điều trị tình trạng nhịp tim không đều, khi xuất hiện tình trạng suy tim có thể sử dụng thuốc để cải thiện triệu chứng.
Có những trường hợp kèm rung nhĩ bác sĩ sẽ cần chỉ định thuốc kháng đông để tránh hình thành huyết khối trong tim.
Phẫu thuật
Bác sĩ có thể đề nghị làm phẫu thuật sửa chữa hay thay van nếu bạn bị hở van và không có dấu hiệu và triệu chứng, hay bạn bị hở van nặng và có biểu hiện nhẹ hoặc không có, nhưng tim bạn đang dãn ra. Các lựa chọn phẫu thuật bao gồm:
- Sửa chữa van: Bác sĩ thực hiện sửa van bằng cách tách các lá van, đóng lỗ trên van lại và định hình các lá van với nhau và ngăn ngừa dòng máu chảy ngược về. Việc sửa chữa giúp bạn giữ được chức năng của mô bản thân, chống lại nhiễm trùng và không cần dùng thuốc chống đông, và tối ưu hóa chức năng thất trái.
- Thay thế van tim: Nếu van không thể sửa chữa, nó có thể được thay bằng van cơ học hay sinh học. Van cơ học ít được dùng để điều trị hở van ba lá, thường dùng thay thế van hai lá hay van động mạch chủ. Nếu bạn được đặt van kim loại, bạn có thể uống thuốc chống đông suốt đời. Van sinh học qua thời gian sẽ hư hại dần và cần được thay thế.
Đặt ống thông
Đây là thủ thuật có thể dùng để thay thế cho phẫu thuật. Tiến hành luồn van ba lá sinh học thay thế cho van cũ bị tổn thương.
9Biện pháp phòng ngừa hở van 3 lá
Tuy không thể phòng ngừa được tất cả các nguyên nhân gây ra tình trạng hở van ba lá nhưng bạn có thể áp dụng những gợi ý sau để hạn chế tình trạng này.
- Thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh: tăng cường cung cấp rau xanh và trái cây, hạn chế mỡ động vật (thay thế bằng dầu thực vật), hạn chế ăn thịt đỏ...
- Tăng cường luyện tập thể dục thể thao: duy trì luyện tập ít nhất 30 phút mỗi ngày và ít nhất 5 ngày mỗi tuần.
- Giảm lượng rượu bia và các chất kích thích xuống thấp nhất có thể.
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ ít nhất 1 lần/năm để sớm phát hiện tình trạng bệnh lý.
Tăng cường luyện tập thể dục thể thao để có một trái tim khỏe mạnh
Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn các kiến thức về hở van ba lá, đặc biệt là những triệu chứng gây nên tình trạng này. Nếu thấy bài viết hay, hãy chia sẻ cho người thân và bạn bè nhé!
Nguồn tham khảo
Xem thêm 
