Một số người khi ở máy bay hay thang máy sẽ xuất hiện tình trạng lo lắng, khó thở đôi khi còn xuất hiện tình trạng đau đầu, tức ngực và chóng mặt. Vậy tình trạng này có nguy hiểm không? Cùng tìm hiểu về hội chứng sợ không gian kín trong bài viết dưới đây nhé!
1Hội chứng sợ không gian hẹp là gì?
Hội chứng sợ không gian hẹp hay đúng hơn là chứng sợ không gian hẹp là một trong nhiều bệnh lý rối loạn tâm thần lo âu điển hình (chứng sợ lỗ, sợ không gian rộng…).
Người bệnh khi mắc chứng này thường có xu hướng né tránh với các tình huống cụ thể khiến họ lo sợ hoặc bộc phát sợ hãi (phòng nhỏ, phòng có khóa, đường hầm, thang máy, máy chụp MRI…). Cụ thể hơn người bệnh không sợ trực tiếp không gian kín mà sợ những việc có thể xảy ra trong không gian kín như bị nhốt, mắc kẹt, bị ngạt hơi…
Trong phân chia rối loạn lo âu bao gồm có rối loạn lo âu chia cắt, rối loạn lo âu về xã hội, rối loạn nỗi sợ, rối loạn lo âu tổng hợp và rối loạn ám ảnh cụ thể. Sợ không gian hẹp thuộc nhóm rối loạn ám ảnh cụ thể.[1]
Hội chứng sợ không gian hẹp xuất hiện khi người bệnh ở trong thang máy, phòng khám
2Nguyên nhân
Nguyên nhân
Sợ hãi là một cảm xúc theo kiểu dự đoán và nhằm mục đích báo động cho tình huống có nguy cơ ảnh hưởng đến sự an toàn của chúng ta. Cảm xúc này được điều khiển bởi thần kinh tự chủ (thần kinh điều khiển các hoạt động tự động như nhịp tim, nhịp thở, mồ hôi...) nhằm chuẩn bị cơ thể đối mặt với các nguyên nhân nguy hiểm.
Khi nỗi sợ này trở nên cực đoan hơn (dù không nguy hiểm vẫn luôn cảm thấy nguy hiểm, thời gian diễn ra dai dẳng), chúng sẽ biến thành rối loạn lo âu hoặc rối loạn ám ảnh.[2]
Sợ không gian kín thường xảy ra ở đâu
Người bệnh thường sợ hãi là do những gì có thể sẽ xảy ra với họ trong không gian hẹp này. Nỗi sợ không gian hẹp có thể do bệnh lý tâm lý bẩm sinh, sự nhạy cảm quá mức hoặc do những trải nghiệm sợ hãi mà họ từng được trải nghiệm (trực tiếp hoặc gián tiếp).
Về mặt sinh học thần kinh, nỗi sợ thường được kích hoạt với các yếu tố kích thích một các tự nhiên mà không cần thông qua phản xạ có điều kiện hoặc học tập. Sau đó nếu kích thích lặp lại nhiều lần, não sẽ dần quen với các kích thích nguy hiểm, từ đó nỗi sợ sẽ giảm dần.
Tuy nhiên ở người mắc chứng rối loạn sợ hãi, cơ chế này thường bị thiếu hụt và khiến nỗi sợ trở nên dai dẳng và mang tính ám ảnh hơn.
Hội chứng có thể xảy ra nếu thời thơ ấu người bệnh có những trải nghiệm sợ hãi
3Triệu chứng
Triệu chứng thực thể
Các triệu chứng thực thể thường rất đa dạng, đa số có thể nhận thấy người bệnh thường sẽ có triệu chứng liên quan đến việc khó thở, thiếu hụt oxy khi ở trong không gian kín.
- Đổ mồ hôi, ớn lạnh vùng sống lưng.
- Xuất hiện đau đầu, chóng mặt, choáng váng.
- Thường gặp tình trạng huyết áp và nhịp tim tăng cao gây ra hồi hộp đánh trống ngực.
- Xuất hiện tình trạng cơ thể luôn cảm thấy nôn nao.
- Một số triệu chứng hiếm gặp hơn: tê bì cơ thể, có cảm giác nghẹt thở, tức ngực, mắc tiểu...
Triệu chứng tâm lý
- Khi bước vào không gian kín hoặc trước khi bước vào những không gian nhỏ hẹp luôn cảm thấy lo lắng và sợ hãi quá mức.
- Xuất hiện tình trạng sợ hãi quá mức cần thiết.
- Sợ hãi có thể gây nên tình trạng mất kiểm soát hành vi.
- Né tránh hoặc rời khỏi một cách quyết liệt, thậm chí là bạo lực.
4Biến chứng
Thường hội chứng sợ không gian hẹp sẽ không gây ra hành động tự hại (cứa tay, tự tử). Tuy nhiên bệnh có thể tiến triển thành các bệnh tâm thần khác như trầm cảm và rối loạn lo âu mức độ nặng từ đó gây ra hành vi tự hại.
Ngoài ra nếu không được điều trị đúng cách, bệnh có thể gây ra sự suy giảm nặng nề về đời sống xã hội của bệnh nhân (họ không thể đi xe bus, xe hơi, vào phòng thay đồ) việc này sẽ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống rất nhiều.
Khi bệnh tiến triển thành trầm cảm có thể xuất hiện hành vi tự hại
5Cách chẩn đoán
Dựa theo tiêu chuẩn DMS-5 để chẩn đoán hội chứng sợ không gian hẹp. Lưu ý, cần phải phân biệt được đây là chứng rối loạn lo âu đơn thuần hay là chứng ám ảnh cụ thể.
Một số bệnh viện có thể sẽ sử dụng bảng đánh giá nỗi sợ qua đó đo lường chuẩn xác hơn và cho kết quả chẩn đoán tốt hơn về ám ảnh loại này.
Thông thường người bệnh cần dựa trên đánh giá lâm sàng. Trong trường hợp xuất hiện các dấu hiệu bệnh lý đi kèm, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm cận lâm sàng.[3]
6Khi nào cần gặp bác sĩ
Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ
Hội chứng sợ không gian hẹp nếu tiến triển quá mức gây ảnh hưởng đến cuộc sống thường ngày, các mối quan hệ xã hội và chất lượng cuộc sống. Vì vậy khi nhận thấy tình trạng hội chứng trở nên nặng và ảnh hưởng đến bản thân thì hãy đến cơ sở y tế để được thăm khám và chữa trị kịp thời.
Ngoài ra, khi xuất hiện những biểu hiện nặng hơn như xuất hiện những hành vi bạo lực ảnh hưởng đến người bệnh cũng như những người xung quanh cần đến ngay cơ sở y tế.
Nơi khám chữa hội chứng sợ không gian hẹp
Hãy đến các cơ sở y tế gần nhất, các phòng khám Tâm lý uy tín hoặc chuyên khoa sức khỏe tâm thần của các bệnh viện uy tín để được thăm khám và chữa trị.
Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tínd dưới đây để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
- Tại Thành phố Hồ Chí Minh: Bệnh viện Tâm thần TP.HCM, Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM cơ sở 1, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương...
- Tại Hà Nội: Viện sức khỏe tâm thần quốc gia - Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Lão khoa Trung Ương, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội...
7Các phương pháp chữa hội chứng sợ không gian hẹp
Liệu pháp tiếp xúc
Đây là liệu pháp cho người bệnh dần tiếp xúc với không gian hẹp. Sự tiếp xúc này được lặp đi, lặp lại và nâng cao mức độ nhằm giúp người bệnh bớt cảm giác lo lắng khi đi vào không gian hẹp.
Cách thực hiện liệu pháp này có thể bao gồm:
- Nhớ lại và mô tả những cảm xúc khi ở trong không gian hẹp.
- Xem tranh hoặc sử dụng kính thực tế ảo mô phỏng không gian nhưng vẫn ở trong một môi trường an toàn.
- Trực tiếp trải nghiệm không gian hẹp.
Sử dụng kính thực tế ảo cho người bệnh tiếp xúc với không gian kín
Liệu pháp nhận thức hành vi
Đây là phương pháp điều trị dựa trên phân tích những đặc điểm trong nỗi sợ của bạn, từ đó thay đổi nhận thức và hướng tới thay đổi hành vi khi đối mặt với không gian hẹp.
Bác sĩ sẽ sử dụng các phương pháp như:
- Để bạn mô tả các triệu chứng cũng như những cảm xúc khi đối mặt với không gian hẹp.
- Tìm hiểu nguyên nhân gây ra ám ảnh không gian hẹp của bạn và tìm cách thay đổi chúng.
- Đối mặt với những ám ảnh sợ không gian hẹp.
Sử dụng thuốc
Trong một số trường hợp cụ thể như người bệnh bắt buộc phải đi xe ô tô, đi máy bay... người bệnh có thể được kê thuốc điều trị rối loạn lo âu để giảm thiểu triệu chứng.
Tuy nhiên, đây chỉ là tình thế tạm thời và không thể điều trị tận gốc. Khi lạm dụng có thể gây nên các tác dụng phụ như mệt mỏi, buồn nôn, khô miệng, táo bón...
8Cách để giảm bớt tình trạng sợ không gian hẹp
- Trò chuyện với người mà bạn tin tưởng: tâm sự nỗi sợ và tình trạng bạn gặp phải với bạn bè, gia đình hoặc bác sĩ tâm lý để có thể giải tỏa căng thẳng.
- Thư giãn: thực hiện các bài thở sâu (hít vào chậm và sâu bằng mũi, giữ trong ba giây, thở ra từ từ bằng miệng), thiền, yoga để giảm bớt căng thẳng, lo âu.
- Xây dựng lối sống lành mạnh: ăn uống điều độ và hợp lý, cung cấp nhiều hoa quả và rau xanh trong bữa ăn. Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày để giảm tình trạng căng thẳng.
- Hít thở sâu và tự nhắc nhở bản thân: khi bắt buộc phải bước vào không gian hẹp, hãy hít một một hơi thật sâu và tự động viên bản thân vượt qua nỗi sợ.
Sử dụng thiền định để bệnh nhân ổn định tâm lý
Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn các kiến thức về hội chứng sợ không gian hẹp, đặc biệt là những biện pháp có thể giúp bạn tự khắc phục. Nếu thấy bài viết hữu ích, hãy chia sẻ cho người thân và bạn bè nhé!
Nguồn tham khảo
Xem thêm 
