Cùn mòn cảm xúc: Dấu hiệu, nguyên nhân và cách điều trị

Cảm xúc cùn mòn là triệu chứng có thể xuất hiện ở một số bệnh lý về sức khỏe tâm thần. Chứng cảm xúc cùn mòn là tình trạng người bệnh giảm hoặc mất dần khả năng đáp ứng cảm xúc. Cùng tìm hiểu thêm về nguyên nhân và cách khắc phục chứng cùn mòn cảm xúc qua bài viết dưới đây nhé!

1Cùn mòn cảm xúc là gì?

Cảm xúc cùn mòn (emotional blunting) là tình trạng người bệnh giảm hoặc mất dần khả năng đáp ứng cảm xúc. Cảm xúc người bệnh bị tê liệt trước những sự kiện xảy ra xung quanh họ.

Cảm xúc cùn mòn có thể xuất hiện ở những người đang dùng thuốc điều trị các bệnh lý về sức khỏe tâm thần (như trầm cảm) hay ở những người bệnh mắc các rối loạn tâm thần (như tâm thần phân liệt).[1]

Cảm xúc cùn mòn là tình trạng giảm hoặc mất dần khả năng đáp ứng xúc

2Nguyên nhân gây cùn mòn cảm xúc

Biểu hiện cảm xúc cùn mòn ở người bệnh có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân, chẳng hạn như:

• Thuốc chống trầm cảm: một số loại thuốc chống trầm cảm như SSRI (thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc), SSNI (thuốc ức chế tái hấp thu norepinephrine),... có thể gây ra nhiều tác dụng không mong muốn, trong đó có chứng cùn mòn cảm xúc.
• Tâm thần phân liệt: là một bệnh lý liên quan đến các biểu hiện loạn thần. Người mắc bệnh này rất dễ xuất hiện triệu chứng cảm xúc cùn mòn.
• Trầm cảm nặng (MDD): biểu hiện cảm xúc cùn mòn có thể được ghi nhận ở một số bệnh nhân bị trầm cảm, đặc biệt là trầm cảm nặng.
• Sử dụng các chất gây nghiện: các chất gây nghiện như rượu, bia, ma túy có thể gây tê liệt các phản ứng cảm xúc dẫn đến biểu hiện cảm xúc cùn mòn.
• Rối loạn nhân cách ranh giới (BPD): người bệnh gặp vấn đề về khả năng kiểm soát cảm xúc và tự nhận thức bản thân hoặc những người xung quanh. Trong một số trường hợp, người mắc bệnh BPD có thể sẽ gặp phải triệu chứng cùn mòn cảm xúc.
• Rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD): sau khi gặp phải các sang chấn về mặt tâm lý, người bệnh đôi khi có biểu hiện của các triệu chứng phân ly và cảm xúc cùn mòn.[2]

Thuốc chống trầm cảm có khả năng gây ra chứng cảm xúc cùn mòn

3Triệu chứng của cùn mòn cảm xúc

Ở người bệnh mắc chứng cảm xúc cùn mòn có thể biểu hiện các dấu hiệu sau:

• Khả năng cảm nhận cảm xúc giảm: người bệnh không hoặc khó có thể cảm nhận được niềm vui, nỗi buồn, sợ hãi.
• Khả năng kết nối cảm xúc với người khác giảm: người bệnh trở nên ít nhạy với cảm xúc của những người xung quanh, thiếu sự đồng cảm.
• Cảm giác xa cách với cộng đồng: người bệnh thường có xu hướng thu hẹp sự giao tiếp với cộng đồng và cảm thấy xa cách với những người xung quanh.
• Các biểu hiện khác có thể xuất hiện như: giảm ham muốn tình dục, hành vi tự làm hại bản thân, khó kiểm soát cảm xúc, giảm tập trung chú ý, hay quên, mệt mỏi.[3]

Cảm xúc cùn mòn sẽ làm người bệnh có cảm giác xa cách với mọi người

4Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Cảm xúc cùn mòn không phải là một bệnh lý riêng biệt mà là triệu chứng có thể xuất hiện trong một số bệnh lý nghiêm trọng về sức khỏe tâm thần. Vì vậy, bạn nên đến gặp bác sĩ để được hỗ trợ tư vấn và điều trị nguyên nhân nếu có các dấu hiệu của chứng cảm xúc cùn mòn.[4]

Nơi khám chữa cùn mòn cảm xúc

Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất, các bệnh viện chuyên khoa Thần kinh, Tâm lý, Tâm thần. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tại Tp. Hồ Chí Minh: bệnh viện Tâm thần TPHCM, bệnh viện Đại học Y dược TPHCM, bệnh viện Chợ Rẫy.
• Tại Hà Nội: bệnh viện Tâm thần Trung ương 1, viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia, bệnh viện Đại học Y dược Hà Nội.

Người bệnh cần đến gặp bác sĩ nếu có dấu hiệu của cùn mòn cảm xúc

5Phương pháp điều trị cùn mòn cảm xúc

Các phương pháp có thể được áp dụng để khắc phục chứng cảm xúc cùn mòn là:

• Tâm lý trị liệu: các liệu pháp tâm lý (như liệu pháp trò chuyện) có thể được sử dụng nhằm điều trị các vấn đề sức khỏe tâm thần gây ra biểu hiện cảm xúc cùn mòn như trầm cảm, rối loạn nhân cách ranh giới, rối loạn căng thẳng sau sang chấn.
• Quản lý các thuốc đang sử dụng: việc điều chỉnh lại đơn thuốc như giảm liều lượng thuốc trầm cảm có thể giúp cải thiện biểu hiện cảm xúc cùn mòn ở người bệnh.
• Xây dựng lối sống lành mạnh: việc tránh các chất gây nghiện có thể hỗ trợ khắc phục chứng cảm xúc cùn mòn. Bên cạnh đó, tập thể dục thường xuyên cũng góp phần kích thích serotonin (chất dẫn truyền thần kinh) giúp người bệnh nâng cao tâm trạng.[5]

Tâm lý trị liệu là phương pháp có thể hỗ trợ điều trị cảm xúc cùn mòn

6Cách khắc phục tình trạng cùn mòn cảm xúc

Cảm xúc cùn mòn có thể làm giảm chất lượng sống của người bệnh và gây ra trở ngại đáng kể giữa họ và những người xung quanh. Khi có các biểu hiện của chứng cảm xúc cùn mòn, bạn có thể tham khảo những việc làm sau:

• Kích thích các giác quan khác: nhằm gợi lại những ký ức đem đến cảm xúc tích cực để cải thiện tâm trạng của người bệnh.
• Tham gia nhóm hỗ trợ sức khỏe tâm thần: để được hỗ trợ về mặt tinh thần cũng như kinh nghiệm đối mặt với chứng cùn mòn cảm xúc.
• Cố gắng quay lại các hoạt động yêu thích trước đây: để tìm lại cảm xúc tích cực đã mất đi.
• Trao đổi với bác sĩ về việc thay đổi đơn thuốc: chia sẻ về vấn đề cùn mòn cảm xúc khi sử dụng đơn thuốc hiện tại để bác sĩ có hướng xử trí phù hợp.
• Trò chuyện với các bác sĩ hoặc chuyên gia tư vấn tâm lý: giúp người bệnh tìm ra nguyên nhân và hỗ trợ giải quyết biểu hiện cảm xúc cùn mòn hay vấn đề sức khỏe tâm thần khác.
• Viết nhật ký: để theo dõi chuyển biến cảm xúc của người bệnh hàng ngày. Viết nhật ký còn có thể giúp người bệnh có cảm nhận tốt hơn về cảm xúc của bản thân.
• Tránh sử dụng các chất gây nghiện: nhằm ngăn ngừa hoặc giảm thiểu các yếu tố có thể gây ra chứng cảm xúc cùn mòn.

Quay lại với các hoạt động yêu thích giúp người bệnh tìm lại cảm xúc đã mất

Hành động chia sẻ và quan tâm hơn với những người thân đang bị cùn mòn cảm xúc có thể giúp họ cân bằng lại trạng thái tâm lý. Hãy chia sẻ bài viết với mọi người nếu bạn cảm thấy hữu ích nhé!